Schoener: verschil tussen versies
(Aanzet Schoener) |
k (→Herkomst) |
||
| (3 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | {{Werk}} |
||
[[Bestand:Oosterschelde Kieler Foerde-1.jpg|miniatuur|Oosterschelde, een marszeilschoener]] |
[[Bestand:Oosterschelde Kieler Foerde-1.jpg|miniatuur|Oosterschelde, een marszeilschoener]] |
||
| − | Een '''schoener''' is een type zeilschip dat vooral herkenbaar is aan de tuigage: het is zowel voor- en achteropgetuigd op alle twee of meer [[Mast|masten]] en, in het geval van een tweemastschoener. Voorop getuigd wil zeggen dat de zeilen voor de mast bevestigd zitten zoals een [[Fok (zeil)|fok]] en een vierkant ''marszeil''. Achterop getuigd wil zeggen dat het zeil achterop de mast |
+ | Een '''schoener''' is een type zeilschip dat vooral herkenbaar is aan de tuigage: het is zowel voor- en achteropgetuigd op alle twee of meer [[Mast|masten]] en, in het geval van een tweemastschoener. Voorop getuigd wil zeggen dat de zeilen voor de mast bevestigd zitten zoals een [[Fok (zeil)|fok]] en een vierkant ''marszeil''. Achterop getuigd wil zeggen dat het zeil achterop de mast bevestigd zit zoals een [[grootzeil]] met [[giek]] en [[gaffel]]. De voormast is over het algemeen korter dan de grote mast. Een veel voorkomende variant, de zogeheten marszeilschoener heeft een vierkant (dwars) ''marszeil'' op de voormast, waaraan een ''bramsjaal'' kan worden toegevoegd. Met een iets andere tuigage zou het een [[brigantijn]] kunnen zijn. Veel schoeners zijn [[gaffel]]-getuigd, maar andere voorbeelden zijn onder meer een Bermuda-tuigage van de ''stagzeilschoener''. De meeste hebben een [[boegspriet]]. Schoeners werden voornamelijk gebouwd voor vracht, passagiers en als vissersschip.<gallery> |
Bestand:Lewis R. French NHL.jpg|''Lewis R. French'' , een gaffelgetuigde schoener |
Bestand:Lewis R. French NHL.jpg|''Lewis R. French'' , een gaffelgetuigde schoener |
||
Bestand:Orianda sailing in Naples.jpg|''Orianda'' , een stagzeilschoener, met Bermuda-grootzeil |
Bestand:Orianda sailing in Naples.jpg|''Orianda'' , een stagzeilschoener, met Bermuda-grootzeil |
||
| Regel 10: | Regel 9: | ||
== Herkomst == |
== Herkomst == |
||
De oorsprong van schoenergetuigde schepen is onduidelijk, maar er zijn goede aanwijzingen voor uit het begin van de 17e eeuw op schilderijen van Nederlandse zeekunstenaars. De naam "schoener" verscheen voor het eerst in het oosten van Noord-Amerika in het begin van de 18e eeuw. De naam houdt waarschijnlijk verband met een Schots woord dat ''water overslaan'' betekent, of ''stenen overslaan''. |
De oorsprong van schoenergetuigde schepen is onduidelijk, maar er zijn goede aanwijzingen voor uit het begin van de 17e eeuw op schilderijen van Nederlandse zeekunstenaars. De naam "schoener" verscheen voor het eerst in het oosten van Noord-Amerika in het begin van de 18e eeuw. De naam houdt waarschijnlijk verband met een Schots woord dat ''water overslaan'' betekent, of ''stenen overslaan''. |
||
| + | |||
| + | Aanvankelijk waren de rompen van hout, maar later werden die ook van ijzer gemaakt. |
||
== Gebruik == |
== Gebruik == |
||
| − | Het schoenertuig werd gebruikt op schepen met een breed scala aan doeleinden. Op een snelle romp was het nuttig voor kapers, blokkadebrekers, slavenschepen, kleinere marinevaartuigen en opium-[[Klipper|klippers]]. Pakketboten (gebouwd voor het snelle vervoer van passagiers en goederen) waren vaak schoeners. Ze werden ook voor fruittransporten gebruikt. |
+ | Het schoenertuig werd gebruikt op schepen met een breed scala aan doeleinden. Op een snelle romp was het nuttig voor kapers ([[Piraat|piraten]]), blokkadebrekers, slavenschepen ([[slavernij]]), kleinere marinevaartuigen en opium-[[Klipper|klippers]]. Pakketboten (gebouwd voor het snelle vervoer van passagiers en goederen) waren vaak schoeners. Ze werden ook voor fruittransporten gebruikt. |
