Periodiek systeem

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Het Periodiek systeem der elementen is een tabel waarop alle scheikundige elementen staan. Alle elementen staan niet zomaar in de tabel. Als eerste is de tabel in 7 periodes verdeeld. Deze lopen horizontaal. Ook is de tabel verdeeld in groepen, deze lopen verticaal. Ook wordt de tabel vaak in kleurtjes verdeeld. Hiermee wordt aangegeven dat elementen bij elkaar horen, bijvoorbeeld de Halogenen.

Uiterlijk

Elk element heeft zijn eigen vakje. In dat vakje staan twee dingen. Als eerste het nummer van het element. Deze lopen van 1 t/m 118. Een paar vakjes hebben haakjes om de nummers heen. Dat betekend dat ze op aarde niet in de natuur voorkomen, maar dat ze in het lab zijn gemaakt. Flerovium en Livermorium zijn gemaakt in het lab, maar komen ook in de natuur. Ten tweede komt de scheikundige naam van het element voor op het vakje. Waterstof is bijvoorbeeld H en Zuurstof is O. Niet alle elementen hebben één letter, bijvoorbeeld IJzer (Fe). De tweede letter is altijd een kleine letter.

Vakjes: De elementen

Het periodiek systeem der elementen telt in totaal 118 vakjes. Elk vakje heeft doorgaans twee gegevens. Als eerste staat het nummer vermeld. In de scheikunde wordt het atoomnummer genoemd. Daaronder staat de scheikundige afkorting van het element.

Wat is een element nou eigenlijk? Een element is simpelweg een soort atoom. Elke stof die die er bestaat is opgebouwd uit moleculen. Een molecuul is de kleinste hoeveelheid van een stof die nog de eigenschappen van die stof heeft. Door moleculen te onderzoeken kunnen we ze een afkorting (een structuurformule) geven. Bij water is dit bijvoorbeeld H₂O. Deze moleculen zijn weer opgebouwd uit atomen. Elke atoom die er bestaat heeft een eigen letter of twee eigen letters. Hierdoor weten we dat een watermolecuul bestaat uit twee keer een H (dus waterstof) en 1 keer een O (dus zuurstof). In totaal zijn er 118 soorten atomen, die allemaal een andere letter hebben. Aangezien het alfabet maar uit 26 letters bestaat, hebben sommige atomen twee letters gekregen. Zo is de afkorting van Magnesium Mg. De eerste letter is dan met een hoofdletter en de tweede een kleine letter. Anders kan men denken dat de G weer voor ander atoom staat. De woorden atoom en element kunnen dus door elkaar worden gebruikt. Het enige verschil is dat met "element" de soort atoom wordt bedoeld en met "atoom" de atoom zelf. Hierdoor houd men in dit geval liever element aan. Men gebruikt afkortingen aangezien dit internationaal handiger werkt. De afkorting komen de Griekse of Latijnse benaming van het element.

Wat betekent het atoomnummer dan precies? Elk atoom heeft in de kern allerlei soorten deeltjes zitten. Een van die deeltjes heten protonen. Elk element heeft een ander aantal protonen. Een waterstofatoom heeft 1 proton en goud heeft 79 protonen. Aan het aantal protonen kan men ook zien welk element het atoom is dat men onderzoekt. Dit aantal protonen wordt het atoomnummer genoemd. Deze staat in het periodiek systeem zodat men tijdens het onderzoek snel kan zien, zonder na te denken, welk element het atoom is. Onthoud wel dat hoe hoger het aantal protonen, hoe instabieler een element is. Alleen de eerste 94 elementen komen dan ook voor in de natuur, waarvan er ook instabiele tussen zitten als Uranium. De laatste elementen zijn gemaakt in laboratoria. Vaak worden zij aangegeven door het atoomnummer tussen haakjes te zetten.

Kolommen: Groepen

In het periodiek systeem staan de elementen niet zo maar. Ze zijn verdeeld volgens drie bepaalde systemen. De eerste van de deze systemen zijn groepen en families. De volgens grotendeels de verticale rijen (de kolommen).

