Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) is een internationaal document dat is aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties en waarin de rechten en vrijheden van alle mensen zijn vastgelegd. Opgesteld door een VN- comité onder voorzitterschap van Eleanor Roosevelt, werd het door de Algemene Vergadering aanvaard als resolutie 217 tijdens haar derde zitting op 10 december 1948 in het Palais de Chaillot in Parijs, Frankrijk. Van de 58 leden van de Verenigde Naties destijds stemden 48 voor, geen tegen, acht onthielden zich en twee stemden niet.
Een fundamentele en belangrijke tekst in de geschiedenis van de mensenrechten en burgerrechten, de Verklaring bestaat uit 30 artikelen die de "basisrechten en fundamentele vrijheden" van een individu (persoon) beschrijven en hun universele karakter bevestigen als nauw verbonden, onvervreemdbaar en van toepassing op alle mensen. Aangenomen als een "gemeenschappelijke prestatienorm voor alle volkeren en alle naties", verplicht de UVRM naties om alle mensen te erkennen als "vrij geboren en gelijk in waardigheid en rechten", ongeacht "nationaliteit, woonplaats, geslacht, nationale of etnische (tot een volk behorend) afkomst, huidskleur, religie, taal of enige andere status". De Verklaring wordt beschouwd als een "mijlpaaldocument" vanwege zijn "universele taal", die geen verwijzing maakt naar een bepaalde cultuur, politiek systeem of religie. Het inspireerde direct de ontwikkeling van de internationale mensenrechtenwetgeving en was de eerste stap in de formulering van de International Bill of Human Rights, die in 1966 werd voltooid en in 1976 in werking trad.
Hoewel de UVRM niet juridisch bindend is, is de inhoud van de UVRM uitgewerkt en opgenomen in latere internationale verdragen, regionale mensenrechteninstrumenten en nationale grondwetten en juridische codes.
Alle 193 lidstaten van de Verenigde Naties hebben ten minste één van de negen bindende verdragen bekrachtigd die door de Verklaring zijn beïnvloed, en de overgrote meerderheid heeft er vier of meer bekrachtigd. Hoewel er een brede overeenstemming is dat de verklaring zelf niet-bindend is en geen deel uitmaakt van het internationaal gewoonterecht, is er ook een overeenstemming dat veel van de bepalingen ervan bindend zijn en zijn omgezet in internationaal gewoonterecht, hoewel rechtbanken in sommige landen restrictiever (beperkend) zijn op het juridische effect ervan. Ondanks dat heeft de UVRM de juridische, politieke en sociale ontwikkelingen op zowel mondiaal als nationaal niveau beïnvloed, waarvan het belang gedeeltelijk wordt bewezen door zijn 530 vertalingen, de meeste van alle documenten in de geschiedenis.
In 1989 volgde een Verdrag inzake de rechten van het kind.
Stemming
De 48 landen die voor de Verklaring hebben gestemd zijn:
- Ondanks de centrale rol van de Canadees John Peters Humphrey, onthield de Canadese regering zich aanvankelijk van stemming over het ontwerp van de verklaring, maar stemde later in de Algemene Vergadering voor het definitieve ontwerp.
Acht landen onthielden zich van stemming:
Twee landen hebben niet gestemd:
De meerderheid van de huidige VN-lidstaten kreeg soevereiniteit en trad later toe tot de organisatie, wat verantwoordelijk is voor het relatief kleine aantal staten dat historisch stemrecht heeft.
Artikelen
De artikelen zijn hier weergegeven zoals ze in 1948 opgesteld zijn. Daardoor zijn ze wat lastig te lezen en te begrijpen. Enkele moeilijke begrippen zijn cursief weergegeven en erachter tussen (haakjes) verklaard.
Artikel 1
Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Ze zijn begiftigd met (hebben) verstand en geweten en moeten zich tegenover elkaar in een geest van broederschap gedragen.
Artikel 2
Iedereen heeft recht op alle rechten en vrijheden die in deze Verklaring zijn uiteengezet (beschreven), zonder onderscheid van welke aard dan ook, zoals ras (volk), huidskleur, geslacht, taal, religie, politieke of andere mening, nationale of sociale afkomst, eigendom, geboorte of andere status. Bovendien zal er geen onderscheid worden gemaakt op basis van de politieke, jurisdictie of internationale status van het land of gebied waartoe een persoon behoort, ongeacht of het onafhankelijk, trust, niet-zelfbesturend of onder enige andere beperking van soevereiniteit is.
Artikel 3
Een ieder heeft recht op leven, vrijheid en persoonlijke veiligheid.
