Puerto Rico: verschil tussen versies
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
k (Wijzigingen door Ditisnietzara (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Mike1023) |
|||
| Regel 8: | Regel 8: | ||
[[Categorie:Verenigde Staten]] |
[[Categorie:Verenigde Staten]] |
||
[[Categorie:Puerto Rico]] |
[[Categorie:Puerto Rico]] |
||
| − | |||
| − | Inhoud |
||
| − | |||
| − | 1 Geschiedenis |
||
| − | 2 Naam |
||
| − | 3 Bestuur |
||
| − | 4 Geografie |
||
| − | 5 Economie |
||
| − | 6 Demografie |
||
| − | 7 Sport |
||
| − | 8 Bekende Puerto Ricanen |
||
| − | 9 Zie ook |
||
| − | 10 Externe links |
||
| − | |||
| − | Geschiedenis |
||
| − | 1rightarrow blue.svg Zie Geschiedenis van Puerto Rico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
||
| − | |||
| − | Het eiland Puerto Rico of Porto Rico werd oorspronkelijk bewoond door de Taino's, een stam van Arowakken-indianen. Het werd op 19 november 1493 ontdekt door Columbus tijdens zijn tweede reis. Gedurende de eerste jaren van de Spaanse kolonisering van Amerika was Puerto Rico de uitvalsbasis van de Spanjaarden en sindsdien eeuwenlang deel van het Spaanse rijk. In de negentiende eeuw mislukte een opstand, maar in 1897 kreeg Puerto Rico zelfbestuur van Spanje. Een jaar later bezetten de Verenigde Staten Puerto Rico tijdens de Spaans-Amerikaanse oorlog. |
||
| − | |||
| − | In 1899 werd het eiland zwaar getroffen door een orkaan. Amerikaanse bedrijven profiteerden daarvan door boerderijen op te kopen en samen te voegen tot plantages. De Puertoricanen die hun zelfstandigheid konden bewaren, deden dat met grote schulden aan Amerikaanse banken. |
||
| − | Naam |
||
| − | |||
| − | In het Spaans komt vaak op beklemtoonde lettergrepen de tweeklank ue voor waar andere talen de klinker o hebben. Een haven heet in het Spaans puerto, in het Portugees en andere talen porto. Het eiland heet in het Spaans dan ook Puerto Rico. |
||
| − | |||
| − | De tweeklank ue komt alleen voor in beklemtoonde lettergrepen. Het bijvoeglijk naamwoord wordt als één woord geschreven met het hoofdaccent op de vierde lettergreep en daardoor verandert ue in de eerste lettergreep in o, portorriqueño, maar puertorriqueño komt ook wel voor. |
||
| − | Bestuur |
||
| − | 1rightarrow blue.svg Zie Politieke status van Puerto Rico voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
||
| − | De Senaat van Puerto Rico (Senado de Puerto Rico) telt 27 senatoren. 2004. |
||
| − | |||
| − | Sinds 1917 zijn Puerto Ricanen onder de Jones Act burgers van de Verenigde Staten. Puerto Ricanen zijn gerechtigd zonder visum overal in de Verenigde Staten te wonen, en omgekeerd mogen Amerikaanse staatsburgers naar Puerto Rico emigreren zonder visum. Maar Puerto Ricanen zijn niet vertegenwoordigd in het Amerikaanse Congres en mogen niet stemmen voor de Amerikaanse president. Ze betalen geen federale inkomstenbelasting. Puerto Rico heeft een gekozen functionaris, de Resident Commissioner, die in het Congres plaatsneemt als gedelegeerde van Puerto Rico. Hij heeft spreekrecht in het Huis van Afgevaardigden en mag zitting nemen in commissies, maar hij heeft geen stemrecht. |
||
| − | |||
| − | In 1950, 52 jaar na de invasie van 1898, stemde de Amerikaanse regering in met Law 600 die Puerto Rico het recht gaf een eigen grondwet op te stellen. De grondwet werd goedgekeurd door de meerderheid van de bevolking, en later door het Amerikaans Congres dat echter de uiteindelijke soevereiniteit over Puerto Rico behield, hoewel Puerto Rico wel zelfbestuur kreeg. Onder deze grondwet is Puerto Rico een vrijstaat (en: commonwealth), die is verbonden met de Verenigde Staten. |
||
| − | |||
