Prinsjesdag

De Ridderzaal op Het Binnenhof

De Gouden koets in 2011

Prinsjesdag wordt altijd op de derde dinsdag in september gevierd. Het is de dag waarop de leden van de Staten Generaal (De Eerste en Tweede Kamer ) en de ministers bij elkaar komen in de Ridderzaal in Den Haag. Koning Willem-Alexander is hierbij aanwezig. Hij leest dan de troonrede voor. Hierin staan o.a. de plannen van de regering voor het komende jaar. Met Prinsjesdag wordt het werkjaar van de Staten-Generaal geopend.

Geschiedenis van Prinsjesdag

Prinsjesdag 1902

Hoe komt Prinsjesdag aan zijn naam? In de tijd dat stadhouder Prins Willem V (1748-1806) regeerde werd zijn verjaardag op 8 maart Prinsjesdag genoemd. Het was één van de populairste volksfeesten in die tijd. Nederland is tegenwoordig een koninkrijk, maar was toen een republiek. De aanhangers van de familie Van Oranje-Nassau gebruikten die dag om hun te laten zien hoe blij ze met de prins waren. Later wordt Prinsjesdag de opening van de Staten Generaal. De naam is nog steeds Prinsjesdag. De koninklijke familie wordt nog wel toegejuicht, als ze op het balkon van paleis Noordeinde verschijnen na afloop van Prinsjesdag.

Derde dinsdag in september

Al vanaf het begin van ons Koninkrijk, in 1815, wordt ieder jaar het werkjaar van de Staten-Generaal geopend. Eerst was dat op de eerste maandag in november, maar omdat men dat vrij laat in het jaar vond, werd deze datum vervroegd naar oktober. De Kamerleden hadden dan meer tijd om de rijksbegroting te behandelen voor het einde van het jaar. Om nóg meer tijd te hebben, werd de datum nog een paar weken naar voren geschoven, naar de derde maandag in september. Maar de maandag bleek niet zo’n geschikte dag, want Kamerleden die ver van Den Haag woonden, moesten al op zondag aan hun reis beginnen om op tijd te komen. De vervoersmiddelen uit die tijd waren nog niet zo snel als tegenwoordig. Vooral leden van christelijke politieke partijen vonden het een bezwaar om op zondag te reizen. De zondag is in hun geloof een rustdag, de dag van De Heer (God). Dan moet je dus niet werken. Daarom is het dinsdag geworden.

De Gouden Koets

Op 7 september 1898 kreeg koningin Wilhelmina een mooi cadeau van de Amsterdamse bevolking: de gouden koets. Koningin Wilhelmina werd op die dag officieel koningin. Op haar verzoek werd de koets zo gemaakt dat zij er in zou kunnen staan. De koets is daarom erg hoog. Bij de poort naar het Binnenhof moet de koetsier altijd goed opletten dat hij de poort niet raakt. Sinds 1903 reed de koningin op Prinsjesdag altijd in de Gouden Koets. Daarvoor kwam zij ook vaak met de Glazen Koets.

Voordat de koning de troonrede uitspreekt trekt er een koninklijke stoet door Den Haag. Koning Willem-Alexander,samen met koningin Máxima en de belangrijkste leden van het Koninklijk Huis maken een rijtoer met de Gouden Koets vanaf Paleis Noordeinde naar de Ridderzaal. Langs de route staan veel mensen om de koning toe te zwaaien. De kinderen in Den Haag hebben die dag vrij en kunnen, als ze dit willen, ook langs de route staan. De Gouden Koets wordt op dit moment gerestaureerd. Tot ongeveer 2019 wordt de Glazen Koets weer gebruikt.

Troonrede

Troon in de Ridderzaal

Bestand:Troonrede 2016.jpg

Troonrede 2016

In de Ridderzaal op Het Binnenhof leest koning Willem-Alexander de troonrede voor. Deze schrijft hij niet zelf. Dat wordt hoofdzakelijk door de ministers gedaan. Het kabinet (de ministers en staatssecretarissen) is verantwoordelijk voor wat er in de troonrede staat. De troonrede bestaat uit twee delen:

1. Er wordt gekeken welke belangrijke dingen er het afgelopen jaar in Nederland en de wereld zijn gebeurd.
2. De koning onthult de belangrijkste plannen van de regering voor het komende jaar.

Het koffertje

Minister Lieftinck met het beroemde koffertje in 1950

Aanbieding van het koffertje in de Tweede Kamer tijdens Prinsjesdag door minister Jeroen Dijsselbloem

Na afloop van de troonrede gaat de Minister van Financiën naar de Tweede Kamer, om daar het overzicht van alle regeringsplannen aan te bieden. Die regeringsplannen staan in de Rijksbegroting. De Rijksbegroting geeft een overzicht van alle inkomsten en uitgaven van de overheid voor het komend jaar. Hij geeft de Tweede Kamer ook een miljoenennota. Daarin staat hoeveel die plannen gaan kosten en hoe ze betaald gaan worden. De Staten-Generaal moeten die plannen nog wel goedkeuren. Pas daarna worden ze in het nieuwe jaar uitgevoerd.

Die Rijksbegroting en de miljoenennota zitten in een koffertje. De traditie van het koffertje is in 1947 begonnen. Vlak na de Tweede Wereldoorlog. Minister Lieftinck was toen Minister van Financiën. Bij de Engelsen werd de begroting ook in een koffertje aangeboden. Hij vond dat wel een leuke manier. Het was een eenvoudig bruin koffertje, met letters van goud papier erop geplakt. Daar stond op: ‘Derde dinsdag in september’. Dat staat er ook nu nog op.

Hoedjesparade

Tijdens Prinsjesdag is het bij de vrouwelijke ministers en andere vrouwelijke genodigden een traditie om een hoedje te dragen. Het toenmalige Tweede Kamerlid Erica Terpstra is hier in 1977 mee begonnen als eerbetoon aan koningin Beatrix. Zij vond dat iedereen er zo saai uitzag in de Tweede Kamer. Er waren veel vrouwen die deze gewoonte later overnamen. Sindsdien draagt bijna elke vrouwelijke minister of genodigde een hoed tijdens Prinsjesdag. Sommige hoedjes zijn mooi, andere zijn grappig en soms heel overdreven.

Weetjes en bijzonderheden

1. Na afloop van de troonrede roepen de aanwezigen ‘Leve de Koning!’ In 1897 werd er door iemand daarna spontaan 3x ‘hoera’ geroepen. Sindsdien gebeurt dat nog steeds ieder jaar.
2. Op Prinsjesdag in 1963 sloegen de paarden van de koets met de prinsessen Beatrix, Irene en Margriet op hol. De koets kwam tegen een boom tot stilstand. Gelukkig bleven de prinsessen ongedeerd en reden zij verder met hun ouders in de gouden koets.
3. De gouden koets is eigenlijk helemaal niet van goud, maar van hout en beplakt met een dun laagje bladgoud.
4. Kinderen in Den Haag hebben met Prinsjesdag vrij.

Test je kennis

• Doe de quiz over Prinsjesdag

Clips van Schooltv

• De geschiedenis van Prinsjesdag
• De Derde dinsdag in september
• Wat is Prinsjesdag?
• 200 jaar Prinsjesdag
• De Ridderzaal
• De Gouden Koets [Klokhuis)

Externe links

• De Derde Kamer
• Ministerie van Financiën
• Webpad Prinsjesdag
• TipTile Prinsjesdag
• Combo Prinsjesdag
• Het Binnenhof
• Bouwplaat van de Gouden Koets