Platina: verschil tussen versies

Versie van 20 sep 2021 17:52

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Stukjes Platina
Naam	Platina / platino (Spaans)
Latijn
Symbool	Pt
Atoomnummer	78
Soort	Overgangsmetaal
Kleur	Zilvergrijs-wit
Smeltpunt	1768,3 ^oC
Kookpunt	3825 ^oC

Platina is een chemisch element met het symbool Pt en atoomnummer 78 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een dicht , kneedbaar, uit-rekbaar, zeer weinig reagerend met andere elementen, kostbaar, zilverwit overgangsmetaal. De naam is afgeleid van de Spaanse term platino, wat "klein zilver" betekent. In het Engels wordt het platinum genoemd.

Begin 2021 varieerde de waarde van platina van 1.055 dollar per troy ounce tot 1.320 dollar per troy ounce (€ 29,- tot € 36,- per gram).

Voorkomen

Het is een van de zeldzamere elementen in de aardkorst , met een gemiddelde abundantie van ongeveer 5 μg / kg. Het komt voor in sommige nikkel- en koperertsen, samen met enkele inheemse afzettingen, voornamelijk in Zuid-Afrika , dat goed is voor 80% van de wereldproductie. Vanwege de schaarste in de aardkorst wordt er jaarlijks slechts een paar honderd ton geproduceerd, en gezien het belangrijke gebruik ervan is het zeer waardevol en is het een belangrijke edele metalen goederen.

Platina is een van de minst reactieve metalen. Dat wil zeggen dat het niet of nauwelijks reageert met andere elementen. Het reageert heftig met fluor bij 500 °C om platina-tetra-fluoride te vormen. Het wordt ook aangetast door chloor, broom, jodium en zwavel. Platina is onoplosbaar in zoutzuur en salpeterzuur, maar lost op in hete koningswater (een mengsel van salpeterzuur en zoutzuur). Het zal bijna niet corroderen ("roesten"), zelfs bij hoge temperaturen, en wordt daarom als een edelmetaal gezien. Daarom wordt platina vaak als puur element in de natuur gevonden. Dit noemt men inheems platina. Het komt van nature voor in het alluviale zand (is losse klei, slib, zand of grind dat is afgezet door stromend water in een stroombedding) van verschillende rivieren.

Platina is kneedbaarder dan zilver of koper, en is dus het meest kneedbaar van alle zuivere metalen, maar het is minder kneedbaar dan goud.

Platina is een uiterst zeldzaam metaal dat maar weinig voorkomt in de aardkorst. Het wordt soms verward met zilver. Het wordt ook aangetroffen als legering met de andere metalen uit de platinagroep en meestal is dat ijzer.

Platina in erts of mineraal

Klein natuurlijk (inheems) Platina klompje
Platina-palladium-erts, Stillwater-mijn, Beartooth Mountains, Montana, VS
Sulfidische serpentintiet (platina-palladium-erts) uit dezelfde mijn
Sperryliet is een zeldzame platina-bevattende soort die in grote en mooie vorm kristalliseert.
Uitstekend exemplaar van het uiterst zeldzame platinamineraal cooperiet (PtS).

Geschiedenis

Platina werd het voor het eerst gebruikt door vroeg Colombiaanse Zuid-Amerikaanse inwoners om voorwerpen te maken. Er werd al in de 16e eeuw naar verwezen in Europese geschriften (afkomstig van ontdekkingsreizigers), maar pas in 1748 publiceerde Antonio de Ulloa een rapport over een nieuw metaal van Colombiaanse oorsprong dat vervolgens door wetenschappers werd onderzocht. Later werd het ook gevonden in het Russische Oeralgebergte.

Gebruik

Platina wordt gebruikt in katalysatoren, laboratoriumapparatuur, elektrische contacten en elektroden, platina-weerstandsthermometers, tandheelkundige apparatuur en sieraden.

Biologie

Omdat het een zwaar metaal is, leidt het tot gezondheidsproblemen bij blootstelling aan zijn zouten ; maar vanwege de corrosieweerstand is metallisch platina niet in verband gebracht met nadelige gezondheidseffecten.

Verbindingen die platina bevatten, zoals cisplatin, oxaliplatin en carboplatin, worden toegepast bij chemotherapie tegen bepaalde soorten kanker.

