Voeding (eten)
Volgens de Dikke Van Dale woordenboek betekent voedsel: alles wat mensen en dieren kunnen eten en drinken. Voedsel is erg belangrijk voor ons. Door eten of voedsel kunnen wij onszelf in leven houden en blijven doen wat we doen. Hoeveel je eet hangt af van een aantal dingen:
- je leeftijd: als je jong bent, moet je nog veel eten om goed te kunnen groeien. Dit wordt minder als je steeds ouder wordt.
- je werk: mensen die zwaar werk hebben moeten meer eten om hun lichaam gezond te houden dan mensen die minder zwaar werk hebben.
- je sport: als je een sport heel veel doet of bijvoorbeeld topsporter bent is het heel belangrijk dat je goed eet. Dit houdt je spieren fit.
- je lichaamsbouw en lengte: mensen die lang zijn zullen meer voeding nodig hebben dan mensen die kleiner zijn. Hun lichaam heeft minder nodig om goed te kunnen functioneren.
Voedingsstoffen
In voedsel zitten allerlei verschillende stoffen die goed voor ons zijn. Deze stoffen helpen ons om te groeien, om gezond te blijven of om energie te krijgen. Hieronder staan de verschillende goede stoffen genoemd:
- Bouwstoffen: dit zijn stoffen zoals eiwitten en water. Zij helpen je lichaam om te groeien.
- Beschermstoffen: dit zijn stoffen als vitamines en mineralen.Zij helpen je lichaam zich te beschermen tegen ziektes.
- Brandstoffen: dit zijn stoffen zoals koolhydraten en vetten. Deze stoffen helpen je lichaam om weer energie te krijgen en te kunnen doen wat je altijd doet.
Deze stoffen worden gemeten in kilocalorieën. Er is een hoeveelheid bepaalt die iedereen dagelijks binnen moet krijgen. Voor een man is dit 2500 kilocalorieën, voor een vrouw is dit 2000. Als je in de groei bent, moet je heel veel van deze kilocalorieën binnen krijgen en dus meer eten. Je lichaam moet namelijk groter worden. Als je wil afvallen, moet je er juist minder binnen krijgen en meer bewegen, want door bewegen verbranden de kilocalorieën weer.
Maaltijden
Door een gestructureerd bestaan eet de mens in de meeste gevallen zo'n driemaal per dag. Op deze drie momenten neemt men een maal tot zich, oftewel, eet men voedsel:
- In de ochtend, na het opstaan en vóór men zich overgeeft aan dagelijkse bezigheden, eet men, als eerste maaltijd van de dag, een ontbijt.
- Rond het midden van de dag, meestal tussen 12 en 2 uur, en naargelang men er tijd voor vrijmaakt, neemt men deel aan een middagmaaltijd. Deze wordt meestal lunch of middageten genoemd.
- Na thuiskomst van de 's middags verrichte activiteiten, en dus laat in de middag of vroeg in de avond, meestal tussen 5 en 7 uur, neemt men deel aan een avondmaaltijd. Deze wordt meestal avondeten, diner of warme maaltijd genoemd.
- Halverwege de ochtend en de middag wordt het werkritme vaak onderbroken door een korte pauze waarbij koffie of thee wordt gedronken en waarbij vaak een tussendoortje wordt gegeten.
Een ontbijt in combinatie met de lunch, dus een ontbijt laat in de ochtend maar nog vóór de middag, wordt een brunch genoemd.
Elk van de drie maaltijden heeft een eigen karakter die bepaald is door haar culturele ontwikkelingen en lokale gewoonten. Zo kan elk van de drie maaltijden bestaan uit koude en/of warme gerechten.
De avondmaaltijd is meestal de hoofdmaaltijd van de dag, zo genoemd omdat men vaak een grotere variatie aan voedsel tot zich neemt in gezelschap van familie, vrienden of televisie. Een doorsnee avondmaaltijd bestaat vaak uit een hoofdgerecht en een nagerecht ('toetje'), eventueel een voorgerecht.
In sommige gevallen gebruiken mensen voor de avondmaaltijd de term diner. Een diner is meestal uitgebreider dan de gewone avondmaaltijd, vindt plaats met meerdere mensen, heeft vaak een feestelijk karakter, en vindt soms ook vroeger in de middag plaats. Het duurt ongeveer 20 minuten voordat de maag het 'voldaan-gevoel' aan het brein heeft doorgegeven.
Ontbijt
Tijd voor ontbijt 5 tips:
- Neem de tijd om rustig van je ontbijtje te genieten. Als je in een hoog tempo je ontbijt naar binnen werkt proef je amper wat je aan het eten bent.
- Zet de wekker een kwartiertje eerder als het je steeds niet lukt om te ontbijten. Als je houdt van zo lang mogelijk in bed blijven liggen, maak dan je ontbijt de avond ervoor en leg het in de koelkast.
