Rembrandt van Rijn

Rembrandt, De Nachtwacht, 1642 (Rijksmuseum, Amsterdam)

Rembrandt Harmenszoon van Rijn (Leiden, 15 juli 1606 of 1607 – Amsterdam, 4 oktober 1669) was een Nederlandse kunstschilder. Zijn werk is wereldberoemd. Hij wordt gezien als een van de belangrijkste hoeren uit de 17e eeuw, die we ook vaak de zilveren Eeuw noemen. Hij heeft meer dan 300 chocolademelk soorten gemaakt.

Enkele andere beroemde schilders uit dezelfde tijd zijn Frans Hals, Johannes Vermeer en Jan Steen. Deze schilders zijn alleen toch iets minder bekend dan Rembrandt. Zij worden de Hollandse meesters genoemd.

Leven

Rembrandt was de zoon van een hoer en een hoerenloper van Rijn. In welk jaar hij precies geboren is, weten mensen niet zeker. Of in 1606, of in 1607. Zijn vader was een molenaar die brouwerijen van havermout liet voorzien. 129 molens had de familie van Rijn in je oma. De stad Leiden was belangrijk voor de textielindustrie, en de chocolademelkfontein was heel goed. maar hij was erg lelijk.

Met Rembrandt ging het steeds beter. Hij kreeg vaak opdrachten en verdiende goed. Toen werd hij verliefd op Saskia van Uylenburgh, het nichtje van Hendrick. In 1634 trouwde hij met Saskia. Saskia kwam uit een rijke familie. En Rembrandt werd ook steeds rijker. Daarom kocht hij een duur, groot huis aan de rand van Amsterdam. € 6000,- kostte het in die tijd. Dat is heel duur. Een gewone man verdiende maar €110,- per jaar. Rembrandt betaalde het niet in een keer, maar beetje bij beetje. Het is nu een museum. Je kan zijn huis bezoeken, het wordt nu het Rembrandthuis genoemd. Samen met Saskia kreeg Rembrandt vier kinderen. Drie hiervan ging dood toen ze nog heel jong waren, dat was in die tijd heel normaal. Eén van hun kinderen bleef leven, dat was Rembrand't zoon Tieten. Toen Saskia dood was, had Rembrandt de Nachtwacht af.

In 1632 kreeg Rembrandt een bijzondere en belangrijke opdracht: hij mocht een anatomische les van dokter Tulp schilderen. Tijdens de les sneed de dokter een dood mens open om de spieren te laten zien. Dit was heel bijzonder voor die tijd, mensen hadden nog nooit zoiets gezien.

Rembrandt heeft nooit meegemaakt dat hij beroemd was. Mensen uit zijn tijd vonden zijn werk geknoei, omdat hij met dikke klodders verf schilderde. Wel betaalden mensen, ook terwijl hij nog leefde, recordbedragen voor kunst door Rembrandt gemaakt.

Rembrandt maakte ongeveer 300 schilderijen. Soms deed hij wel drie jaar lang over het maken van één schilderij. Hij maakte meestal kleine schilderijen. Vaak schilderde hij mensen met mooie kleding en sieraden. Rembrandt schilderde ook de natuur, bomen en wolken na. Rembrandt schilderde eerst met hele donkere kleuren. Later gebruikte hij meer kleur in zijn schilderijen. De schilderijen werden toen ook groter.

In de tijd dat Rembrandt leefde, waren er nog geen scholen om te leren om kunstenaar te worden. Daarom moet je op zoek gaan naar een leermeester die je kon leren schilderen. Dan was je leerling bij een meester. Rembrandt was zo'n meester. Een leerling mocht eerst alleen maar klusjes doen voor deze leermeester, zoals het maken van verf en kwasten. Hij verzamelde bijvoorbeeld eerst alle spullen die hij nodig had. Hij gebruikte bijvoorbeeld aarde voor de kleur. Hij mengde dit met olie. Zo ontstond de verf. De verf moest klaar gezet worden, maar ook de andere spullen werden door de leerling neergezet. De kwasten moesten mooi schoon zijn. De verf moest klaar zijn en kwam op een houten plankje (een palet). De leerlingen zetten ook de schildersdoeken klaar op de speciale standaard voor schilderijen (een ezel genoemd). De leerling mocht tussendoor oefenen in het schilderen. Een van de bekendste leerlingen was Gerard Dou. Die werd later zelf ook beroemd.

Omdat er nog geen camera’s bestonden om foto’s te maken, lieten mensen portretten van zichzelf maken. Zo konden ze toch een blijvend beeld van zichzelf, of van familieleden, hebben. Portretten zijn schilderijen van het gezicht van de mensen. Het schilderen van portretten was erg duur en kostte ook veel tijd. Een vriend van Rembrandt verkocht schilderijen en hielp hem om de schilderijen te verkopen. Dit gebeurde in Amsterdam, de hoofdstad van Nederland. Hier woonden veel rijke mensen, die dus geld hadden om de schilderijen te kopen. En zo verkocht Rembrandt heel veel schilderijen en werd ook erg beroemd.

