Naar de vuurtoren

Naar de vuurtoren
Informatie
Alternatieve titel	To the Lighthouse
Schrijver	Virginia Woolf
Taal (origineel)	Engels
Land	Verenigd Koninkrijk
Genre	Psychologische roman Streekroman Modernistische roman
Datum	1927
ISBN
Uitgeverij
Bijzonderheden
Online-tekst
Portaal Literatuur

Naar de vuurtoren (Engels: To the Lighthouse) is een roman van Virginia Woolf. Woolf schreef het boek in 1927 en het staat bekend als een van haar bekendste werken. Naar de vuurtoren is een voorbeeld van modernistische roman. Zo vinden in de roman weinig handelingen en dialogen plaats. In plaats daarvan richt het boek zich vooral op de gedachten en gevoelens van de personages.

Het verhaal is opgedeeld in drie delen. De lezer maakt kennis met de familie Ramsay tijdens hun vakantie op het eiland Skye. Mevrouw Ramsay wil met haar zoontje naar de plaatselijke vuurtoren, maar haar man wil dit niet. Ondertussen logeren er andere gasten in het huis, waaronder schilderes Lily Briscoe die een schilderij van mevrouw Ramsay en haar zoontje maakt.

Samenvatting

Let op! Hieronder staat de samenvatting van een verhaal. Soms is het niet leuk als je al weet hoe het verhaal afloopt!

The Window

De familie Ramsay en hun gasten verblijven in hun vakantiehuis op het Schotse eiland Skye. Hun vakantiehuis ligt dichtbij het strand en vanuit het raam is de plaatselijke vuurtoren zitbaar. Het gezin bestaat mevrouw en meneer Ramsay en hun acht kinderen. Een van hun kinderen, James, vraagt zijn moeder om naar de vuurtoren toe te gaan. Mevrouw Ramsay belooft James dat zij de vuurtoren zullen bezoeken. Toch wil meneer Ramsay niet naar de vuurtoren gaan, aangezien het slecht weer wordt. Hierdoor ontstaan niet alleen spanningen tussen James en zijn vader, maar ook tussen meneer en mevrouw Ramsay. Door hun gedachten leert de lezer de relaties tussen de verschillende familieleden kennen.

Daarnaast verblijven er nog verschillende gasten in het huis van de familie Ramsay. Lily Briscoe is onzeker over haar kunstwerken. Zij schildert een portret van mevrouw Ramsay en James, maar twijfelt de hele tijd of ze het wel goed doet. Lily's twijfels worden veroorzaakt (of versterkt) door Charles Tansley die vindt dat vrouwen helemaal niet kunnen schilderen. Tansley is weer een goede vriend van meneer Ramsay die vooral met zijn studies bezig is en het belangrijk vindt dat zijn kinderen ook studeren. Mevrouw Ramsay vindt het echter belangrijker dat haar kinderen gelukkig zijn in het leven. Mevrouw Ramsay heeft ook veel moeite met het feit dat haar kinderen opgroeien. Zij is ook bang als een paar van haar kinderen naar het strand gaan. Door het raam wordt mevrouw Ramsay ook steeds herinnert aan haar belofte om naar de vuurtoren te gaan.

Die avond besluit mevrouw Ramsay uitgebreid te koken voor het gezin. Haar etentje lijkt in het begin te mislukken. Zo komen de kinderen die naar het strand gingen te laat terug en heeft meneer Ramsayn alleen trek in soep. De sfeer slaat echter om als de kaarsen worden aangestoken. Het begint gezellig te worden en Paul en Mintha kondigen hun verloving aan. De gesprekken gaan over literatuur, waar mevrouw Ramsay geen verstand over heeft. Toch is ze gelukkig en aan het einde van het etentje besluit zij een gedicht voor te dragen. Zij loopt vervolgens de kamer uit en beseft dat etentje nu al een herinnering is.

