Spanje
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Updates |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Koninkrijk Spanje Reino de España
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Madrid |
| Aantal inwoners | 47.394.223 (2021) |
| Oppervlakte | 505.992 km² |
| Regeringsvorm | Constitutionele monarchie |
| Koning | Felipe VI (sinds 2014) |
| Premier | Pedro Sánchez (sinds 2018) |
| Godsdienst | Christendom (57,6%) Geen religie (37,7%) Overig (4,7%) |
| Officiële taal | Spaans (español) |
| Officiële regionale talen | Catalaans Baskisch Galicisch |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | Marcha Real |
| Motto | Plus ultra (Steeds verder) |
| Nationale feestdag | 12 oktober |
| Landcode | ESP |
Portaal  Spanje
| |
.svg)
Spanje (officieel het Koninkrijk Spanje) is een land in het zuidwesten van Europa. Het ligt op het Iberisch Schiereiland en heeft 50.000.000 inwoners. Spanje grenst in het noorden aan Frankrijk en Andorra en in het oosten aan Portugal. Daarnaast ligt in het zuiden het Britse overzeese gebied, Gibraltar. De Balearen en de Canarische Eilanden zijn onderdeel van Spanje, net als Ceuta en Melilla, twee steden op het Marokkaanse vasteland. De hoofdstad van het land is Madrid, maar Barcelona, Valencia, Sevilla en Zaragoza zijn belangrijke steden. Spanje is onder Nederlanders en Belgen een populair vakantieland.
Het land heeft een lange geschiedenis. Onder meer de Carthagers, de Romeinen en de islamitische Moren hebben het gebied (deels) bezet. Tussen de 8e en 15e eeuw werd het gebied door de christenen heroverd in de zogeheten reconquista. Onder Huis Habsburg werd Spanje een wereldrijk met vele koloniën, waaronder Argentinië, Cuba en Mexico. Dit leidde ertoe dat het Spaans een wereldtaal werd. Na de Spaanse Successieoorlog verloor Spanje veel gebieden in Europa. Tijdens de oorlogen tegen Napoleon werd Spanje bezet door Frankrijk. Het Spaanse koninkrijk raakte verzwakt en verloor veel Latijns-Amerikaanse koloniën. In 1931 werd de monarchie afgeschaft waarna de Spaanse Burgeroorlog uitbrak. Deze werd gewonnen door de nationalisten, die van Spanje een dictatuur maakten onder Francisco Franco. Na zijn dood in 1975 werd de monarchie hersteld en werd Spanje een democratie.
Spanje is tegenwoordig onderdeel van de Europese Unie, de Verenigde Naties en de NAVO. De Spaanse cultuur is internationaal bekend. Voorbeelden de flamenco, tapas, stierenvechten, schrijver Miguel de Cervantes, schilders Salvador Dalí en Pablo Picasso en architect Antoni Gaudí.
Naam
De naam "Spanje" heeft dit land te danken aan de Romeinen uit Italië. Die noemden Spanje toen Hispania, wat tevens aangewezen was voor heel het Iberische Schiereiland (dus Portugal en Andorra ook). Toen de Oude Grieken honderden jaren voor de geboorte van Jezus Christus de landen rond de Middellandse Zee verkenden, noemden ze Spanje zowel Hispania als Iberia, voordat de Romeinen het land ontdekten. Van oorsprong is de naam Hispania dus Oud-Grieks en niet Latijn, de taal van Romeinen. Sommige deskundigen denken echter dat de naam Hispania oorspronkelijk uit Fenicië (het huidige Syrië en Libanon) komt. Daar noemden ze Spanje echter Ispanya. In de tijd toen de Oude Grieken Spanje ook ontdekten, veroverden de Feniciërs een groot deel van het schiereiland. Ze stichtten een heel erg belangrijke nederzetting die Gadir heette (het huidige Cádiz). Tegenwoordig is dit de oudst bewoonde stad van het Iberisch Schiereiland én van West-Europa.
Geschiedenis
Prehistorie en oudheid
De geschiedenis van Spanje begint met de Iberiërs. Dat was één van de eerste volkeren die zich hier vestigden. Ze zijn bekend geworden door vele archeologische vondsten. Ook Oude Grieken, Feniciërs en Romeinen hebben hier voor lange tijd gewoond. Sommige volkeren hadden ze nog niet verkend en daarom hebben ze nooit geweten dat er Basken waren in Baskenland (het gebied rond Bilbao).
De meeste kolonisten (=Oude Grieken enz.) leefden hier langs de kust van de Middellandse Zee, maar de Feniciërs kwamen zelfs zover tot de kusten langs de Atlantische Oceaan vlak bij de huidige grens met Portugal. Ze bouwden prachtige klassieke gebouwen, zoals tempels, aquaducten en theaters. Tijdens de Punische Oorlogen (oorlogen tussen Romeinen uit Italië en Carthagenen uit Tunesië) vielen de Carthagenen Spanje aan en veroverden het voor een groot deel. Hun belangrijkste koloniën waren gelegen op het Baleaarse eiland Ibiza en rond de stad Carthagena.
Carthagena is naar dit volk vernoemd en hier waren veel verschillende bouwwerken gemaakt in Carthaagse stijl. Oorspronkelijk waren de Carthagenen afkomstig uit Fenicië, maar ze waren kolonisten van Noord-Afrika.
De Visigoten en Moren
Toen de Middeleeuwen aangebroken waren, werd Spanje geplunderd door vele volken waaronder de Moren en de Visigoten. Eerste werd Spanje een Visigotische monarchie. De religie was toen nog het rooms-katholieke christendom.