| − | De regering bestaat uit drie takken: de uitvoerende macht, de wetgevende macht (met een tweekamerstelsel, bestaande uit een Senaat en een Huis van Afgevaardigden) en de rechterlijke macht. Aan het hoofd van de uitvoerende macht staat de gouverneur, op dit moment Alejandro García Padilla. De derde tak, het juridische systeem, is gebaseerd op het Spaanse burgerlijk wetboek. |
||
| − | |||
| − | Puerto Rico heeft drie belangrijke politieke partijen, die ieder hun eigen politieke doelen nastreven voor de toekomstige status van het eiland. |
||
| − | |||
| − | De Partido Popular Democrático (PPD, Nederlands: Democratische Volkspartij) wil de huidige structuur behouden, waarbij Puerto Rico een vrijstaat is die geassocieerd is met de Verenigde Staten. |
||
| − | De Partido Nuevo Progresista (PNP, Nederlands: Nieuwe Progressieve Partij) is er voorstander van om Puerto Rico een volwaardige staat van de Verenigde Staten te maken. |
||
| − | De Partido Independentista Puertorriqueño (PIP, Nederlands: Puerto Ricaanse Onafhankelijkheidspartij) wil onafhankelijkheid van de Verenigde Staten. |
||
| − | |||
| − | Omdat de PPD de meerderheidspartij is, is er weinig aandrang om de status quo te veranderen. Hoewel daardoor het toelaten van Puerto Rico als 51e staat niet echt aan de orde is, hebben verscheidene rechtsgezinde groeperingen in de Verenigde Staten er zich al tegen uitgesproken, onder andere omdat Puerto Rico de eerste staat zou worden waar een meerderheid van de bevolking Spaans als eerste taal spreekt.[5] |
||
| − | |||
| − | Kaart van Puerto Rico; op de inzet de Caraïbische Zee. |
||
| − | |||
| − | |||
| − | Geografie |
||
| − | |||
| − | De Puerto Ricaanse archipel bestaat uit het hoofdeiland Puerto Rico en diverse kleinere eilanden, waaronder Vieques, Culebra, en Mona. |
||
| − | |||
| − | Het hoofdeiland meet 170 kilometer bij 60 kilometer. Het heeft een bevolking van ongeveer 4 miljoen. De hoofdstad en tevens grootste stad is San Juan, op de noordkust van het hoofdeiland met zo'n 430.000 inwoners. Het hoogste punt is 1338 meter, het laagste ligt op zeeniveau. |
||
| − | |||
| − | Puerto Rico heeft 78 gemeenten (municipios; enkelvoud: municipio) waaronder San Juan, Ponce, Mayagüez, Caguas, en Humacao. In de agglomeratie die bestaat uit San Juan, Bayamón, Carolina, en Guaynabo wonen ruim 1,6 miljoen mensen. Elke gemeente heeft een burgemeester, en een gemeenteraad die voor een periode van vier jaar wordt gekozen. Anders dan Amerikaanse staten is Puerto Rico niet verdeeld in counties of districten. De oudste gemeente, San Juan, werd gesticht in 1517. De eeuwen erna volgden de andere 77. De gemeente Florida is de jongste gemeente; deze werd gesticht in 1971. |
||
| − | |||
| − | Zie ook: Lijst van gemeenten van Puerto Rico |
||
| − | Economie |
||
| − | |||
| − | De economische omstandigheden in Puerto Rico zijn sinds de Grote Depressie aanzienlijk vooruit gegaan dankzij buitenlandse investeringen in kapitaalintensieve industrie zoals petrochemische industrie, geneesmiddelenindustrie en technologie. De lokale industrie, die tot 2006 profiteerde van speciale belastingmaatregelen van de Amerikaanse overheid (geen federale belastingen voor de activiteiten van Amerikaanse bedrijven op het eiland) moet nu concurreren met industrie in armere landen waar geen Amerikaanse wetgeving voor minimumlonen bestaat. Sinds 2006 is de economie met 14% gekrompen ten opzichte van tien jaar geleden.[6] |
||
| − | |||