Plaats in het periodiek systeem

Periodiek systeem

H

He

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

K

Ca

Sc

Ti

V

Cr

Mn

Fe

Co

Ni

Cu

Zn

Ga

Ge

As

S

e

Br

Kr

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd

Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

I

Xe

Cs

Ba

*

Hf

Ta

W

Re

Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

Fr

Ra

**

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Cn

Nh

Fl

Mc

Lv

Ts

Og

↓

*

La

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

Gd

Tb

Dy

Ho

Er

Tm

Yb

Lu

**

Ac

Th

Pa

U

Np

Pu

Am

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

@@ Regel 12: / Regel 12: @@
 | kookpunt = 3825 <!-- Kookpunt in celsius -->
 }}
-'''Platina''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Pt''' en [[atoomnummer]] 78 in het [[Periodiek systeem|Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Het is een dicht , kneedbaar, uit-rekbaar, zeer weinig reagerend met andere elementen, kostbaar, zilverwit overgangsmetaal. De naam is afgeleid van de Spaanse term ''platino'', wat "klein zilver" betekent.
+'''Platina''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Pt''' en [[atoomnummer]] 78 in het [[Periodiek systeem|Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Het is een dicht , kneedbaar, uit-rekbaar, zeer weinig reagerend met andere elementen, kostbaar, zilverwit overgangsmetaal. De naam is afgeleid van de Spaanse term ''platino'', wat "klein zilver" betekent. In het Engels wordt het ''platinum'' genoemd.
 Begin 2021 varieerde de waarde van platina van 1.055 dollar per troy ounce tot 1.320 dollar per troy ounce (€ 29,- tot € 36,- per gram).
@@ Regel 19: / Regel 19: @@
 Het is een van de zeldzamere elementen in de aardkorst , met een gemiddelde abundantie van ongeveer 5  μg / kg. Het komt voor in sommige nikkel- en koperertsen, samen met enkele inheemse afzettingen, voornamelijk in Zuid-Afrika , dat goed is voor 80% van de wereldproductie. Vanwege de schaarste in de aardkorst wordt er jaarlijks slechts een paar honderd ton geproduceerd, en gezien het belangrijke gebruik ervan is het zeer waardevol en is het een belangrijke edele metalen goederen.
-Platina is een van de minst reactieve metalen. Dat wil zeggen dat het niet of nauwelijks reageert met andere elementen. Het zal bijna niet ''corroderen'' ("[[Roest|roesten]]"), zelfs bij hoge temperaturen, en wordt daarom als een [[edelmetaal]] beschouwd. Daarom wordt platina vaak als puur element gebonden. Dit noemt men ''inheems'' platina. Het komt van nature voor in het alluviale zand (is losse klei, slib, zand of grind dat is afgezet door stromend water in een stroombedding) van verschillende rivieren.
+Platina is een van de minst reactieve metalen. Dat wil zeggen dat het niet of nauwelijks reageert met andere elementen. Het reageert heftig met [[Fluor (element)|fluor]] bij 500 °C om ''platina-tetra-fluoride'' te vormen. Het wordt ook aangetast door [[chloor]], [[broom]], [[jodium]] en [[zwavel]]. Platina is onoplosbaar in [[zoutzuur]] en [[salpeterzuur]], maar lost op in hete ''koningswater'' (een mengsel van salpeterzuur en zoutzuur). Het zal bijna niet ''corroderen'' ("[[Roest|roesten]]"), zelfs bij hoge temperaturen, en wordt daarom als een [[edelmetaal]] gezien. Daarom wordt platina vaak als puur element in de natuur gevonden. Dit noemt men ''inheems'' platina. Het komt van nature voor in het alluviale zand (is losse [[klei]], slib, [[zand]] of [[grind]] dat is afgezet door stromend water in een stroombedding) van verschillende rivieren.
+Platina is kneedbaarder dan [[zilver]] of [[Koper (element)|koper]], en is dus het meest kneedbaar van alle zuivere metalen, maar het is minder kneedbaar dan [[goud]].
+Platina is een uiterst zeldzaam metaal dat maar weinig voorkomt in de [[aardkorst]]. Het wordt soms verward met [[zilver]]. Het wordt ook aangetroffen als [[legering]] met de andere metalen uit de platinagroep en meestal is dat [[IJzer (element)|ijzer]].
 == Platina in erts of mineraal ==
+<gallery>
+Bestand:Platinum-nugget.jpg|Klein natuurlijk (inheems) Platina klompje
+Bestand:Platinum-palladium ore, Stillwater mine MT.JPG|Platina-[[palladium]]-erts, Stillwater-mijn, Beartooth Mountains, Montana, VS
+Bestand:Sulfidic serpentintite (platinum-palladium ore) Johns-Manville Reef, Stillwater Complex.jpg|'''Sulfidische serpentintiet''' (platina-[[palladium]]-erts) uit dezelfde mijn
+Bestand:Sperrylite-195702.jpg|'''Sperryliet''' is een zeldzame platina-bevattende soort die in grote en mooie vorm kristalliseert.
+Bestand:Cooperite.jpg|Uitstekend exemplaar van het uiterst zeldzame platinamineraal '''cooperiet''' (PtS).
+</gallery>
 == Geschiedenis ==
-Platina werd het voor het eerst gebruikt door vroeg [[Colombia|Colombiaanse]] [[Zuid-Amerika|Zuid-Amerikaanse]] inwoners om voorwerpen te maken. Er werd al in de 16e eeuw naar verwezen in Europese geschriften (afkomstig van ontdekkingsreizigers), maar pas in 1748 publiceerde Antonio de Ulloa een rapport over een nieuw metaal van Colombiaanse oorsprong dat vervolgens door wetenschappers werd onderzocht.
+Platina werd het voor het eerst gebruikt door vroeg [[Colombia|Colombiaanse]] [[Zuid-Amerika|Zuid-Amerikaanse]] inwoners om voorwerpen te maken. Er werd al in de 16e eeuw naar verwezen in Europese geschriften (afkomstig van ontdekkingsreizigers), maar pas in 1748 publiceerde Antonio de Ulloa een rapport over een nieuw metaal van Colombiaanse oorsprong dat vervolgens door wetenschappers werd onderzocht. Later werd het ook gevonden in het Russische [[Oeral|Oeralgebergte]].
 == Gebruik ==