Later werd het dus veroverd door de Moren. Moren waren oorspronkelijke Arabieren die zich verspreidden over heel Afrika én ook grote delen van Frankrijk en Spanje. Voor lange tijd heersten ze over Spanje en de bevolking werd geheel moslim. Als iemand moslim is, gelooft hij of zij in de islam. Cordoba werd de hoofdstad van het Moorse Rijk.
Dat werd toen nog Al-Andalus genoemd. Toen het Moorse Rijk weer in elkaar viel, kregen de Visigoten Spanje weer voor zich terug. Het noordoosten van het land (rond het gebied van Barcelona en Bilbao) werd in die tijd veroverd door de Franken naar aanleiding van de wereldberoemde Karel de Grote. Na jarenlange heerschappij door Visigoten en Franken werd Spanje verdeeld in allerlei kleine koninkrijken. Daarna herenigden de koninkrijken zich tot één monarchie, het Koninkrijk Spanje. De laatste islamitische stad in Spanje viel in 1492 bij de val van Granada.
Spaanse Rijk
Vanaf de 14e eeuw begonnen de cultuur en economie van Spanje flink te bloeien. Er ontstonden grote groepen ontdekkingsreizigers in deze tijd en die zijn nu wereldberoemd geworden. Voorbeelden zijn: Christoffel Columbus en Hernán Cortés. Door de ontdekkingsreizigers uit Spanje breidde het Spaanse koninkrijk zich flink uit. Langzamerhand werd het zelfs een wereldrijk, een heel groot rijk. Bijna heel Noord-Amerika en Zuid-Amerika werd Spaans grondgebied.
Noord-Amerika door Columbus onder andere en Zuid-Amerika door Cortés. Zo werden ook Nederland, België en verschillende landen in Azië door Spanje veroverd. Rond de 17e eeuw werd Portugal ingelijfd.
Spanje onder Huis Bourbon
De moderne tijd van Spanje begon niet zo goed, omdat Spanje vele koloniën verloor en hieraan onafhankelijkheid moest toekennen. Ongeveer 20 nieuwe landen werden gevormd daardoor. Het VK werd de heerser over de wereldzeeën en Spanje was dit niet meer.
De vier laatste koloniën die Spanje in die tijd nog behield waren Guam, de Filipijnen, Cuba en Puerto Rico. Uiteindelijk werden Guam en Puerto Rico door de VS veroverd, de Filipijnen en Cuba werden onafhankelijke landen.
Spaanse Burgeroorlog en Franco
De Spaanse koning, Alfons XII, werd in 1931 afgezet. Spanje werd hierna een republiek, de Tweede Spaanse Republiek. De kerk en veel grootgrondbezitters waren tegen de republiek en Catalonië en Baskenland wilde zichzelf afscheidden. Dit leidde tot veel instabiliteit. Regeringen wisselden elkaar snel af en veel politici zijn zelfs vermoord. De instabiliteit leidde tot de Spaanse Burgeroorlog, die van 1936 tot 1939 duurde. Deze oorlog was tussen de republikeinen (de voorstanders van de republiek) en de nationalisten (de tegenstanders van de republiek). De republikeinen werden gesteund door o.a. de Catalaanse en Baskische afscheidingsbewegingen en de nationalisten door Nazi-Duitsland, Italië, Portugal en de paus. Waar de republikeinen van Spanje een democratie wilden maken, wilden de nationalisten van Spanje een fascistische staat maken (naar Italiaans voorbeeld).
Uiteindelijk wonnen de nationalisten de oorlog, waarna Francisco Franco dictator werd van de Spaanse Staat. Franco maakte van rooms-katholicisme de officiële staatsgodsdienst. Zo mochten getrouwde vrouwen niet werken en waren echtscheidingen verboden. In de Spaanse Staat was er sprake van censuur en onderdrukking. Mensen met een ander geloof, homoseksuelen en aanhangers van de Catalaanse en Baskische onafhankelijkheidsbewegingen werden vervolgt. Franco noemde dit het nationaalkatholicisme. Het was idee van één volk, één taal, één land. Hij probeerde het conflict van de Spaanse Burgeroorlog te verzoenen door de bouw van een groot monument: de Vallei van de Gevallen. Hier liggen 46.000 overleden personen van de oorlog begraven, zowel nationalisten als (katholieke) republikeinen. Ondanks het feit dat Franco sympathieën had het Nazi-Duitsland van Hitler en het Italië van Mussolini, hield hij zich buiten de Tweede Wereldoorlog. Spanje was neutraal en bleef deze positie ook naar de oorlog houden. In 1953 begon Spanje meer naar de Verenigde Staten toe te bewegen. Dit was nodig, aangezien de Spaanse economie was vastgelopen.
Franco wist gedurende zijn regeerperiode de economie te aan te wakkeren. Ook kwam er meer welvaart. Officieel had Franco de monarchie al hersteld in 1947, maar had geen koning aangewezen. Pas in 1969 liet hij vastleggen dat Juan Carlos I de nieuwe koning zou worden na zijn overlijden. De laatste paar jaar van zijn leven was Franco ziek en daardoor regeerde Juan Carlos het land voor hem. Er was veel kritiek op Franco's regering. De economie was opnieuw vastgelopen, veel rijke mensen vertrokken uit Spanje en veel inwoners wilden meer vrijheid en democratie. Franco werd na zijn dood zelf begraven in de Valei van de Gevallen, maar in 2019 werd zijn graf verplaatst naar een andere plaats. Wat er allemaal precies gebeurd is tijdens het Franco-regime is onduidelijk, aangezien dit nooit de Spaanse overheid is onderzocht.
