Tyrannosaurus Rex
| Tyrannosaurus Rex Tyrannosaurus | |||
|---|---|---|---|
| Uitgestorven | |||
| Leefgebied | Noord-Amerika | ||
| Leefomgeving | Waarschijnlijk Bossen en savannen | ||
| Behoort tot de | Tyrannosauridae | ||
| |||
De Tyrannosaurus Rex (ook wel T-Rex) is één van de vele Dinosaurussen die in het late Krijt-tijdperk heeft geleefd. Tyrannosaurus Rex betekent: "koning-tiransauriër". De Tyrannosaurus is ongeveer 13 meter lang, 5,5 meter hoog en kan 6½ ton wegen! Hij heeft een kop van 120 centimeter breed, met tanden erin die wel 30 centimeter lang konden worden! Tyrannosaurus is een tweevoetige dinosaurus.
Soort
De Tyrannosaurus Rex is een geslacht van de theropode dinosauriërs. In het jaar 1905 werd het type soort van het geslacht benoemd: de Tyrannosaurus Rex, wat koning-tiransauriër betekent. Er zijn nog wel andere soorten binnen het geslacht gevonden en benoemd, maar meestal wordt de Tyrannosaurus Rex als de enige echte soort gezien.
Leefperiode
De Tyrannosaurus Rex leefde zo ongeveer zeventig tot zesenzestig miljoen jaar geleden, tijdens het latere Krijt-Tijdperk. Het Krijt is een geologisch tijdperk dat duurde van ongeveer 145 tot 66 miljoen jaar geleden. Voor het Krijt-Tijdperk kwam de Jura en daarvoor kwam het Paleogeen, de eerste periode in het Cenozoïcum, ook één van de vele tijdperken. Het Krijt was een periode met een best wel warm klimaat en een hoge zeespiegel.
Ontdekking
De eerste resten van de Tyrannosaurus Rex werden waarschijnlijk in het jaar 1874 gevonden door Arthur Lakes bij Golden in Colorado. Het restje wat hij vond was een Tyrannosaurus Rex tand. Edward Drinker Cope vond in het jaar 1892 de eerste echte skeletdelen van de Tyrannosaurus Rex.
Leefgebied
De Tyrannosaurus Rex leefde tijdens het late Krijt, in westelijke deel van het Noord-Amerika van nu. In het leefgebied van de Tyrannosaurus Rex stonden vooral naaldbomen en loofbomen, want er waren nog geen eikenbomen of sommige soorten grassen. Het leefgebied van de Tyrannosaurus Rex was heel groot, het gebied strekte zich namelijk van zuid naar noord uit over ongeveer twintig breedtegraden. Waarschijnlijk waren er daarom in het leefgebied van de Tyrannosaurus Rex een paar klimaat- verschillen. Er waren bijvoorbeeld in het noorden redelijk koude winters en er was veel sneeuw. En dat was bijvoorbeeld niet zo in het zuiden, want daar was het veel droger met een savanneklimaat. Er is ook een gedachte dat de prooi-dinosaurussen iedere winter naar het zuiden trokken. De Tyrannosaurus Rex vervolgde hun prooi. In de winter lieten de volwassen Tyrannosaurus Rexen waarschijnlijk een verenkleed groeien tegen de kou, met een witte camouflage kleur.
Lichaam info
Tyrannosaurus was een heel speciaal reptiel. Hij was namelijk warmbloedig. Kleine, koudbloedige reptielen warmen zich op in de zon. De Tyrannosaurus Rex, met zijn enorm lichaam, zou heel veel tijd hebben nodig gehad om zich met zonnestralen op te warmen. Dus eigenlijk kwam het hem goed uit dat hij warmbloedig was. De temperatuur van T. Rex lijkt op die van de moderne vogels, rond 40°C. Hij ademde met behulp van longzakken die telkens verse lucht in één richting door de longen te persen. Ook al hadden de volwassen dieren schubben, de jonge Tyrannosaurus Rexen hadden waarschijnlijk simpele veren over hun lichaam om warm te blijven. De tyrannosaurus Rex kon best wel snel lopen, maar sommige onderzoekers zijn het er niet over eens of hij door z’n zware gewicht ook kon rennen. De meeste skeletten van Tyrannosaurus Rexen hebben een heup hoogte van 3,50 meter. Dat is hoger dan dat jij bent! De kop stak zelfs nog een halve meter boven de horizontaal gehouden rug. Heel lang kwamen onderzoekers er niet achter hoe lang de Tyrannosaurus Rex echt was, omdat er sommige van de achterste staartwervels ontbraken. Daardoor werd de lengte geschat op elf tot veertien meter.
Grootste
De zwaarste Tyrannosaurus Rex ooit gevonden, genaamd Sue, zou zo'n 9000 kilo hebben gewogen. De schedel van dit enorme exemplaar is maar liefst anderhalve meter lang. Deze Tyrannosaurus Rex is wel een uitzondering. Een gemiddelde Tyrannosaurus Rex zou 'slechts' 6000 tot 8000 kilo hebben gewogen. Natuurlijk was/waren ook deze gigant(en) ooit heel klein geweest. Wanneer ze uit hun ei kropen, moeten ze minder dan tien kilo hebben gewogen. Maar de aandoenlijk kleine Tyrannosaurus Rexjes werden snel groot. Uit onderzoek blijkt dat de jonkies met name in hun tienerjaren (tussen de tien en twaalf en zeventien en achttien jaar in het bijzonder) heel snel groeiden. Dan konden ze in een jaar tijd wel 1000 kilo zwaarder worden.