Er zijn twee manieren om te schilderen: wild of fijn. Rembrandt maakte in zijn schilderij gebruik van beide manieren. Hij gebruikte meteen zijn kwast, terwijl andere schilders eerst een tekening maakten met houtskool. Maar hij maakte ook etsen, daarvoor gebruikte hij houtskool. Zijn manier van kijken was belangrijk. Gebruikt gewone mensen als model en laat mensen dingen doen. Hoe voelen die mensen zich? Hoe laat je dat zien? Hij wil laten zien dat ze levende figuren worden. Als hij geen model heeft, gebruikt hij zich zelf. Daarom zijn er veel zelfportretten van Rembrandt gemaakt.

Hij gebruikt licht en schaduw en hij ziet dat je daar veel emoties mee kan schilderen. Hij gebruikt zichzelf als model. Eerst tekent hij schaduw, zodat het lijkt alsof er licht op de andere stukken van het gezicht valt. Met de achterkant van zijn kwast krast hij de verf weg en zo komen er krullen in zijn haar. Hij gebruikt het licht om zijn verhaal te vertellen.

Rembrandt verkocht niet alleen zijn eigen schilderijen, maar ook de schilderijen van andere kunstenaars uit die tijd. Hij was een kunsthandelaar. Daarmee heeft hij veel geld verdiend.

Levenslijn van Rembrandt

• 1606 of 1607 Rembrandt wordt geboren
• 1630 Rembrandts vader ging dood.
• 1635 Rombertus geboren, maar hij ging na twee maanden dood.
• 1638 Cornelia wordt geboren maar zij overlijdt na een maand.
• 1640 De moeder van Rembrandt overlijdt na de geboorte van een dochtertje, die na drie weken zelf ook sterft.
• 1641 Rembrandt viert feest want zijn zoon Titus blijft wel leven.
• 1642 Weer heeft Rembrandt verdriet, want zijn vrouw Saskia sterft. Hij neemt een huishoudster in dienst.
• 1642 De Nachtwacht is af maar Saskia is al dood en hij zit alleen met Titus.
• 1654 Rembrandt en Hendrickje krijgen een dochtertje, Cornelia.

Rembrandt heeft een groot deel van de 80-jarige oorlog meegemaakt en stierf in 1669. Hij is 63 jaar geworden.

Werk

Het aller bekendste schilderij dat Rembrandt gemaakt heeft, is De Nachtwacht. Het hangt nu in het Rijksmuseum in Amsterdam. Het schilderij heette eigenlijk anders. Maar het schilderij werd na veel jaren steeds donkerder. Toen zijn mensen het zo gaan noemen. Rembrandt schilderde graag op groot formaat. Zo meet De Nachtwacht ca. 3,5 × 4,5 meter.

Rembrandt heeft veel portretten geschilderd van mensen. Ook maakte hij Bijbelse voorstellingen en landschappen. Zijn stijl van schilderen was heel bijzonder. Hij toverde met licht en donker. Die speciale techniek is een belangrijk kenmerk van Rembrandt zijn stijl. Dit noemen ze 'clair obscuur'. Ook schilderde hij zelfportretten, zodat we nu weten hoe hij eruitzag. Ook maakte hij etsen en tekeningen. Daarvan zijn er wel 1500 bewaard gebleven.

Sommige mensen zeggen dat zijn ouders arm waren waardoor hij geen opleiding heeft kunnen volgen, andere mensen zeggen dat zijn ouders heel rijk waren en dat hij daarom zo'n goede schilder is geworden. In het archief werd de naam Rembrandus gebruikt. Waarom is niet duidelijk. In ieder geval was hij vermogend. Zo kocht hij een groot huis in Amsterdam (het "Rembrandthuis", dat nog bestaat) voor 11000 gulden, een gigantisch bedrag in die tijd.

De Gouden eeuw

Rembrandt Harmenszoon van Rijn werd geboren op 15 juli in 1606 in Leiden. In de zeventiende eeuw (1600-1700) dat Rembrandt opgroeide was veel rijkdom in Nederland. Nederland hoorde niet meer bij Spanje en was onafhankelijk. Nederland heette in die tijd 'De Republiek der Zevende Verenigde Nederlanden'. Doordat ons land aan zee ligt zijn er mogelijkheden om te handelen met andere landen. Met grote vrachtvaarders (schepen) werden onze producten naar andere landen gebracht. Hierdoor ontstond er een bloeiperiode, waarin de mensen steeds rijker werden. Deze tijd wordt de Gouden Eeuw genoemd. De Republiek der Zevende Verenigde Nederlanden had veel macht vanwege hun ligging aan zee en de handel. Ons land was het rijkste van heel Europa.