Time Passes

Vervolgens gaan tien jaar voorbij, waarbij de familie Ramsay hun vakantiehuis niet meer bezoekt. Dit komt door de Eerste Wereldoorlog, waardoor het vervoer tussen hun normale huis en het vakantiehuis te duur is. Het tweede deel richt zich vooral op het vakantiehuis. Het vakantiehuis staat namelijk leeg en raakt hierdoor in verval. In het begin wordt het slechts wat stoffig, maar uit eindelijk dreigt het vakantiehuis zelfs in te storten. Toch verwacht de familie dat het huis er nog precies uitziet als ze achtergelaten hadden. Mevrouw McNab (die op het vakantiehuis moet letten) krijgt na tien jaar het bericht dat de familie terug zal keren. Het vakantiehuis wordt hierdoor opgeknapt en ziet er weer hetzelfde uit als vroeger.

Ondertussen is mevrouw Ramsay overleden. Ook twee van haar kinderen (Prue en Andrew) overlijden tijdens de tien jaar. Meneer Ramsay mist zijn vrouw en wordt zelf onzeker van zijn werk.

The Lighthouse

De familie Ramsay en gasten keren terug naar het vakantiehuis en treffen het huis hetzelfde aan als bij hun laatste bezoek. Meneer Ramsay besluit na tien jaar toch de boottocht naar de vuurtoren met James en Camilla te maken. De kinderen hebben echter geen zin in de boottocht, maar worden door hun vader gedwongen om te gaan. Op de heenweg zijn hierdoor uit protest stil. James en Camilla verwachtten kritiek van hun vader, maar in plaats daarvan krijgen ze complimenten over hun zeilkunsten. James en Camilla krijgen hierdoor respect voor hun vader.

Terwijl de Ramsays op weg zijn naar de vuurtoren, besluit Lily na 10 jaar verder te gaan met haar schilderij. Na tien jaar te hebben nagedacht weet ze wat ze moet doen. Ondertussen komen de herinneringen van mevrouw en meneer Ramsay naar boven. Op het moment dat Lily het schilderij afmaakt, bereiken de Ramsays de vuurtoren. Lily is tevreden over haar werk. Ze ontdekt namelijk dat de uitvoering van haar visie belangrijker is dan haar nalatenschap.

Personages

• Mevrouw. Ramsay: Zij is de vrouw van meneer Ramsay en de moeder van het gezin. Mevrouw Ramsay is een erg traditionele vrouw die zich vooral bezighoudt met de kinderen en het entertainen van haar gasten. Een groot deel van het boek gaat over de gedachten van mevrouw Ramsay. Hoewel ze erg vrolijk en plichtsgetrouw is, heeft ze moeite met de stemmingswisselingen van haar man.
• Meneer Ramsay: De vader van het gezin en een professor in de metafysica (heeft met filosofie te maken). Hoewel meneer Ramsay erg veel van zijn gezin houdt, kan hij vaak erg streng en gemeen overkomen. Hierdoor duwt hij zijn vrouw en kinderen van zich weg. Hij is erg hard en vooral bezig met zichzelf en zijn studies. Meneer Ramsay is namelijk bang dat zijn filosofische geschriften niets betekenen.
• Lily Briscoe: Een jonge schilderes die te gast is bij de familie Ramsay. Lily is juist een moderne vrouw die haar eigen carrière wil maken in de kunstwereld. Toch is ze erg onzeker over haar kunst en wat anderen ervan vinden.
• James Ramsay: De jongste zoon van meneer en mevrouw Ramsay. James houdt heel erg van zijn moeder, maar haat zijn vader. Aan het begin van het boek is James zes jaar oud en in het laatste deel is hij 16 jaar. Ook op 16-jarige leeftijd heeft hij last van stemmingswisselingen. James lijkt op zijn vader en leert op het einde van het boek hem te respecteren.
• Paul Rayley: Hij is een van de gasten in het vakantiehuis van de familie Ramsay. Paul trouwt uiteindelijk met Minta.
• Minta Doyle: Zij is ook een van de gasten in het vakantiehuis en trouwt met Paul.
• Charles Tansley: Hij is te gast in het vakantiehuis en bewondert het werk van meneer Ramsay. Tansley is geen aardige man. Hij klaagt veel en gelooft dat vrouwen minderwaardig zijn. Hierdoor versterkt hij Lily's twijfels. Tansley lijkt een beetje op meneer Ramsay, aangezien ze beide slechte gewoontes hebben die voortkomen uit geruststelling.
• William Bankes: Hij is een botanicus en oude vriend van de familie Ramsay. Ook William is te gast in het vakantiehuis, waar hij met Lily wil trouwen. Hoewel de twee nooit trouwen, blijven ze goede vrienden.
• Augustus Carmichael: Hij is een dichter die verslaafd is aan opium. Ook hij is te gast bij de familie. Hoewel hij aanvankelijk geen succes heeft met het dichten, worden zij gedichten tijdens de oorlog enorm populair.
• Andrew Ramsay: De oudste zoon van het gezin. Hij is onafhankelijk en kijkt ernaar uit om wiskundige te worden.
• Jasper Ramsay: Een van de zonen van het gezin. Jasper vindt het leuk om op vogels te jagen.
• Roger Ramsay: Een van de zonen van het gezin.
• Prue Ramsay: Een van de dochters van het gezin.
• Rose Ramsay: Een van de dochters van het gezin.
• Nancy Ramsay: Een van de dochters van het gezin.
• Cam Ramsay: Een van de dochters van het gezin.
• Mevrouw McNab: Een oudere dame die het vakantiehuis van de Ramsays in de gaten houdt tijdens de oorlog.
• Macalister en zijn zoon: Een visser en zijn zoon die meneer Ramsay en zijn twee kinderen naar de vuurtoren varen.