Gestorven
Natuurlijk gaan ook de grote Tyrannosaurus Rexen dood. Ook Sue. Sue is namelijk gestorven door een parasiet. Maar hoe? Sue was dus waarschijnlijk aan het jagen op andere Dinosaurussen. Maar toen kwam er een parasiet, en die sprong op Sue. De parasiet at zich een weg door haar kop, en zelfs door haar schedel! Toen at de parasiet delen van Sue’s hersenen op, en kreeg Sue problemen in haar hersenen waardoor ze niet meer kon eten. Uiteindelijk stierf ze aan de hongerdood.
Uitgestorven
De Tyrannosaurus Rex was een best wel grote en sterke Dinosaurus, maar volgens sommige onderzoekers is de Tyrannosaurus Rex ( en natuurlijk ook de andere Dinosaurussen ) uitgestorven door een meteoriet die op de Aarde terecht kwam, en heel veel vieze gassen zoals zwavel op wierp. Daardoor kregen de plantenetende Dinosaurussen geen nieuwe planten meer, waardoor ze uitstierven, waardoor de vleesetende Dino's en aaseters ook geen nieuw vlees meer kreeg, waardoor ze óók uitstierven. De Dinosaurussen die dat wel hadden overleefd, stikten alsnog omdat de planten geen nieuwe zuurstof gaven, omdat de meeste van hun dood waren. De andere dieren die maar een beetje voedsel nodig hadden, zoals insecten, overleefden het wel. Maar ook de meeste vliegende Dino's, overleefden het ook, omdat ze naar andere plekken konden vliegen.
Aaseter of Vleeseter
Als de Tyrannosaurus Rex tenminste joeg. Want dat laatste is helemaal niet zo logisch als je misschien denkt. Moest de Tyrannosaurus Rex ongetwijfeld heel veel eten om zijn lichaam te kunnen onderhouden. Maar de jacht vergde ook weer heel veel van zijn lichaam. Daarom is het helemaal niet zo’n gek idee dat de Tyrannosaurus Rex helemaal niet of zelden joeg. Wellicht schoof hij gewoon bij andere dinosaurussen aan en was hij geen jager, maar een aaseter. Met zijn imposante verschijning moet het tenslotte niet heel lastig zijn geweest om de prooi van andere jagers af te pakken. Toch is uit recentelijk onderzoek gebleken dat de Tyrannosaurus Rex hoogstwaarschijnlijk zijn eigen boontjes moest doppen. Hij zou simpelweg niet in de gelegenheid zijn geweest om prooien te stelen: deze waren al weg voor hij het wist. Toch zou de Tyrannosaurus Rex niet heel actief gejaagd hebben. Dat kostte waarschijnlijk teveel energie. Het is aannemelijker dat hij zijn prooi opwachtte en deze zodra de gelegenheid zich voordeed, vast greep en dood beet.
Snelste?
Dat de Tyrannosaurus Rex een verschijning was om een blokje voor om te gaan, mag vaststaan. Maar stel dat we opeens oog in oog met zo’n gigant zouden staan. Zouden we het dan met succes op een rennen kunnen zetten? De wetenschap is er nog niet helemaal uit hoe snel de Tyrannosaurus Rex was. Tenslotte moest het beest natuurlijk wel alle kilo’s meeslepen. Het is niet aannemelijk dat de Tyrannosaurus Rex kon rennen. Waarschijnlijk waren snelle, kleine stapjes de beste manier voor Tyrannosaurus Rex om een beetje vaart te maken. Hoe hard de dinosaurus exact kon lopen, blijft onduidelijk. Maar waarschijnlijk niet veel sneller dan een mens, vertelde Nature. Dat wil dus niet zeggen dat Tyrannosaurus Rex in zijn tijd voortdurend achter de feiten aanliep. In de tijd van de Tyrannosaurus Rex leefden genoeg Dinosaurussen die ook niet zo snel konden lopen en dus prima op het menu van de Tyrannosaurus Rex pasten. Handig!
Verschil qua gebit
De Theropoda is de groep vleesetende Dinosaurussen. De meeste Theropoden hadden een bek met scherpe tanden die prima geschikt waren om vlees mee af te scheuren en botten mee te kraken. Sommige Theropoden hadden zich een beetje gespecialiseerd, bijvoorbeeld in het eten van vissen of insecten. Er zijn zelfs een paar Theropoden bekend die misschien ook planten gegeten hebben. Alle andere Dinosaurussen waren planteneters. Sommige gebitten waren meer gespecialiseerd in het afritsen van de bladeren van Varens , of het knabbelen aan kleine planten. Andere gebitten waren beter voor het naar binnen werken van veel grotere planten, of zelfs complete takken. Sommige planteneters kauwden hun voedsel in hun bek fijn. Andere planteneters slikten het door zonder echt te kauwen, waardoor ze veel langere darmen en dus een veel grotere buik nodig hadden om alles te verteren.