Op deze twee groepen na wordt iedere groep naar het eerste element in de rij vernoemd. Zo heet rij 6 de chroomgroep, aangezien chroom het eerste element is dat in die rij voorkomt. Bij rij 1 moet men wel oppassen. Die heet niet de waterstofgroep, maar de lithiumgroep. Waterstof wordt namelijk niet bij de groepen gerekend. Rij 1 en 2 hebben ook nog een andere naam. Rij 1 mag ook de alkalimetalen genoemd worden en rij 2 mag naast Berylliumgroep ook aardalkalimetalen genoemd worden. Ook mag je rij 17 naast fluorgroep halogenen noemen en rij 18 mag naast heliumgroep of neongroep ook edelgassen genoemd worden. In principe zijn deze namen verouderd, maar worden soms nog weleens gebruikt. Leuk weetje is dat rij 8, 9 en 10 vroeger als 1 groep gezien werden. De lanthaniden en de actiniden (de twee rijen onderaan het periodiek systeem) vallen onder de scandiumgroep.

Elementen worden ingedeeld op basis van een aantal kenmerken die ze gemeen hebben. Naarmate je meer naar ondergaat worden deze kenmerken steeds erger, steeds meer aanwezig. Water wordt niet in groepen ingedeeld, aangezien water met geen een ander element dezelfde kenmerken vertoont. Men heeft het slechts om ruimte te besparen bovenaan de lithiumgroep gezet.

Het Systeem

Het huidige periodiek systeem

Hieronder zie je een weergave van het systeem:

1 Ia

18 0

1

1 H

2 IIa

13 IIIa

14 IVa

15 Va

16 VIa

17 VIIa

2 He

2

3 Li

4 Be

5 B

6 C

7 N

8 O

9 F

10 Ne

3

11 Na

12 Mg

3 IIIb

4 IVb

5 Vb

6 VIb

7 VIIb

8 VIIIb

9 VIIIb

10 VIIIb

11 Ib

12 IIb

13 Al

14 Si

15 P

16 S

17 Cl

18 Ar

4

19 K

20 Ca

21 Sc

22 Ti

23 V

24 Cr

25 Mn

26 Fe

27 Co

28 Ni

29 Cu

30 Zn

31 Ga

32 Ge

33 As

34 Se

35 Br

36 Kr

5

37 Rb

38 Sr

39 Y

40 Zr

41 Nb

42 Mo

(43) Tc

44 Ru

45 Rh

46 Pd

47 Ag

48 Cd

49 In

50 Sn

51 Sb

52 Te

53 I

54 Xe

6

55 Cs

56 Ba

*

72 Hf

73 Ta

74 W

75 Re

76 Os

77 Ir

78 Pt

79 Au

80 Hg

81 Tl

82 Pb

83 Bi

84 Po

85 At

86 Rn

7

87 Fr

88 Ra

**

(104) Rf

(105) Db

(106) Sg

(107) Bh

(108) Hs

(109) Mt

(110) Ds

(111) Rg

(112) Cn

(113) Nh

(114) Fl

(115) Mc

(116) Lv

(117) Ts

(118) Og

*Lanthaniden

57 La

58 Ce

59 Pr

60 Nd

(61) Pm

62 Sm

63 Eu

64 Gd

65 Tb

66 Dy

67 Ho

68 Er

69 Tm

70 Yb

71 Lu

**Actiniden

89 Ac

90 Th

91 Pa

92 U

(93) Np

(94) Pu

(95) Am

(96) Cm

(97) Bk

(98) Cf

(99) Es

(100) Fm

(101) Md

(102) No

(103) Lr

Chemische reeksen van het Periodiek Systeem der Elementen

Alkalimetalen	Aardalkalimetalen	Overgangsmetalen	Hoofdgroepmetalen	Metalloïden
Niet-metalen	Halogenen	Edelgassen	Lanthaniden	Actiniden

Zie ook

• Lijst van chemische elementen