Rijksmonument
Een rijksmonument is in Nederland een gebouw of ander bouwwerk (bijvoorbeeld een standbeeld) dat beschermd wordt. Deze rijksmonumenten worden beschermd omdat ze een bepaalde betekenis hebben gehad voor de wetenschap of in de geschiedenis, ze belangrijk zijn voor de cultuur of omdat ze gewoon weg "mooi" zijn.
In Nederland zijn er tienduizenden rijksmonumenten. Een gebouw of bouwwerk kan de status rijksmonument krijgen als het minimaal 50 jaar oud is. Al deze rijksmonumenten staan in een bepaalde lijst, een register. Deze wordt beheerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Rijksmonumenten worden zowel door deze organisatie als de gemeente waarin ze staan beschermd. Als je in een rijksmonument woont mag je bijvoorbeeld niet zo maar de kozijnen een andere kleur verven, de gevel laten restaureren of een uitbouw plaatsen. Hiervoor moeten de burgemeester en wethouders eerst toestemming geven. Bij sommige rijksmonumenten wordt slechts de voorgevel beschermd, bijvoorbeeld de grachtenpanden. Over een uitbouw aan de achterkant wordt dan niet moeilijk gedaan. Bij andere gebouwen wordt de volledige buitenkant beschermd en soms wordt ook nog eens de binnenkant van het gebouw beschermd. De bescherming brengt ook voordelen met zich mee, voor onderhoud kun je bijvoorbeeld subsidie aanvragen, waardoor het goedkoper wordt. De gemeente betaald dan mee in onderhoud.
Een rijksmonument is te herkennen aan het schildje wat naast de deur hangt, vaak blauw met wit. De meeste rijksmonumenten staan in Amsterdam. Daarna volgt Maastricht, daarna Utrecht, daarna Leiden en dan Den Haag. Tegenwoordig heeft iedere gemeente wel een rijksmonument. Een aantal bekende rijksmonumenten zijn het Muiderslot, de Sneker Waterpoort, de Dom van Utrecht, het Kurhaus en het Paleis op de Dam. Zelf een aantal gebouwen van de Diergaarde Blijdorp zijn rijksmonument verklaard.
Sommige gemeenten in Nederland kennen daarnaast ook nog gemeentelijke monumenten. En verder kan een stadsgezicht beschermd zijn.