Op het witte doek
De films waarin de Tyrannosaurus Rex onder anderen verschijnt zijn:
- Jurassic park
- The Lost World
- Jurassic park III
- Jurassic World
- Platvoet en zijn vriendjes
- The Good Dinosaur
3 extra weetjes
Weetje 1.
Omdat het dier zo groot was, wordt door velen aangenomen dat de T-Rex de grootste vleesetende dinosaurus was. Maar de Tyrannosaurus Rex werd overtroffen door twee andere dinosaurussen: de Zuid-Amerikaanse Giganotosaurus, die ongeveer negen ton woog, en de Noord-Afrikaanse Spinosaurus, die bijna 10 ton woog. Gelukkig hebben deze drie krachtpatsers nooit de kans gehad om met elkaar te vechten, omdat ze in verschillende tijden en plaatsen leefden, gescheiden door miljoenen jaren en duizenden kilometers.
Weetje 2.
Op basis van gevonden fossielen en de vormen van hun heupen, kunnen we aannemen dat de vrouwtjes groter en zwaarder waren dan de mannetjes. De waarschijnlijke reden voor de grotere heupen, is dat de vrouwtjes instonden voor de voortplanting (het leggen van eieren). Of misschien was de vrouwelijke Tyrannosaurus Rex gewoon meer een volmaakte jager, zoals we zien bij de huidige vrouwelijke leeuwen.
Weetje 3.
Een uiterlijk kenmerk van de T-Rex wat niet bij de rest van zijn massieve lichaam lijkt te horen, zijn de onevenredig en kleine armen. De armen waren echter bijna een meter lang en waren mogelijk in staat 180 kilogram per arm in de lucht te werpen. In ieder geval waren de armen van de T-Rex niet de kleinste onder de vleesetende dinosaurussen. Het kroontje gaat naar de Carnotaurus, met armen die op kleine knobbeltjes leken.
Naturalis
Op maandag 5 augustus om 9:30 uur arriveerde het skelet van de Tyrannosaurus Rex Trix van Naturalis terug in Leiden. Na een reis door Europa is het pronkstuk van Naturalis op tijd ‘thuis’ om bij de opening van het nieuwe museum de eerste bezoekers te ontvangen. Naturalis is na een grootscheepse verbouwing vanaf 31 augustus weer open voor publiek.
Vanaf 5 augustus werden in 2 dagen het frame en alle onderdelen van het 66 miljoen jaar oude skelet zorgvuldig in elkaar gezet op de permanente ereplek in zaal Dinotijd. Daar speelt Trix, zoals Naturalis deze oude dame in 2016 heeft genoemd, de hoofdrol in het verhaal over dinosauriërs en de tijd waarin die leefden. De onderzoekers van Naturalis kwamen dankzij hun Dino vondsten veel te weten over deze soorten en hun leefomgeving. Zaal Dinotijd neemt bezoekers mee naar die tijd en brengt de versteende skeletten bijna tot leven.
Helemaal zelf opgegraven
Het gigantische skelet van de bekendste vleesetende dinosauriër, Tyrannosaurus Rex, werd in 2013 in Montana (VS) gevonden. Een team onder leiding van Naturalis-paleontoloog Anne Schulp groef het vervolgens botje voor botje op, in samenwerking met het Black Hills Institute in Hill City, South Dakota. Het skelet werd aansluitend geprepareerd, onderzocht en opgebouwd. Dankzij donaties en sponsorgelden lukte het Naturalis om de benodigde 5 miljoen euro bij elkaar te krijgen om het bijzondere fossiel naar Nederland te halen. Het skelet van wat uit onderzoek een vrouwtjes Tyrannosaurus Rex bleek te zijn, is in zeldzaam goede staat en zeer compleet. Trix werd de eerste Tyrannosaurus Rex die buiten Noord-Amerika in bezit is van een museum. Als enige ter wereld is bij deze Tyrannosaurus Rex de loodzware schedel op het skelet gemonteerd.
De reis van Trix
Vanaf september 2016 was Tyrannosaurus Rex Trix voor het eerst te bewonderen in de tentoonstelling Tyrannosaurus Rex in Town. In het toenmalige entreegebouw van Naturalis in Leiden, het Pesthuis, werd zij in negen maanden bewonderd door 293.000 bezoekers. Wegens de bouw van het nieuwe museum besloot Naturalis het skelet tijdelijk te verhuren. In juni 2017 startte Tyrannosaurus Rex haar tour door Europa. Ze reisde via Salzburg en aansluitend Barcelona naar Parijs. Waar de grens van 1 miljoen bezoekers gepasseerd werd. Na Parijs was Tyrannosaurus Rex nog te bewonderen in Lissabon en tot eind juli in Glasgow. In totaal hebben nu 1,2 miljoen mensen de Tyrannosaurus Rex bezocht. Op 5 augustus komt ze dus thuis op haar laatste bestemming: het nieuwe Naturalis in Leiden.