Achtergrondinformatie

Ontstaan

De vuurtoren op Godrevy Island vormde waarschijnlijk de inspiratie voor de vuurtoren uit het boek.

"Naar de vuurtoren" is waarschijnlijk de meest autobiografische roman van Woolf. Hoewel de familie Ramsay en hun gasten allemaal verzonnen zijn, haalde Woolf veel inspiratie uit haar eigen leven en familie. Meneer en mevrouw Ramsay lijken bijvoorbeeld erg op de ouders van Woolf. Ook overleden een hoop familieleden tijdens Woolfs jeugd. Tijdens haar jeugd had de familie een vakantiehuis in Cornwall (in het zuidwesten van Engeland). Hier brachten ze veel vakanties door, wat voor Woolf de gelukkigste tijd uit haar leven was.

Woolfs vakantiehuis kan tegenwoordig nog bezocht worden. Het staat bekend als Talland House in St. Ives. Niet ver hier vandaan ligt de Godrevy Lighthouse die waarschijnlijk de inspiratie voor de roman vormde.

Titelverklaring

De titel van het boek verwijst naar de afspraak van mevrouw Ramsay aan James om naar de vuurtoren te gaan. Hoewel de vuurtoren in vrijwel de gehele roman aanwezig is, is deze slechts in de achtergrond aanwezig. In het eerste deel ziet mevrouw Ramsay de vuurtoren verschillende keren vanuit het raam van het vakantiehuis. Toch wordt de vuurtoren past bereikt aan het einde van het laatste keer (tien jaar na de belofte).

Structuur

Naar de vuurtoren heeft een ongebruikelijke opbouw voor een boek. Het boek is verdeeld in drie delen die weer in kleinere hoofdstukken verdeeld zijn. Het eerste deel (The Window) is verreweg het langste deel en neemt de helft van het boek in. Toch speelt het verhaal van het eerste deel zich in één dag af. Het tweede deel (Time Passes) is juist het kortste, maar beslaat een periode van 10 jaar. Het laatste deel speelt zich opnieuw in één dag af.

De delen zijn onderverdeeld in genummerde hoofdstukken of secties. Ook deze hoofdstukken hebben een sterk afwisselende lengte. Het korte hoofdstuk bestaat slechts uit twee tot drie zinnen, terwijl het langste hoofdstuk (de dinerscène) uit zo’n 20 bladzijden bestaat.

Thema's

In het boek komen verschillende thema's aan bod, maar dit zijn de belangrijkste thema's:

• Vergaan van tijd: Naar de vuurtoren gaat over het vergaan van tijd. Dit wordt het duidelijkste door mevrouw Ramsay. Zij heeft er erg veel moeite mee dat haar kinderen groter worden. Terwijl ze een verhaal aan James voorleest, denkt zij hieraan. In het tweede deel van het boek speelt het vergaan van tijd een centrale rol. De vuurtoren en Lily's schilderij zijn de enige objecten die verouderen. Het thema van herinneringen is hiermee ook verbonden. Na het diner bedenkt mevrouw Ramsay zich bijvoorbeeld dat alles wat zojuist gebeurd is al een herinnering geworden is.
• Mortaliteit en nalatenschap: Een ander thema is de dood wat verbonden is met wat je achterlaat. Meneer Ramsay vindt het bijvoorbeeld belangrijk om succesvol in het leven te zijn. Hij is zelf een professor en probeert een naam voor zichzelf te maken. Dit geldt ook voor Lily die juist succesvol wil worden in de kunstwereld. Na de dood van mevrouw Ramsay mist meneer Ramsay de steun van zijn vrouw. Lily ontdekt aan het einde van het boek dat het voor haar veel belangrijker is om haar visie te uiten. Ook komt de zin van het leven aan bod.
• Kunst: Het thema kunst wordt vooral verwoordt door Lily die tijdens het boek steeds denkt aan haar schilderij. Haar gedachten gaan vooral over hoe zij een gat in de achtergrond kan invullen. Het kunstwerk zorgt voor veel twijfel en onzekerheid bij haar. Daarnaast is kunst een manier van het conservatie (het bewaren van herinneringen). Mevrouw Ramsay ziet er op het schilderij na tien jaar nog even oud uit, hoewel zij inmiddels overleden is. Hierdoor blijft Lily's gedachte van mevrouw Ramsay behouden in het schilderij.
• Gender: Dit is een thema wat in vrijwel alle werken van Woolf voorkomt. Mevrouw Ramsay neemt de traditionele rol van een vrouw aan. Zij is een huisvrouw die vooral bezig met het huishouden en de kinderen. Zij houdt zich bezig met mannenzaken, zoals politiek, kunst en literatuur. Aan tafel kan zij hierdoor niet over meepraten. Meneer Tansley en Ramsay zijn weer traditionele mannen die vooral bezig zijn met intellectuele zaken. Meneer Tansley is zelfs erg negatief over vrouwen. Lily aan de andere kant symboliseert de moderne vrouw die een eigen carrière wil. Begin 20e eeuw was de kunstwereld een mannelijk domein waarin zij probeert haar weg te vinden.

Literaire technieken

In "Naar de vuurtoren" gebruikt Woolf de stream of consciousness. Dit is een literaire techniek die Woolf (en andere modernistische schrijvers, zoals James Joyce) in andere boeken gebruikten. Bij de stream of consciousness worden de gedachten van een personage weergegeven zonder dat dat personage het verhaal verteld. De verteller kan hierdoor in de hoofden van alle personages kijken. Door middel van de gedachten worden de relaties tussen de verschillende personages duidelijk. Woolf gebruikt de stream of consciousness dus om een beeld van de familie Ramsay en hun gasten te schetsen.

In het boek komen daarnaast nog verschillende symbolen voor, maar twee zijn het belangrijkste:

• De vuurtoren: De vuurtoren is een symbool van zekerheid en verlangen. Vuurtorens worden namelijk in de scheepsvaart gebruikt om te navigeren, waardoor ze zekerheid aan de bemanning geven. In de roman is de vuurtoren het enige ding wat de tand des tijds doorstaat en dag en nacht werkt. In het boek is de vuurtoren verbonden met verlangen, aangezien James (en mevrouw Ramsey) hier naartoe willen.
• Lily’s schilderij: Een ander symbool is het schilderij van mevrouw Ramsay en James. Lily wil de rol van mevrouw Ramsay als vrouw en moeder in het schilderij vastleggen, waar ze veel moeite mee heeft. Toch merkt Lily pas na 10 jaar dat het schilderij ook echt mevrouw Ramsay vastlegt zoals zij was. Daarnaast het schilderij met feminisme verbonden; Lily wil bewijzen dat zij als vrouw succesvol in de kunstwereld kan zijn.

Verfilmingen

Naar de vuurtoren is slechts één keer verfilmd. Dit kwam in 1983 voor een televisiefilm met in de hoofdrollen Rosemary Harris, Michael Gough, Suzanne Bertish en Kenneth Branagh.

In 2000 en 2014 is de roman verwerkt in een hoorspel door de BBC. In 2017 en 2020 verschenen ook twee opera's gebaseerd op de roman.

Bronnen

• (en) Flash of genius: how a Cornish lighthouse inspired Virginia Woolf’s fictional icon (24 juli 2022) uit The Guardian.
• (en) Woolf, Virginia (1927). To the Lighthouse.