Artikel 4
Niemand mag in slavernij of dienstbaarheid worden gehouden; slavernij en slavenhandel in al hun vormen worden verboden.
Artikel 5
Niemand mag worden onderworpen aan foltering (lijfstraf) of aan wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing.
Artikel 6
Iedereen heeft overal recht op erkenning als persoon voor de wet.
Artikel 7
Allen zijn gelijk voor de wet en hebben zonder enige discriminatie recht op gelijke bescherming door de wet. Allen hebben recht op gelijke bescherming tegen elke discriminatie in strijd met deze Verklaring en tegen elke aansporing tot dergelijke discriminatie.
Artikel 8
Eenieder heeft recht op een doeltreffende voorziening in rechte door de bevoegde nationale rechtbanken voor handelingen die inbreuk maken op de grondrechten die hem door de grondwet of de wet zijn toegekend.
Artikel 9
Niemand mag worden onderworpen aan willekeurige arrestatie, detentie (gevangenneming) of verbanning.
Artikel 10
Eenieder heeft in volledige gelijkheid recht op een eerlijke en openbare behandeling door een onafhankelijke en onpartijdige rechtbank, bij de vaststelling van zijn rechten en plichten en van elke strafrechtelijke vervolging tegen hem.
Artikel 11
- Een ieder die van een strafbaar feit wordt beschuldigd, heeft het recht voor onschuldig te worden gehouden totdat zijn schuld volgens de wet is bewezen in een openbaar proces waarbij hij alle waarborgen heeft gekregen die nodig zijn voor zijn verdediging.
- Niemand zal schuldig worden bevonden aan een strafbaar feit op grond van een handeling of nalatigheid die op het tijdstip waarop het werd begaan geen strafbaar feit was, naar nationaal of internationaal recht. Evenmin mag een zwaardere straf worden opgelegd dan die welke gold ten tijde van het begaan van het strafbare feit.
Artikel 12
Niemand mag worden onderworpen aan willekeurige inmenging in zijn privacy, familie, huis of correspondentie (briefwisseling), noch aan aanvallen op zijn eer en reputatie. Een ieder heeft recht op bescherming door de wet tegen dergelijke inmenging of aanvallen.
Artikel 13
- Iedereen heeft recht op vrij verkeer en verblijf binnen de grenzen van elke staat.
- Iedereen heeft het recht om elk land, ook het zijne, te verlaten en naar zijn land terug te keren.
Artikel 14
- Iedereen heeft het recht om in andere landen asiel te zoeken en te genieten tegen vervolging.
- Dit recht kan niet worden ingeroepen in het geval van vervolgingen die werkelijk voortvloeien uit niet-politieke misdrijven of uit handelingen die in strijd zijn met de doelstellingen en beginselen van de Verenigde Naties.
Artikel 15
- Iedereen heeft recht op een nationaliteit.
- Niemand mag willekeurig zijn nationaliteit worden ontnomen, noch het recht worden ontzegd om van nationaliteit te veranderen.
Artikel 16
- Meerderjarige mannen en vrouwen, zonder enige beperking op grond van ras (volk), nationaliteit of religie, hebben het recht om te trouwen en een gezin te stichten. Zij hebben gelijke rechten wat betreft het huwelijk, tijdens het huwelijk en bij de ontbinding ervan.
- Het huwelijk kan alleen worden aangegaan met de vrije en volledige toestemming van de aanstaande echtgenoten.
- Het gezin is de natuurlijke en fundamentele groepseenheid van de samenleving en heeft recht op bescherming door de samenleving en de staat.
Artikel 17
- Iedereen heeft het recht om zowel alleen als in samenwerking met anderen eigendom te bezitten.
- Niemand mag willekeurig van zijn eigendom worden beroofd.
Artikel 18
Een ieder heeft recht op vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst; dit recht omvat de vrijheid om van godsdienst of levensovertuiging te veranderen, en de vrijheid, alleen of in gemeenschap met anderen en in het openbaar of privé, om zijn godsdienst of levensovertuiging tot uiting te brengen in onderwijs, praktijk, aanbidding en naleving.
Artikel 19
Iedereen heeft recht op vrijheid van mening en meningsuiting; dit recht omvat de vrijheid om zonder inmenging een mening te koesteren en om informatie en ideeën te zoeken, te ontvangen en door te geven via alle media en ongeacht grenzen.
Artikel 20
- Eenieder heeft recht op vrijheid van vreedzame vergadering en vereniging.
- Niemand mag verplicht worden om lid te zijn van een vereniging.