Huidige monarchie
Aan het einde van Franco's leven begon het massatoerisme in Spanje op gang te komen. Veel Spaanse bedrijven hadden behoefte aan een aansluiting bij de Europese Unie. Franco wees zijn goede vriend, koning Juan Carlos I, aan als zijn opvolger. Juan Carlos I begon met de democratische overgang van Spanje, de Transición. Deze begon na de dood van Franco in 1978. Er kwam een democratische grondwet en de regio's kregen meer rechten. Niet iedereen was het hiermee eens. Zo wilde generaal Antonio Tejero in 1981 een staatsgreep plegen, maar deze mislukte. De hervormingen werden ingevoerd in 1982, waarmee Spanje een constitutionele monarchie en democratie werd. In 1986 trad het land samen met Portugal toe tot de Europese Unie.
Door de overgang naar een democratie en de toetreding tot de EU groeide de Spaanse economie enorm. Het land voerde in 2002 de euro in als vervanging voor de Spaanse peseta. Op 11 maart 2004 werd het land opgeschrikt door de aanslagen in Madrid, die vermoedelijk door Al Qaida zijn gepleegd als vergelding voor de Spaanse deelname in de Irakoorlog. Tijdens de Eurocrisis leidde de Spaanse economie enorm. Op 1 oktober 2017 werd er een onafhankelijkheidsreferendum in Catalonië gehouden, waarbij Spanje de Catalaanse regering voor de rechter sleepte. Ondertussen kwamen in het land veel corruptieschandalen aan het licht.
Geografie
Zie Het klimaat van Spanje voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Landschap
Zoals boven in de inleiding staat, ligt Spanje in het zuidwesten van Europa op het Iberisch Schiereiland. Naar oppervlakte gekeken is Spanje het vierde grootste land op het continent na Rusland (zonder Siberië, Aziatisch Rusland, erbij gerekend), Oekraïne en Frankrijk. Na Frankrijk is Spanje het grootste land in de Europese Unie. Over hoge bergen gesproken is Spanje het vijfde meest bergachtige land ter wereld, na Zwitserland, Oostenrijk, Andorra en Liechtenstein.
De belangrijkste zeeën rond Spanje zijn de Middellandse Zee, de Atlantische Oceaan, de Golf van Biskaje en de Cantabrische Zee. Belangrijke rivieren zijn de Ebro en de Taag. Spanje is verdeeld in verschillende gebieden met allemaal verschillende culturen, waaronder: Catalonië (gebied rond Barcelona), Andalusië (gebied rond Sevilla en Málaga), Castilië (gebied rond Madrid en León) en Baskenland (gebied rond Bilbao). De bekendste kusten van Spanje zijn: Costa Brava, Costa del Sol, Costa Blanca, Costa Verde, Costa Dorada en Costa de la Luz.
Klimaat
Het klimaat van Spanje is anders dan veel landen, want overal in het land verschilt het klimaat. In de bergen kan het hartstikke koud zijn, terwijl het langs de kust droog en stikheet kan zijn en op het platteland erg regenachtig is. Valleien te Spanje hebben een milde temperatuur die heerlijk is. Extreme temperaturen zijn te vinden in Málaga (de tweede zonnigste stad van Spanje) en veel meer andere steden in Andalusië. De al opgenoemde vormen van klimaat komen alleen voor op Europees Spanje. Melilla, Ceuta en de Canarische Eilanden hebben een meer tropisch klimaat.
Grote steden
| Lijst met 10 grootste steden in Spanje | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Naam stad | Inwoneraantal |
| |||||||
| 1 . | Madrid | 3.255.944 inwoners | ||||||||
| 2 . | Barcelona | 1.621.537 inwoners | ||||||||
| 3 . | Valencia | 810.064 inwoners | ||||||||
| 4 . | Sevilla | 703.206 inwoners | ||||||||
| 5 . | Zaragoza | 674.317 inwoners | ||||||||
| 6 . | Málaga | 568.305 inwoners | ||||||||
| 7 . | Murcia | 436.870 inwoners | ||||||||
| 8 . | Palma de Mallorca | 401.270 inwoners | ||||||||
| 9 . | Las Palmas de Gran Canaria | 381.847 inwoners | ||||||||
| 10 . | Bilbao | 354.865 inwoners | ||||||||
Bevolking
Algemeen
Spanje heeft 46.464.053 inwoners. De bevolking is vooral gecentreerd in de grote steden. Ook langs de kust zijn er veel inwoners, want daar is het meeste toerisme. Het meest dichtbevolkte eiland van Spanje is Tenerife, onderdeel van de Canarische Eilanden.
Tegenwoordig migreren veel mensen naar dit land. Daardoor neemt de bevolking snel toe.
Het christendom (vooral rooms-katholiek) is de belangrijkste godsdienst in Spanje. Er zijn daarom overal kathedralen en kerken. Weinig mensen zijn aangesloten bij de protestantse kerk.
Talen
Spaans (ook wel bekend als Castiliaans) is de officiële taal van Spanje en één van 's werelds belangrijkste talen (samen met Engels, Frans, Chinees en Hindi). Ongeveer 90 % van de bevolking heeft dit als moedertaal. De rest spreekt regionale Spaanse talen of spreekt een buitenlandse taal.
