Paul von Hindenburg

Bestand:Hindenburg.jpg

Paul von Hindenburg (foto ca. 1914)

Paul von Hindenburg (voluit von Beneckendorff und Hindenburg, 1847-1934) was een beroemd Duits veldheer die op zijn oude dag nog president werd. Eigenlijk behaalde hij zijn successen op het slagveld ook toen hij al op leeftijd was. Want hij genoot al van zijn pensioen (1911), toen er bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog (1914) weer een beroep op zijn ervaring als militair werd gedaan.

In het leger

Von Hindenburg trad in 1866 tot het Pruisische leger toe. Pruisen was destijds een Duits koninkrijk. Met Pruisen vocht hij in de Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog van 1866 en in de Frans Duitse Oorlog van 1870/71. In 1885 werd hij majoor en was van 1903-11 bevelvoerend generaal van het 4de legerkorps in Maagdenburg.

Eerste Wereldoorlog

Bij het begin van de Eerste Wereldoorlog werd hij in Oost-Pruisen (een Duitse provincie aan de Russisch-Duitse grens) commandant van het 8ste Duitse leger. Hij volgde een generaal op, die in paniek was geraakt, toen de Russen plotseling binnenvielen en zijn troepen ijlings had teruggetrokken. Maar von Hindenburg wist stand te houden en versloeg de Russen verpletterend bij Tannenberg in Oost-Pruisen in augustus 1914 en bij de Mazurische Meren in september 1914 en februari 1915. Vooral die zege bij Tannenberg was een meesterstuk van strategie. In Duitsland ging hij voortaan door het leven als de "Held van Tannenberg".

De defensieve oorlog in het oosten ging nu over in een aanvalsoorlog en de Russen werden door de Duitse en Oostenrijkse troepen (de Duitse geleid door von Hindenburg) hoe langer hoe meer op hun eigen grondgebied teruggedrongen. Totdat in het oosten in 1918 vrede kon worden gesloten.

De Duitse capitulatie

Maar in het westen liep het daarentegen voor Duitsland helemaal niet op rolletjes. In 1918 deden de Duitsers een laatste alles-of-niets-poging om alsnog een beslissing te forceren en daarvoor werd weer een beroep op von Hindenburg gedaan. En het scheelde een haar of het was hem nog gelukt ook. Maar ten slotte stortte het Duitse front in Frankrijk in en adviseerde von Hindenburg de regering om te gaan onderhandelen over een wapenstilstand. Inmiddels was echter in Duitsland een communistische revolutie uitgebroken en was de Duitse keizer, Wilhelm II, gevlucht naar Nederland. Duitsland capituleerde en in deze chaos bleef von Hindenburg niets anders over dan de troepen ordelijk terug te leiden naar hun kazernes.

Von Hindenburg president

Wie gedacht had dat hem nu eindelijk rust was vergund, vergiste zich. In 1925 werd de inmiddels 77-jarige von Hindenburg gevraagd zich kandidaat te stellen als president. Maar de geharde militair, die toch de vreselijkste dingen op het slagveld had meegemaakt, had één groot gebrek, dat je niet van hem verwacht zou hebben: hij kon geen nee zeggen. Dus hij voldeed aan die wens en werd in april van dat jaar tegen zijn zin gekozen als president. Dat bleef hij tot 1932.

In dat jaar waren er weer presidentsverkiezingen en weer werd er bij von Hindenburg op aangedrongen zich beschikbaar te stellen. Hij kreeg te maken met de concurrentie van een politicus die uit het niets te voorschijn leek gekomen en intussen een grote populariteit genoot, een zekere Adolf Hitler. Maar von Hindenburg won ook deze verkiezingen en werd, inmiddels 84-jaar oud, opnieuw president. In dat jaar werden er echter ook parlementsverkiezingen gehouden en die werden op overtuigende wijze gewonnen door de partij van Hitler, de NSDAP. Dat betekende dat Hitler premier, of - zoals dat in Duitsland genoemd werd - rijkskanselier zou moeten worden. Maar von Hindenburg zag het eigenlijk niet zo zitten in Hitler. Hij aarzelde, of hij deze wel de leiding zou kunnen toevertrouwen. Er moesten opnieuw verkiezingen worden gehouden en er dreigde chaos te ontstaan en toen er op de oude president werd ingepraat, droeg deze het ambt van kanselier op 30 januari 1933 aan Adolf Hitler op.

De president sterft

In feite had laatstgenoemde nu de macht in handen, want von Hindenburg was lichtelijk dement geworden en had niet meer precies in beeld wat er allemaal om hem heen (en achter zijn rug) gebeurde. Hij takelde nu steeds sneller af en overleed op 2 augustus 1934 op 86-jarige leeftijd. Hitler nam toen eigenhandig het ambt van president op zich onder de naam "Führer (leider) van Duitsland".

Voor de "Held van Tannenberg" was in er 1928 in dat plaatsje een groots monument opgericht, waarin het lichaam van de veldmaarschalk en dat van zijn in 1921 gestorven echtgenote een laatste rustplaats vonden. In januari 1945 bliezen de voor de Russen terugtrekkende Duitsers het monument op en voerden de tombes van von Hindenburg en diens vrouw af naar Thüringen. Ze werden ten slotte bijgezet in de Elisabethkerk in Marburg.