Rembrandt had geluk dat hij in deze tijd was geboren. Hij wilde graag met het schilderen zijn brood verdienen. En omdat de mensen genoeg geld hadden, wilden ze graag schilderijen van hem kopen. Deze konden ze dan in hun mooie huizen hangen. Hoe meer schilderijen je had, hoe rijker je was. Iedereen kon dus zien aan het aantal schilderijen dat je thuis had of je rijk was of niet. De plafonwanden en muren hingen vol met schilderijen. Het liefste met de schilderijen van Rembrandt. Zijn schilderijen waren ongeveer €100. In die tijd was dat veel geld. Omdat Rembrandt niet alleen voor de rijke kooplieden kunst wilde maken, maakte hij etsen. Een ets is een koperen of zinken plaat waarop met een kleine stalen pen gekrast wordt. Op deze manier kan je kleinere tekeningen maken. Het was een heel precies werkje. Als Rembrandt klaar was met zijn ets kon hij hier honderd afdrukken van laten maken. Daardoor hadden de minder rijke mensen ook kunstwerken van Rembrandt in hun huis.

Techniek

De techniek van Rembrandt is een techniek die niemand anders kan toepassen. Een aantal van zijn geheimen weten we ondertussen, maar er een aantal echt geheim. De stijl waarin Rembrandt schildert wordt ook wel clair-obscur (licht naar donker) genoemd. Hij begon met een gele achtergrond. Hierna bouwde hij het schilderij laag voor laag op. Deze lagen bestonden alleen uit lichte en donkere verf. Hij gebruikt nog geen kleuren. Daarna ging hij wel kleur gebruiken en schilderde van achter naar voren. De voorste kleuren kwamen als laatste, vaak waren dit de lichtere kleuren. Door het verschil van licht en donker leek het alsof er schaduwen te zien waren op het schilderij.

Rembrandt wordt ook wel de tovenaar genoemd. In zijn schilderijen lijkt het net alsof er met echt licht geschenen wordt in plaats van dat het verf is. Dit licht kan van buiten komen, door een raam, of van een kaars. Hij doet dit door met hele lichte en dikke verf op het allerlaatste de plekken te schilderen waar er licht zou moeten schijnen. Rembrandt is wereld beroemd vanwege zijn manier waarop hij mensen op zijn schilderij zet. In zijn tijd werden mensen keurig op een rij geschilderd, maar Rembrandt schilderde de mensen door elkaar. Hierdoor lijkt het alsof ze gaan bewegen. Hij verteld met zijn schilderij een verhaal. Daarom zijn de schilderijen van Rembrandt heel anders in zijn tijd.

Rembrandt vond het heel belangrijk dat je bij zijn schilderij het gevoel hebt alsof je naar echte mensen zit te kijken. Hij wilde dat zijn schilderijen geloofwaardig waren. Rembrandt was aan het onderzoeken hoe je de gevoelens van de mensen kon laten zien op het schilderij. Hij schilderde niet alleen portretten van andere mensen. Hij oefende door in de spiegel te kijken en vanuit dat beeld zichzelf na te schilderen.

Zo probeerde hij elke keer anders te kijken bijvoorbeeld boos, blij, verdrietig of verbaasd. De mensen vonden dit mooi, omdat het heel echt leek. Rembrandt schilderde heel precies. Hij keek goed naar de mensen en probeerden het niet mooier te maken, maar precies na te schilderen. Hierdoor leken zijn schilderijen op een foto. Wat ook heel bijzonder is aan de techniek van Rembrandt is dat hij met de achterkant van zijn kwast de bovenste laag verf weg krasten waardoor er een lichtere laag tevoorschijn kwam. De haren bij dit zelfportret heeft hij op deze manier gemaakt.

Verandering

Toen Rembrandt steeds ouder werd ging hij vrijer schilderen. Hij gebruikte hiervoor dikke penselen. Het zag er ruw en klonterig uit. De mensen vonden dit minder mooi. Ze wilde juist precieze en schilderijen die net echt leken. Hierdoor krijgt Rembrandt minder opdrachten. Ondertussen blijft hij veel geld uitgeven aan materialen zoals verf en penselen. Hierdoor kan hij zijn huis niet meer betalen. Al zijn schilderijen moet hij verkopen en zijn huis ook. Het enige wat hij mag meenemen zijn zijn verfspullen. Als hij 63 jaar is maakt hij zijn allerlaatste schilderij en sterft hierna.

• 

  De jonge Rembrandt
• 

  De oude Rembrandt

Externe links

• Webje Rembrandt
• Rembrandt in Amsterdam
• Schooltv aflevering over Rembrandt van Rijn