In Catalonië, waar de grote stad Barcelona ligt, spreekt men geen Castiliaans, maar Catalaans. Ook in Valencia en op de Balearen wordt (een vorm van) Catalaans gesproken. Galicisch wordt gesproken in de landstreek Galicië.
Baskenland wil een onafhankelijk land worden met als officiële talen Baskisch en Spaans. Leónees wordt alleen gesproken in de stad Léon en Aragonees alleen in de regio Aragon. Oorspronkelijk spraken de mensen uit steden of dorpen vlak bij de grens met Portugal Portugees, maar nu alleen Spaans. Alleen oude mensen kunnen nog Portugees spreken daar.
Tellen in het Spaans tot 20
- Uno = één
- Dos = twee
- Tres = drie
- Cuatro = vier
- Cinco = vijf
- Seis = zes
- Siete = zeven
- Ocho = acht
- Nueve = negen
- Diez = tien
- once = elf
- doce = twaalf
- trece= dertien
- Catorce= veertien
- Quince= vijftien
- Dieciséis= zestien
- Diecisiete= zeventien
- Dieciocho= achttien
- Diecinueve= negentien
- Veinte= twintig
Volkslied
In het Youtube-filmpje hieronder kun je luisteren naar het volkslied van Spanje.
Politiek
Monarchie
De Spaanse monarchie is hersteld in 1978. Het land is een zogeheten constitutionele monarchie. Dit betekend dat de macht in het land in handen is van de regering en het parlement. Het staatshoofd van het land is een koning, maar deze heeft haast geen politieke macht (zoals in Nederland en België). De huidige koning van Spanje is Felipe VI. Hij werd koning in 2014 nadat zijn vader, Juan Carlos I, aftrad. Koning Juan Carlos I staat bekend als degene die van Spanje een democratie maakte na de dood van Franco. Tegenwoordig denkt men minder positief over hem vanwege zijn olifantenjachten en vermoedelijke corruptie. Koning Felipe VI heeft hierna alle banden met zijn vader afgekapt.
De naam van het Spaanse koningshuis is het Huis Bourbon. Oorspronkelijk konden vrouwen niet regeren. Toch zijn is het twee keer in de geschiedenis gebeurd dat een vrouw regeerde, waarvan Isabella II (regeerde tussen 1833 en 1865) de meeste recente is. Aangezien koning Felipe VI twee dochters heeft krijgt Spanje (waarschijnlijk) na Felipe's aftreden een koningin. Hiervoor is in het begin van de 21e eeuw de wet aangepast. Tegenwoordig is het Spaanse koningshuis gematigd populair. Er zijn ongeveer evenveel mensen die de monarchie willen behouden als willen afschaffen.
Staatsinrichting
De leider van de regering wordt de premier genoemd. De premier heeft ongeveer dezelfde status en macht in de politiek als in Nederland en België. Waar het staatshoofd (de koning) haast geen politieke macht heeft, heeft de premier dit wel. Sinds 2018 is de premier van Spanje Pedro Sánchez van de sociaaldemocratische PSOE. De premier is het hoofd van de regering. De regering bestaat naast de premier uit verschillende ministers en staatssecretarissen.
Het parlement van Spanje wordt de Cortes Generales genoemd. Deze bestaat uit twee kamers:
- Het Congres van Afgevaardigden bestaande uit 350 leden. Deze worden rechtstreeks door de Spaanse inwoners gekozen om de vier jaar. Het Congres is vergelijkbaar met de Tweede Kamer of de Kamer van Volksvertegenwoordigers.
- De Senaat bestaande uit 264. Het aantal leden van de Senaat staat niet vast en veranderd na elke verkiezing. Iedere Spaanse provincie heeft vier vertegenwoordigers. Uitzondering zijn Mallorca, Gran Canaria en Tenerife, die elk één vertegenwoordiger hebben. De rest van de Balearen en de Canarische Eilanden worden door één zetel vertegenwoordigt. De autonome steden Melilla en Ceuta hebben elk twee zetels. Daarnaast krijgt iedere autonome gemeenschap één zetel en voor elk miljoen inwoners komt er weer eentje bij. De Senaat is vergelijkbaar met de Eerste Kamer of de Senaat.
Bij verkiezingen kan iedereen met de Spaanse nationaliteit en van 18 jaar en ouder stemmen. Op de kieslijsten moeten volgens de wet mannen en vrouwen afgewisseld worden.
Spanje heeft meerdere politieke partijen. Traditioneel zijn twee grootste politieke partijen de christendemocratische Parti Popular en de sociaaldemocratische PSOE. Andere belangrijke politieke partijen zijn de socialistische Podemos, de liberale Ciudadanos en de rechtspopulistische Vox. Baskenland, Galicië en Catalonië zijn nationaal vertegenwoordigt door hun eigen partijen. Deze partijen willen de regio's vaak afscheiden van Spanje en zelfstandig worden. Vooral in Catalonië en Baskenland is de roep om onafhankelijkheid sterk.
Bestuurlijke indeling
Spanje is onderverdeeld in zeventien autonome gemeenschappen (of regio's) en twee autonome steden. Deze onderverdeling bestaat sinds 1978, toen Spanje overging naar een democratie. De autonome gemeenschappen hebben veel eigen rechten. Ze hebben elk een eigen regering en eigen parlement en kunnen zelf wetten maken. Sinds 1995 zijn er ook twee autonome steden, Melilla en Ceuta, die op het vasteland van Marokko liggen maar bij Spanje horen.
De zeventien autonome gemeenschappen zijn:
- Andalusië, met als hoofdstad Sevilla.