| − | Op 30 juni 2015 werd bekend dat Puerto Rico niet in staat was om de schulden terug te betalen.[7] De gouverneur Alejandro Garcia Padilla, heeft een herstructurering van de schuld gevraagd. De bijzondere status van Puerto Rico maakt een oplossing van het schuldenprobleem er niet eenvoudiger op. Het eiland is geen onafhankelijke staat en kan niet bij bijvoorbeeld het Internationaal Monetair Fonds (IMF) aankloppen.[7] Maar het is ook geen district of gemeente van de VS, zodat het de bescherming tegen faillissement mist die bijvoorbeeld berooid Detroit inriep.[7] Puerto Rico heeft een schuldenlast van 65 miljard euro opgebouwd.[7] De overheidsobligaties van het eiland hebben geen herstructurering clausule waardoor minderheidscrediteuren niet verplicht kunnen worden om mee te werken. Dit is hetzelfde probleem dat Argentinië heeft met een paar crediteuren die de volledige afbetaling kunnen afdwingen met de volledige steun van het Amerikaanse rechtssysteem. Op 1 augustus verzuimde Puerto Rico 58 miljoen dollar aan aflossing en rente te betalen op een obligatielening.[8] De regering komt daarmee in conflict met de schuldeisers en wil ze aan de tafel te krijgen om over de schulden te praten. |
||
| − | Demografie |
||
| − | |||
| − | De bevolking van Puerto Rico is ontstaan uit groepen van voornamelijk Spanjaarden, Taino-Indianen, en Afrikanen. In vijf eeuwen is er een harmonieus mengsel van Spaanse, Afrikaanse en Taino tradities ontstaan, maar de cultuur van de Spaanse kolonisten is altijd overheersend geweest. |
||
| − | |||
| − | Van de Europese bevolking stammen de meesten uit families van de kolonisten die voornamelijk afkomstig waren uit Zuid-Spanje en de Canarische Eilanden. Aanvankelijk kwamen huwelijken tussen de Spanjaarden en de Taino Indianen voor, maar de inheemse bevolking werd al snel uitgeroeid. Tegenwoordig zijn de Taino uitgestorven, maar hun bijdrage aan de cultuur van het eiland is nog terug te vinden in de plaatselijke gerechten, de kunst, en de plaatsnamen. Toen de oorspronkelijke bevolking was uitgeroeid, werden veel Afrikaanse slaven op het eiland geïmporteerd, en tegenwoordig zijn er veel Puerto Ricanen met een zichtbaar Afrikaans uiterlijk. |
||
| − | |||
| − | Later arriveerden immigranten uit Corsica, Italië, en Frankrijk op het eiland, en veel Spaanse loyalisten uit voormalige Spaanse koloniën in Zuid-Amerika. Andere kolonisten komen uit Ierland, Duitsland, en recent, uit Cuba en uit de Dominicaanse Republiek, maar zij maken minder dan 2% van de bevolking uit. Volgens de volkstelling van 2000 beschouwt 96% van de bevolking zich als afkomstig uit Puerto Rico, zodat de maatschappij tamelijk homogeen lijkt. |
||
| − | |||
| − | De belangrijkste taal op Puerto Rico is Spaans. Naar schatting spreekt minder dan een kwart van de bevolking goed genoeg Engels om het, naast het Spaans, als voertaal te kunnen gebruiken. Engels wordt op school onderwezen als tweede taal. |
||
| − | |||
| − | Van de bevolking is 85% rooms-katholiek (Volkstelling van 2000). |
||
| − | Sport |
||
| − | |||
| − | Puerto Rico heeft een eigen Olympische sportploeg en wordt vertegenwoordigd op internationale evenementen zoals de Olympische Zomerspelen, de Olympische Winterspelen, de Pan-Amerikaanse Spelen, de Centraal-Amerikaanse en Caraïbische Spelen en de World Baseball Classic. Ook op de Miss Universe- en Miss Worldverkiezing wordt Puerto Rico door een eigen kandidate vertegenwoordigd, wat het land reeds vijf winnaressen opleverde. |
||
| − | Bekende Puerto Ricanen |
||
| − | |||
| − | Ismael Rivera (zanger) |
||
| − | Jennifer Lopez (zangeres, actrice, danseres, ontwerpster en mode-icoon) |
||
| − | Tego Calderón (rapper en reggaetónartiest) |
||
| − | José Feliciano (zanger) |
||
| − | Marc Anthony (zanger, songwriter en acteur) |
||
| − | Benicio del Toro (acteur) |
||
| − | Luis Guzmán (acteur) |
||
| − | Daddy Yankee ( reggaetón-artiest, acteur, film-producent en zakenman) |
||
| − | Zion y Lennox (reggaetón-artiesten) |
||
| − | Don Omar (reggaetón-artiest) |
||
| − | Wisin y Yandel (reggaetón-artiesten) |
||
| − | Gabriel Ríos (zanger, songwriter en gitarist) |
||
| − | Ricky Martin (zanger) |
||
| − | Tito "El Bambino" (reggaetón-artiest) |
||
