Scepticisme
Skepticisme of scepticisme is twijfelen aan dingen en nakijken of ze waar of onwaar zijn. Er zijn twee vormen:
- Filosofisch scepticisme (altijd geschreven met een 'c') zegt dat je eigenlijk niks zeker kunt weten.
- Wetenschappelijk skepticisme (meestal geschreven met een 'k') zegt dat je van veel dingen kunt testen of ze waar zijn of niet, door experimenten te doen.
Het woord skepticisme komt van het Griekse woord σκέψις (sképsis), dat 'aanschouwing' of 'onderzoek' betekent.
Wetenschappelijk skepticisme
Volgens het wetenschappelijk skepticisme kun je van veel dingen testen of ze waar zijn of niet. Je zet dan een experiment op, waarbij je nauwkeurig kijkt naar wat er gebeurt als een bepaald verschijnsel zich voordoet. Een beroemd experiment is dat van Galileo Galilei, die aantoonde dat voorwerpen steeds meer snelheid krijgen als ze vallen.
Skeptici zijn vooral benieuwd naar dingen waarvoor de wetenschap nog geen verklaring heeft, maar sommige mensen toch iets denken te weten. Dit soort dingen wordt vaak "paranormaal" genoemd, of "alternatief" als het over geneeskunde gaat. Complotdenken, religie en broodjeaapverhalen horen er ook bij. Ook houden skeptici zich bezig met waarom mensen dingen ontkennen die de wetenschap allang bewezen heeft, of geloven in dingen die de wetenschap allang weerlegd heeft. Skeptici zijn benieuwd of zulke ontkenners of gelovers kunnen bewijzen dat de wetenschap ongelijk heeft. Als dat lukt, kunnen ze heel veel geld winnen. Als ze dat niet kunnen, proberen skeptici hen te overtuigen van wat het wetenschappelijk onderzoek heeft laten zien.
Skeptici willen mensen beschermen tegen onzin die gevaarlijk voor ze kan zijn. Sommige middeltjes die niet medisch getest zijn, kunnen bijvoorbeeld slecht voor je gezondheid zijn. Ook kunnen mensen onnodig bang worden van wezens zoals spoken, terwijl die (waarschijnlijk) niet bestaan.
In Nederland doen vooral Stichting Skepsis en de Vereniging tegen de Kwakzalverij onderzoek naar of dingen waar of onwaar zijn, en waarschuwen mensen tegen gevaar. In België doet SKEPP dat.