- Aragón, met als hoofdstad Zaragoza.
- Asturië, met als hoofdstad Oviedo.
- Balearen, met als hoofdstad Palma.
- Baskenland, met als hoofdstad Vitoria-Gasteiz
- Canarische Eilanden, met als hoofdsteden Las Palmas en Santa Cruz.
- Cantabrië, met als hoofdstad Santander.
- Castilië-La Mancha, met als hoofdstad Toledo.
- Castilië en León, met als hoofdstad Valladolid.
- Catalonië, met als hoofdstad Barcelona.
- Extremadura, met als hoofdstad Mérida.
- Galicië, met als hoofdstad Santiago de Compostella.
- Madrid, met als hoofdstad Madrid.
- Murcia, met als hoofdstad Murcia.
- Navarra, met als hoofdstad Pamplona.
- La Rioja, met als hoofdstad Logroño.
- Valencia, met als hoofdstad Valencia.
Sommige grotere gemeenschappen zijn onderverdeeld in provincies, maar bij Asturië, de Balearen, Cantabrië, La Rioja, Madrid, Murcia en Navarra is dit niet het geval. Deze zeven gemeenschappen vallen samen met de provincie. De provincies zijn weer onderverdeeld in comarca's. De functie van de comarca's verschilt per regio. In Catalonië hebben comarca's veel invloed in het bestuur, terwijl dit in Galicië niet het geval is. Tot slot zijn de comarca's weer onderverdeeld in gemeenten. Ceuta en Melilla hebben als autonome steden een andere bestuurlijke indeling. Zij zijn verdeeld in stadsdelen en wijken.
Internationale politiek
Spanje is onderdeel van verschillende internationale organisaties, waaronder de Verenigde Naties, de NAVO, de Europese Unie, de Latijnse Unie en de Ibero-Amerikaanse Gemeenschap van Naties. Het land heeft in de Spaanstalige wereld veel invloed. Spanje heeft over het algemeen met alle oud-kolonies een goede band, waaronder Chili, Argentinië, Mexico en Colombia. Tussen Spanje en de voormalige kolonies is tegenwoordig veel immigratie en handel. Ook er veel communicatie via muziek, televisie en films. De beste vriend van Spanje is waarschijnlijk buurland Portugal. Beide landen kunnen het goed met elkaar vinden en op het gebied van voetbal is er vriendschappelijke concurrentie. Daarnaast kan Spanje het goed vinden met Griekenland, Italië, Frankrijk, de Verenigde Staten en Roemenië.
Toch heeft Spanje enkele conflicten. Het bekendste conflict is het conflict over Gibraltar met het Verenigd Koninkrijk. De Spanjaarden willen meer zeggenschap over het gebied, terwijl het VK (en Gibraltar zelf) dit niet willen. Tijdens de Brexit was de status van Gibraltar een belangrijk punt, aangezien veel Spanjaarden in Gibraltar werken en winkelen en veel Gibraltezen dit doen in Spanje. Ondanks dit conflict kunnen beide landen het enigszins goed met elkaar vinden. Er is veel handel tussen Spanje en het VK en veel Britten wonen in Spanje of hebben er een tweede huis. Een ander bekend conflict is dat tussen Spanje en Marokko over de steden Ceuta en Melilla. De Marokkanen willen de twee steden terug, terwijl Spanje dit niet wil. Via Ceuta en Melilla komen veel illegale immigranten de EU binnen. Officieel is de Westelijke Sahara nog altijd een Spaanse kolonie. Hoewel de Westelijke Sahara tegenwoordig grotendeels door Marokko bezet is, wordt dit internationaal niet erkend. Van tijd tot tijd probeert Spanje te bemiddelen tussen Marokko en de beweging voor een onafhankelijk Westelijke Sahara.
Economie
_04.jpg)
Spanje is een erg rijk land. Het BNP (Bruto Nationaal Product) staat als 9e hoogste ter wereld hier. Van oorsprong is Spanje een agrarisch land. Agrarisch betekent dat er allemaal boeren leven die niet met machines werken. De gewassen (zoals graan) wordt verbouwd met je handen. Tegenwoordig verbouwt men niet meer met de hand, maar met machines zoals tractoren.
De druiven worden echter nog geteeld met je handen. Daar maken ze vaak de wereldberoemde Spaanse wijn van. Sinds de jaren '50 van de vorige eeuw is er enorm veel industrie in het land. De industrie in Spanje begon met textiel-industrie, staalindustrie en mijnbouw. Vooral in de havensteden Barcelona en Málaga.
Madrid heeft weinig industrie, omdat het niet aan zee ligt. Daar zijn meerder financiële diensten, zoals banken en wolkenkrabbers. Hedendaags zijn de belangrijkste onderdelen van economie in Spanje: toerisme, financiële diensten, landbouw en industrie. Dat levert enorm veel geld op voor de regering die het weer kan gebruiken om bijvoorbeeld wegen in Spanje te verbeteren. Tarwe, gerst, bietsuiker, citrusvruchten, aardappelen, maïs, rogge, haver, rijst, tomaten en uien zijn de meest benodigde gewassen in het land.
Vee wordt erg veel gehouden en in het jaar 2005 werden er wel 131 miljoen pluimvee-diersoorten gehouden op boerderijen. Er zijn erg veel energiebronnen in Spanje zoals aardgas of zonne-energie. Aardolie en aardgas wordt uit de grond gepompt of uit zee gehaald. Heel Spanje heeft een overvloed van wind en daarom is windenergie heel belangrijk. Men kan het gebruiken voor elektriciteit en zo.