Sommige vrachtschoeners hadden juist een meer platte bodem, die men droog kon laten vallen op bijvoorbeeld een stand om te laden en te lossen, zodat er geen haven met een kade nodig was. Tegenwoordig worden de nog overgebleven schoeners vaak als opleidingschip gebruikt en zijn bij evenementen als [[Sail]] te zien. De Nederlandse ''Eendracht, Noorderlicht, Oosterschelde'' en ''JR Tolkien'' zijn daar een voorbeeld van. |
Sommige vrachtschoeners hadden juist een meer platte bodem, die men droog kon laten vallen op bijvoorbeeld een stand om te laden en te lossen, zodat er geen haven met een kade nodig was. Tegenwoordig worden de nog overgebleven schoeners vaak als opleidingschip gebruikt en zijn bij evenementen als [[Sail]] te zien. De Nederlandse ''Eendracht, Noorderlicht, Oosterschelde'' en ''JR Tolkien'' zijn daar een voorbeeld van. |
||
| − | De Noorse poolschoener ''Fram'' werd gebruikt door zowel [[Fridtjof Nansen]] als [[Roald Amundsen]] bij hun verkenningen van de [[Noordpool|Noord]]- en [[Zuidpool]]. |
+ | De Noorse poolschoener ''Fram'' werd gebruikt door zowel [[Fridtjof Nansen]] als [[Roald Amundsen]] bij hun verkenningen van de [[Noordpool|Noord]]- en [[Zuidpool]].<gallery> |
| + | Bestand:De Eendracht.JPG|De Eendracht |
||
| + | Bestand:J R Tolkien S Kiel 05-09-2021.jpg|J.R. Tolkien |
||
| + | Bestand:NoorderlichtSailing.jpg|Noorderlicht |
||
| + | Bestand:Oosterschelde Kieler Foerde-1.jpg|Oosterschelde |
||
| + | </gallery> |
||
| + | [[Categorie:Scheepvaart]] |
||
Versie van 11 dec 2022 17:40
Een schoener is een type zeilschip dat vooral herkenbaar is aan de tuigage: het is zowel voor- en achteropgetuigd op alle twee of meer masten en, in het geval van een tweemastschoener. Voorop getuigd wil zeggen dat de zeilen voor de mast bevestigd zitten zoals een fok en een vierkant marszeil. Achterop getuigd wil zeggen dat het zeil achterop de mast bevestigd zit zoals een grootzeil met giek en gaffel. De voormast is over het algemeen korter dan de grote mast. Een veel voorkomende variant, de zogeheten marszeilschoener heeft een vierkant (dwars) marszeil op de voormast, waaraan een bramsjaal kan worden toegevoegd. Met een iets andere tuigage zou het een brigantijn kunnen zijn. Veel schoeners zijn gaffel-getuigd, maar andere voorbeelden zijn onder meer een Bermuda-tuigage van de stagzeilschoener. De meeste hebben een boegspriet. Schoeners werden voornamelijk gebouwd voor vracht, passagiers en als vissersschip.
Lewis R. French , een gaffelgetuigde schoener
Orianda , een stagzeilschoener, met Bermuda-grootzeil
Stern schoener aan de kade ca. 1910 . Dit ontwerp valt op omdat alle drie de masten even hoog zijn.
Fram op Antarctica tijdens de expeditie van Roald Amundsen
.jpg)
Herkomst
De oorsprong van schoenergetuigde schepen is onduidelijk, maar er zijn goede aanwijzingen voor uit het begin van de 17e eeuw op schilderijen van Nederlandse zeekunstenaars. De naam "schoener" verscheen voor het eerst in het oosten van Noord-Amerika in het begin van de 18e eeuw. De naam houdt waarschijnlijk verband met een Schots woord dat water overslaan betekent, of stenen overslaan.
Aanvankelijk waren de rompen van hout, maar later werden die ook van ijzer gemaakt.
Gebruik
Het schoenertuig werd gebruikt op schepen met een breed scala aan doeleinden. Op een snelle romp was het nuttig voor kapers (piraten), blokkadebrekers, slavenschepen (slavernij), kleinere marinevaartuigen en opium-klippers. Pakketboten (gebouwd voor het snelle vervoer van passagiers en goederen) waren vaak schoeners. Ze werden ook voor fruittransporten gebruikt.
Sommige vrachtschoeners hadden juist een meer platte bodem, die men droog kon laten vallen op bijvoorbeeld een stand om te laden en te lossen, zodat er geen haven met een kade nodig was. Tegenwoordig worden de nog overgebleven schoeners vaak als opleidingschip gebruikt en zijn bij evenementen als Sail te zien. De Nederlandse Eendracht, Noorderlicht, Oosterschelde en JR Tolkien zijn daar een voorbeeld van.
De Noorse poolschoener Fram werd gebruikt door zowel Fridtjof Nansen als Roald Amundsen bij hun verkenningen van de Noord- en Zuidpool.
De Eendracht
J.R. Tolkien
Noorderlicht
Oosterschelde