| − | Randy (zanger) |
||
| − | Fat Joe (rapper, acteur en labeleigenaar) |
||
| − | Javier Culson (atleet) |
||
| − | Omar Rodriguez-Lopez (gitarist, componist, producer) |
||
| − | Paul Calderón (acteur, filmproducent en scenarioschrijver) |
||
| − | Shawn Elliott (acteur) |
||
| − | Big Pun (rapper) |
||
| − | Lumidee (zangeres) |
||
| − | Joan Smalls (model) |
||
| − | Lauren Velez (actrice) |
||
| − | Michelle Rodriguez (actrice) |
||
| − | Roselyn Sánchez (model, actrice en zangeres) |
||
| − | La India (zangeres) |
||
| − | Joell Ortiz (rapper) |
||
| − | |||
| − | Zie ook |
||
| − | |||
| − | Lijst van Amerikaanse eilanden naar grootte |
||
| − | |||
| − | Externe links |
||
| − | Op andere Wikimedia-projecten: |
||
| − | |||
| − | Commons Media op Wikimedia Commons |
||
| − | |||
| − | Commons WikiAtlas Atlas op Wikimedia Commons |
||
| − | |||
| − | WikiWoordenboek Definitie op WikiWoordenboek |
||
| − | |||
| − | Wikivoyage Reisgids op Wikivoyage |
||
| − | |||
| − | Officiële website van Commonwealth of Puerto Rico |
||
| − | website van de gouverneur |
||
| − | website van het Huis van Afgevaardigden van Puerto Rico |
||
Versie van 1 okt 2015 16:02
| Gemenebest Puerto Rico Commonwealth of Puerto Rico Estado Libre Asociado de Puerto Rico
| |
|---|---|
| Hoofdstad | San Juan |
| Aantal inwoners | 3.285.874 (2020) |
| Oppervlakte | 8.870 km² |
| Regeringsvorm | Unincorporated territory van de Verenigde Staten |
| President | Joe Biden (sinds 2021) |
| Gouverneur | Pedro Pierluisi (sinds 2021) |
| Godsdienst | Katholiek (85%) |
| Taal | Spaans (español) Engels (English) |
| Munteenheid | Amerikaanse dollar |
| Volkslied | La Borinqueña |
| Nationale feestdag | 4 juli |
| Landcode | PRI |
Portaal  Verenigde Staten
| |
.svg)
Puerto Rico of Porto Rico is land in het oostelijk deel van de Caribische Zee. Het maakt deel uit van de Grote Antillen, en ligt oostelijk van de Dominicaanse Republiek, en ten westen van de Maagdeneilanden. Het land ligt in het Caribisch gebied. De hoofdstad is San Juan.
Het land telt ongeveer vier miljoen inwoners, de Puorto Ricanen genoemd. Veel van hen zijn naar bijvoorbeeld de Verenigde Staten geëmigreerd, aangezien het land van oorsprong arm is. Er wordt betaald met de Amerikaanse dollar.
| Landen en afhankelijk gebieden in Noord-Amerika | 
| ||
|---|---|---|---|
| Antigua en Barbuda · Bahama's · Barbados · Belize · Canada · Costa Rica · Cuba · Dominica · Dominicaanse Republiek · El Salvador · Grenada · Guatemala · Haïti · Honduras · Jamaica · Mexico · Nicaragua · Panama · Saint Kitts en Nevis · Saint Lucia · Saint Vincent en de Grenadines · Trinidad en Tobago · Verenigde Staten Afhankelijke gebieden: Amerikaanse Maagdeneilanden · Anguilla · Aruba · Bermuda · Bonaire · Britse Maagdeneilanden · Clipperton · Curaçao · Groenland · Guadeloupe · Kaaimaneilanden · Martinique · Montserrat · Puerto Rico · Saba · Saint-Barthélemy · Saint-Martin (FR) · Saint-Pierre en Miquelon · Sint Eustatius · Sint Maarten (NL) · Turks- en Caicoseilanden |
|||
.svg){kind=small}
|
Bestuurlijke indeling van de Verenigde Staten van Amerika (lijst) |
| |
|---|---|---|---|
| Alabama - Alaska - Arizona - Arkansas - Californië - Colorado - Connecticut - Delaware - Florida - Georgia - Hawaï - Idaho - Illinois - Indiana - Iowa - Kansas - Kentucky - Louisiana - Maine - Maryland - Massachusetts - Michigan - Minnesota - Mississippi - Missouri - Montana - Nebraska - Nevada - New Hampshire - New Jersey - New Mexico - New York - North Carolina - North Dakota - Ohio - Oklahoma - Oregon - Pennsylvania - Rhode Island - South Carolina - South Dakota - Tennessee - Texas - Utah - Vermont - Virginia - Washington - West Virginia - Wisconsin - Wyoming Niet-onafhankelijke gebieden en federaal district van de Verenigde Staten |
|||