Windparken zijn in veel delen van het land te vinden. Die staan vol met windmolens die kernenergie genereren. Spanje is een wereldberoemde vakantiebestemming voor miljoenen mensen op de wereld. De belangrijkste trekpleister is Catalonië (inbegrepen de prachtige stranden van Costa Brava, miljoenenstad Barcelona, oude gebouwen in Girona, deluxe hotels/restaurants). In het jaar 2006 ontving Catalonië zelfs 15 miljoen toeristen.
Op nummer twee staat de Balearen met 10,1 miljoen, op nummer drie de Canarische Eilanden met 9,6 miljoen, op nummer 4 Andalusië met 8,5 miljoen, op nummer 5 metropoolgebied Valencia met 5,5 miljoen en metropool-gebied Madrid met 3,9 miljoen toeristen op nummer 6. Benidorm is een badplaats die bekend is om haar stranden, hotels en wolkenkrabbers. De meeste banken zijn gevestigd in Madrid, Barcelona, Valencia en Bilbao. Met wetenschap en technologie gaat het hier heel goed.
Vervoer & Transport
Vervoer en transport is er in Spanje in overvloed. Heel Spanje heeft wel 105 luchthavens in totaal, waarvan 33 internationaal. Die zijn werkzaam bij meer dan 250 verschillende luchtvaartmaatschappijen. De belangrijkste luchthavens zijn in de grote steden, zoals die van Madrid, Barcelona enzovoort. Bijna elk jaar worden de luchthavens wel uitgebreid, omdat het steeds drukker wordt. De belangrijkste luchtvaartmaatschappij is Iberia.
Via treinen kun je makkelijk door het land reizen. Er zijn hele lange spoorlijnen die helemaal de route van Sevilla tot Barcelona (die gaat langs onder andere Málaga, Murcia, Alicante en Valencia). Het treinstation van Barcelona verbindt de Spaanse spoorlijnen met spoorlijnen naar de belangrijke Europese wereldsteden, zoals Parijs, Zürich en Milaan. Binnen de steden in Spanje kun je reizen met de auto, bus, fiets en nog veel meer.
Een paar steden hebben er zelfs een tram of/en een metro bij. De steden die een metro hebben zijn: Madrid, Barcelona, Valencia, Sevilla, Palma de Mallorca en Bilbao. Steden die een metro onder constructie hebben (dus steden waar ze een metro aan het bouwen zijn) zijn: Málaga, Alicante en Granada. Voor Santander wordt er een gepland. Het Spaanse wegennetwerk bestaat uit ongeveer zo'n 370.000 km.
Er zijn verschillende soorten wegen, waaronder de snelweg. In totaal heeft Spanje 53 internationale havens. Daar kunnen schepen uit de hele wereld naartoe gaan, zoals buitenlandse cruiseschepen. Opmerkelijke en bekende wereldklasse Spaanse havens zijn die van Barcelona, Algeciras en Vigo. De haven van Barcelona wordt beschouwd als de leider van alle cruiseschepen van de Middellandse Zee en als tweede van de hele wereld.
Cultuur
Algemeen
Spanje is een land met een indrukwekkende cultuur met invloeden van vele verschillende volken die het land passeerden door de eeuwen heen. Er is erg veel cultureel erfgoed in het land en daarom houden toeristen veel van de Spaanse cultuur. Elke regio heeft een eigen cultuur die verschilt van de andere. Dat noemt men vaak regionale cultuur. De cultuur van Spanje heeft naast invloeden van vele verschillende volken ook nog invloed ondergaan van haar geografie en het klimaat.
Zo kun je aan de kleding en de tradities al zien dat het land is beïnvloed door zijn geografie en het klimaat. In het midden van de vorige eeuw was de Spaanse cultuur nog steeds bescheiden ten opzichte van andere gebieden. Toen merkte men op dat er niet veel grote steden hier te vinden waren. Wel vond men de cultuur van Spanje toen al verbazingwekkend. Tijdens de Gouden Eeuw in Nederland was de Spaanse mode erg populair in Europa.
Vaak droeg men donkere, zwarte pakken met een paar kleurdetails zoals sieraden en wijde bontkragen. Deze trend werd het meest populair in Spanje (natuurlijk!), Nederland, België en Frankrijk. In Castilië hadden mannen vroeger vaak kleding aan met sombere kleuren, terwijl Andalusische vrouwen prachtige kleurrijke flamenco-jurken droegen die een vakkundig patroon hadden. Die worden echter vaak gedragen op feesten, maar Andalusische mensen droegen bijna nooit kleding met sombere kleuren. Sinds duizenden jaren gelegen is er hier in Spanje al de siësta-traditie.
Een siësta is een soort middagdutje in Spanje, vanwege de hitte slaapt men een paar uur en gaat men weer werken of naar school. Daarom blijft men 's nachts ook lang op en is het behoorlijk druk dan. In de middag kan het best zijn dat je niemand ziet op straat vanwege de siësta. Spanje is bekend om zijn kunst die prachtig is. Vele beroemde kunstenaars komen uit dit land, waaronder Pablo Picasso en Salvador Dalí.
Architectuur in Spanje heeft veel invloeden gehad, net zoals de rest van de Spaanse cultuur. De gebouwen kunnen er zowel klassiek zijn als modern en zowel christelijk als islamitisch. Spaanse mensen zijn dol op dansen. Daarom zijn er vele soorten technieken van Spaanse dansen. De bekendste zijn de Andalusische dansen flamenco en paso doble.