- Als je ’s ochtends niet zoveel trek hebt in een boterham kun je ook proberen of iets anders er wel ingaat, zoals havermoutpap of yoghurt met muesli en fruit. Eventueel kun je een deel van het ontbijt verschuiven naar het eerste eetmoment tussendoor.
- Eet in alle rust aan tafel. Om tijd te besparen, is het handig om de tafel al ’s avonds te dekken. Dan hoef je alleen nog de gekoelde producten uit de koelkast te pakken.
Avondmaaltijd
De avondmaaltijd of avondeten is vaak de hoofdmaaltijd, dat wil zeggen de belangrijkste maaltijd van de dag.
De andere twee maaltijden per dag zijn het ontbijt en de middagmaaltijd die vaak een meer eenvoudige invulling hebben. De avondmaaltijd vindt meestal plaats aan het eind van de dag, zo tussen 5 en 8 uur.
Bij de avondmaaltijd eten mensen vaak in gezelschap van gezinsleden, of andere familieleden en/of vrienden. Een uitgebreid avondmaal bestaat meestal uit een voorgerecht, een hoofdgerecht, en een nagerecht met de volgende invulling:
- het voorgerecht (bijvoorbeeld soep of salade);
- het hoofdgerecht vaak met vlees, vis en groenten met aardappel, rijst of pasta;
- het nagerecht zoals met kaas, ijs, yoghurt, vla of gebak.
Tijdens het maken van het avondmaal wordt rekening gehouden met de voedingsdriehoek of de schijf van vijf om een gezonde maaltijd voor te bereiden.
Schijf van 5
De schijf van 5 is een hulpmiddel dat je kan gebruiken om gezond en gevarieerd te eten. Dit betekent dat je verschillende dingen blijft eten. Op deze schijf zijn 5 categorieën met voedsel die elk gezonde voedingsstoffen bevatten:
- Groente en fruit: deze categorie helpt je om onder andere belangrijke vitamine binnen te krijgen.
- Aardappels, brood, rijst en pasta: Deze producten helpen je om onder andere koolhydraten, eiwitten, vezels en mineralen binnen te krijgen.
- Zuivel, vis, vlees en vervangers: Deze producten helpen je om onder andere eiwitten, visvetzuren, ijzer en calcium binnen te krijgen.
- Boter en oliën: Deze categorie helpt je om onder andere en vetzuren binnen te krijgen, want je lichaam kan deze vetzuren zelf niet maken.
- Water: Water helpt je om je vochtbalans gezond te houden.
De schijf van 5 heeft ook nog vijf regels om gezond te kunnen eten:
- Eet gevarieerd: hiermee bedoelen ze dat je veel verschillende producten eet, het liefste elke dag uit elk vakje één.
- Eet niet te veel en beweeg voldoende
- Eet minder verzadigde vetten
- Eet veel groenten, fruit en brood
- Eet veilig: hiermee bedoelen ze dat je eten eet wat niet besmet is met gevaarlijke stoffen. Nu is het zo dat het eten dat je in de supermarkten in Nederland koopt hier niet mee besmet zijn. Daar hoef je je dus geen zorgen om te maken!
Productie
In Nederland wordt heel veel eten zelf geproduceerd. Denk maar aan kaas, vlees, melk, boter, eieren, groenten en aardappelen. Dit wordt in grote hoeveelheden gemaakt. Wanneer we genoeg hebben voor onze eigen bevolking, kunnen we de rest verkopen of verhandelen aan andere landen. Dit noem je export. Nederland is een van de grootste exportlanden van de wereld. Natuurlijk kunnen we niet alles zelf maken. Dit komt vooral door ons klimaat. Hierdoor kunnen fruit- of groentesoorten hier niet groeien. Daarom moeten we het kopen bij andere landen. Dit noem je import. Voor de import en export van voedsel en andere producten zijn enkele regeltjes. Deze regels worden gecontroleerd door de douane.
Spelletje
Bronnen
Smeets, I. & Groeneveld, B. S. (2016). Zoete kinderen eten geen suiker. Zeist: Niewezijds B.V., Uitgeverij.
Overbeke, A. J. P. M. (1994). Wangedrag in medisch-wetenschappelijk voedsel. Nederlands Tijdschrift voor diptiek, 138 (2), 22-26.
Sprengers, R. (2006). Gezond eten met je kinderen. Amsterdam: De Kern
Roef, K. (2014, 16 augustus). Schijf van vijf hulpmiddel of ziekmaker. Geraadpleegd op 24 oktober, 2016, van http://www.ad.nl/gezond/schijf-van-vijf-hulpmiddel-of-ziekmaker~af800177/
Jmouders.nl (2015). Eten en drinken op school. Opgehaald op 26 oktober 2016, van https://www.jmouders.nl/school/contact-met-school/eten-en-drinken-op-school