Artikel 21
- Een ieder heeft het recht deel te nemen aan de regering van zijn land, rechtstreeks of via vrij gekozen vertegenwoordigers.
- Iedereen heeft recht op gelijke toegang tot openbare diensten in zijn land.
- De wil van het volk zal de basis zijn van het gezag van de regering; deze wil zal tot uiting komen in periodieke en echte verkiezingen, die bij algemeen en gelijk kiesrecht zullen plaatsvinden en bij geheime stemming of volgens gelijkwaardige vrije stemprocedures zullen worden gehouden.
Artikel 22
Een ieder heeft als lid van de samenleving recht op sociale zekerheid en heeft recht op verwezenlijking, door middel van nationale inspanningen en internationale samenwerking en in overeenstemming met de organisatie en middelen van elke staat, van de economische, sociale en culturele rechten die onontbeerlijk zijn voor zijn waardigheid en de vrije ontwikkeling van zijn persoonlijkheid.
Artikel 23
- Iedereen heeft recht op werk, op vrije keuze van werk, op rechtvaardige en gunstige arbeidsvoorwaarden en op bescherming tegen werkloosheid.
- Iedereen, zonder enige discriminatie, heeft recht op gelijk loon voor gelijk werk.
- Eenieder die werkt heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning die voor zichzelf en zijn gezin een menswaardig bestaan verzekert, en zo nodig aangevuld met andere middelen van sociale bescherming.
- Eenieder heeft het recht om vakbonden op te richten en zich aan te sluiten bij de bescherming van zijn belangen.
Artikel 24
Iedereen heeft recht op rust en vrije tijd, met inbegrip van een redelijke beperking van werkuren en periodieke vakanties met behoud van loon.
Artikel 25
- Een ieder heeft recht op een levensstandaard die toereikend is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, met inbegrip van voedsel, kleding, huisvesting en medische zorg en noodzakelijke sociale diensten, en het recht op zekerheid in geval van werkloosheid, ziekte, handicap, weduwschap, ouderdom of ander gebrek aan levensonderhoud in omstandigheden buiten zijn wil.
- Het moederschap en de kindertijd hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle kinderen, zowel binnen als buiten het huwelijk geboren, genieten dezelfde sociale bescherming.
Artikel 26
- Iedereen heeft recht op onderwijs. Het onderwijs moet gratis zijn, tenminste in de elementaire en fundamentele stadia. Basisonderwijs is verplicht. Het technisch en beroepsonderwijs wordt algemeen beschikbaar gesteld en het hoger onderwijs moet op basis van verdienste voor iedereen in gelijke mate toegankelijk zijn.
- Het onderwijs moet gericht zijn op de volledige ontwikkeling van de menselijke persoonlijkheid en op de versterking van het respect voor de mensenrechten en de fundamentele vrijheden. Het zal begrip, verdraagzaamheid en vriendschap tussen alle naties, raciale of religieuze groepen bevorderen en de activiteiten van de Verenigde Naties voor de handhaving van de vrede bevorderen.
- Ouders hebben het voorrecht om te kiezen welk soort onderwijs aan hun kinderen wordt gegeven.
Artikel 27
- Eenieder heeft het recht vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, te genieten van kunst en te delen in wetenschappelijke vooruitgang en de voordelen ervan.
- Een ieder heeft recht op de bescherming van de morele en materiële belangen die voortvloeien uit elke wetenschappelijke, literaire of artistieke productie waarvan hij de auteur is.
Artikel 28
Iedereen heeft recht op een sociale en internationale orde waarin de rechten en vrijheden die in deze Verklaring zijn uiteengezet volledig kunnen worden gerealiseerd.
Artikel 29
- Iedereen heeft plichten jegens de gemeenschap waarin alleen de vrije en volledige ontwikkeling van zijn persoonlijkheid mogelijk is.
- Bij de uitoefening van zijn rechten en vrijheden is een ieder slechts onderworpen aan de beperkingen die door de wet zijn bepaald, uitsluitend met het oog op de erkenning en eerbiediging van de rechten en vrijheden van anderen en om te voldoen aan de rechtvaardige eisen van goede zeden, openbare orde en het algemeen welzijn in een democratische samenleving.
- Deze rechten en vrijheden mogen in geen geval worden uitgeoefend in strijd met de doelstellingen en beginselen van de Verenigde Naties.
Artikel 30
Niets in deze Verklaring mag zo worden geïnterpreteerd dat het voor een staat, groep of persoon het recht impliceert om deel te nemen aan enige activiteit of om enige handeling te verrichten die gericht is op de vernietiging van een van de hierin uiteengezette rechten en vrijheden.