Men danst prachtig elegant net zoals zwanen. Bij dansen moet natuurlijk ook nog muziek zijn. Vooral gitaarmuziek, accordeonmuziek en doedelzakmuziek zijn populair. Veel bekende zangers komen uit Spanje. Jaarlijks worden er een groot aantal culturele evenementen gehouden in Spanje.
Als iemand over Spaanse evenementen praat, praat hij vaak over het stierenvechten, tomatina (tomaten-gevecht) en Spaans carnaval. De Spaanse bevolking is heel erg sportief. Er worden veel sporten beoefend, waaronder voetbal het populairst. Ook basketbal, wedstrijdfietsen, tennis en handbal zijn ermee te vergelijken. Op de dag van vandaag is Spanje een wereldmacht van sport. Jaarlijks worden er peddel-en formule 1-wedstrijden gehouden in het land. De belangrijkste vechtsporten hier zijn judo en taekwondo.
Lijst van belangrijkste feestdagen in Spanje
- Las Fallas - Feest ter ere de heilige Sint-Joseph in Valencia
- Feria de Abril - Lente-markt/kermis in Sevilla
- San Fermín-feesten - Feesten ter ere de heilige San Fermín in Pamplona
- Spaans Carnaval - Wordt gevierd in alle Spaanse steden, waaronder het belangrijkst Cádiz en Sitges
- Tomatina - Tomaten-gevecht in Buñol
- Kerstmis - Overal in Spanje
- Pasen - Overal in Spanje
Spaanse keuken
De Spaanse keuken is overheerlijk en wereldberoemd. Vele Spaanse gerechten behoren tot één van de lekkerste ter wereld. Sommige denken meteen aan paella (Spaanse rijst met garnalen en mosselen), Spaanse kaas en tapas (Spaanse snacks) als men de naam "Spanje" zegt. Elke regio in het land heeft haar eigen specialiteiten/delicatessen. Ingrediënten die veel gebruikt worden in Spaans eten zijn: Spaanse pepers, rijst, saffraan, paprika, bladerdeeg, forel, worst, olijfolie en knoflook. Typisch Spaanse groenten zijn: Spaanse pepers, kikkererwten, linzen, paprika en olijven.
Men eet in Spanje zowel heel erg graag brood als rijst. Daarom eet men bijvoorbeeld in Málaga 's morgens en tussen de middag brood en 's avonds rijst. Paella is rijst en dus heel erg populair. De populairste soorten fruit zijn citrusvruchten (sinaasappelen, citroenen...) en druiven. Van druiven maakt men soms heerlijke Spaanse zoete wijn.
Etenswaren in Spanje die gebakken moeten worden in Spanje, worden vaak gebakken in olijfolie. Dat heeft goede vetten en maakt mensen niet dik. Ook maakt het de etenswaren lekkerder. Salades in Spanje zijn vaak gevuld met sla of andijvie. In de winter eet men er graag truffels bij. Spanje heeft een lange kust en daarom is vis erg populair.
Niet alleen in kustgebieden is vis populair om te eten, maar ook het binnenland zoals Madrid. Samen met krabben, garnalen en nog veel meer vormt vis een grote groep. Die noem je zeevruchten. Populaire zeevruchten zijn: inktvis, garnaal, krab, kreeft, mossel en oester. Één van de populairste soorten vis in Spanje zijn de kabeljauw, heek, tonijn, ansjovis, sardine en de forel.
Samen met vis eet men graag augurken, dat smaakt lekker zuur en verdrijft de stinkende geur van vis. Spanje is één van de grootste consumenten van vlees in de EU.Vooral varkensvlees, schapen en pluimvee zijn belangrijk. Schapen gebruikt men zowel voor wol als vlees. Varkens kunnen alleen zorgen voor vlees en pluimvee voor zowel vlees als eieren.
Van varkensvlees maakt men graag overheerlijke Spaanse worsten. In het noorden van Spanje fokt men graag ossen en anders soorten runderen zoals de koe. Die zijn daar een verrukkelijke specialiteit. Gebieden in Spanje waar bijna geen boerderijen zijn, eet men graag dieren uit het wild. Populaire voorbeelden zijn haas, wild zwijn, fazant, wilde gans, hert en konijn.
De belangrijkste kleur van Spaans eten is rood, dat vinden Spanjaarden mooi. Kruiden zijn hier dan ook vaak rood, zoals pepers en paprika. Ook gele dingen zijn geliefd in het Spaanse eten, niet voor niets bestaat de vlag van Spanje uit rood en geel. Zo is honing heel populair en geel. Vanille wordt vaak in toetjes gestopt zoals ijs of vla. Spaanse chocolade is er in vele verschillende vormen zoals bonbons of gewoon in gebak.
Amandelen en andere soorten noten eet men gewoon uit het vuistje of in een cake of zo. Het meeste Spaanse eten wordt gebakken, gekookt, gebraden, of gemarineerd. Sinds een aantal jaar is roerbakken ook populair bij groentes. Fruit en groente wordt vaak gebeitst. Spaanse sandwiches zijn lekker knapperig met veel romige kaas en malse ham. Ei stopt men er ook graag in.
Sinds de 16e eeuw is Spanje bekend om z'n drankjes. Vooral Spaanse wijn, chococups en Spaanse bier zijn belangrijk voor het dranken-menu. Koffie drinken vaak deftige mensen, maar gewone mensen doen dat ook wel eens. Kinderen drinken graag cola of ijsthee met een citroenschijfje. Bier is bekend in de vorm van het merk Pilsener.
Wijn in Spanje is mooi rood en heerlijk zoet en fruitig. Er zijn de laatste jaren steeds meer nieuwe wijnen bijgekomen, waaronder kamillewijn in plaats van de klassieke kamillethee. Moderne mensen in Spanje eten nu graag fastfood, zoals frietjes. Die traditie is ook voor een deel overgenomen in de Spaanse keuken. In plaats van Amerikaanse partysnacks eet men hier tapas.
Castilië heeft een paar verschillende keukens, want die is verdeeld in een paar kleine regio's. De regio Castilië-León (het gebied Castilië in de buurt van de stad León) heeft een keuken met veel vlees. Vlees is hier vaak geroosterd, maar het kan ook gekookt zijn. Voor een klein deel ligt Castilië-León aan zee en daarom eet men hier ook nog graag zeevruchten. De vissen in rivieren of dieren in rivieren zijn populairder dan de zeevruchten, vanwege de grotere ligging in het platteland.
In de rivieren zijn allerlei dieren te vinden, waaronder rivierkreeften. Castiliaans-Leónese kaas is heel erg beroemd en lekker zacht. Ook eet men hier graag wraps die lijken op de Mexicaanse taco's en burrito's. De keuken van Andalusië is bekend om haar pittigheid, zoals veel pepers. Er zit veel olijfolie bij de voorbereidingen van een Andalusisch gerecht, behalve als het een toetje is.
Bekend zijn de gemarineerde Andalusische olijven die men graag met pittige pepers en een pittig sausje eet. Lokale drankjes worden vaak gemaakt van anijs. Aragon is bekend om zijn fruitige keuken. Vooral perziken en nectarines zijn populaire vruchten die vaak voorkomen in het dagelijkse eten. Salades maakt men graag van peulvruchten en distels. De keuken van Catalonië is uitgebreid en niet heel pittig.
Hij is nogal mild en de toeristen houden meer van deze gerechten dan die van uit Andalusië. Paella hier heeft meer speciale ingrediënten zoals rare kruiden. Galicië is een echte gek van vis en vooral inktvis is daar populair. Ook Galicische kaas is daar een delicatesse. Valenciaanse mensen eten graag rijst of/en mosselen.
Met Kerstmis eet men een speciaal toetje met heerlijke Spaanse noga. Murcia ligt midden in een gebied van boomgaarden en de keuken is hier ongeveer net zo fruitig als die van Aragon. Maar men kan ook heel pittig eten hier, want oregano met rijst is hier een specialiteit. Madrid is een plaats waar heel erg veel slakken worden gegeten. Ook stoofpotten met kikkererwten zijn hier populair. De Balearen en de Canarische Eilanden hebben tropische keukens die vaak invloed hebben gehad van Noord-Afrika, maar ook van Spanje.
Bekende trekpleisters in Spanje
Al deze trekpleisters zijn verklaard tot Werelderfgoed van UNESCO. Dit zijn ze niet helemaal, want in totaal zijn er wel 38 bezienswaardigheden in Spanje die tot Werelderfgoed zijn verklaard.
- Sagrada Familia, Barcelona - Moderne kathedraal
- Park Güell, Barcelona - Modern stadspark
- Casa Batlló, Barcelona - Modern pand
- Casa Milà, Barcelona - Versierd modern flatgebouw
- Palau Güell, Barcelona - Modern herenhuis
- Alhambra, Granada - Moors paleis
- Palmeral van Elche, Alicante - Palmentuin
- Historisch Centrum Toledo, Toledo - Visigotische binnenstad
Bekende kunstenaars uit Spanje
El Greco
El Greco wordt gezien als één van de bekendste kunstenaars van Spanje. Zijn werk bestond vooral uit het schilderen en beeldhouwen van religieuze ontwerpen, maar was ook een portretschilder. Je kunt zijn werken herkennen aan het gebruik van donkere kleuren en sterke roodcontrasten. Ook de manier waarop hij het menselijk lichaam afbeeldde is erg kenmerkend; personen worden lang en smal geschilderd en de verhoudingen van het lichaam zijn vaak uit balans.
Phebe Spaans
S' werelds bekendste kunstenares, haar werk gaat de hele wereld over. Met als topstuk Sarah Kalpoe. Ze is gestorven in 1863 door een terreuraanslag.
Pablo Picasso
Ook Pablo Picasso is een erg bekende Spaanse schilder. Zijn werken hingen af van zijn stemming en persoonlijke omstandigheden op dat moment. Picasso heeft een nieuwe kunststijl ontwikkeld; het kubisme. Het idee hiervan was om lichaamsvormen uit elkaar te halen en weer opnieuw te creëren. Zo ontstonden er zeer abstracte werken. Picasso schilderde niet alleen, maar gebruikte ook alledaagse voorwerpen voor zijn werken.
Salvador Dalí
Een derde zeer bekende schilder afkomstig uit Spanje is Salvador Dalí. Hij haalde zijn inspiratie uit ‘de wereld van het onbewuste’. Dalí heeft naast het schilderen ook films gemaakt waarin zijn ‘droomwereld’ werd getoond. Zijn werken worden vaak gezien als ‘griezelig’. Dit klopt, Dalí liet zijn eigen angsten zien in zijn schilderijen.
Lees ook
Artikelen over Spaanse steden
Overige onderwerpen die met Spanje te maken hebben
Externe links
- CIA worldfactbook (Engels)
- Webje Spanje (Nederlands)
- Spaans toeristen-bureau (Nederlands)
- Info over steden in Spanje ("Nederlands")
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||