Parachute: verschil tussen versies

Versie van 22 aug 2019 15:19

Een parachute of een valscherm zorgt ervoor dat je wordt afgeremd als je door de lucht beweegt. Het woord parachute komt van het Griekse woord "para", dat "tegen" betekent. En van het Franse woord "chute", dat "val" betekent.

Geschiedenis

Mogelijk waren de Chinezen de eersten die al parachutes hadden bedacht. Volgens het geschiedenisboek Si Ji (Historische gegevens, ca. 90 v.Chr.) van de Chinese geschiedschrijver Si Ma Chian, bestond er rond 2000 v.Chr. een zekere keizer Shun, die gebruikmaakte van een parachute. Ook waren er in de keizerlijke hofhouding in China acrobaten die zo nu en dan met parachutes van grote hoogte vielen, om de keizer en zijn gasten te vermaken.

In 1485 maakte kunstenaar en wetenschapper Leonardo da Vinci de eerste bewaarde tekening van een parachute. Hij had een echt wetenschappelijk ontwerp hiervoor gemaakt. Maar in die tijd is de parachute nog niet echt gebouwd.

Het verhaal gaat dat de Kroatische Faust Vrancic in 1617 van een toren in Venetië sprong met een soort parachute. Daarmee zou hij de eerste parachutespringer zijn. Alleen heeft niemand dat ooit kunnen bevestigen.

In 1785 liet de Fransman Jean Pierre Blanchard zien hoe je veilig uit een luchtballon zou kunnen vallen. Hij liet zijn hond, in een mand onder een parachute, vanuit de luchtballon naar beneden vallen. De hond landde veilig.

In 1797 maakte Andrew Garnerin als eerste mens een parachutesprong vanuit een luchtballon. Dit was de eerste parachute die niet meer uit een basis van houten balken bestond. Zijn parachute leek meer op een hele grote paraplu, gemaakt van canvas.

parachutesprong van Andrew Garnerin

Twee parachutespringers, Grant Morton en Captain Albert Berry, zeggen dat zij de eerste waren die in 1911 uit een vliegtuig sprongen. In de Eerste Wereldoorlog werd de parachute gebruikt om soldaten vanuit een vliegtuig in oorlogsgebied neer te laten.

landing van soldaten in Nederland

In de jaren 60 van de vorige eeuw werd een nieuwe parachute ontworpen, een soort vliegende matras. Deze parachutes met een rechthoekige vorm werken zoals een vliegtuigvleugel. Deze parachutes zijn kleiner en zorgen ervoor dat je zachter kunt landen. Vanaf toen werd het parachutespringen ook een sport.

Matrasparachute

Hoe werkt het

Materiaal en krachten

Een persoon of voorwerp valt naar beneden door de zwaartekracht. De grootte van die kracht is afhankelijk van je gewicht (massa). Hoe zwaarder iets is, hoe sneller het valt.

Daarnaast bestaat er luchtweerstand, die voor een afremmende kracht zorgt. Alles wat door de lucht beweegt, wordt ook een beetje afgeremd door de lucht. Dit komt doordat je steeds "botst" met alle (onzichtbare) luchtdeeltjes. Hoe hard je afgeremd wordt, hangt vooral af van de oppervlakte van datgene wat valt.

Als je een parachute gebruikt, maak je een veel grotere oppervlakte. Door die grotere oppervlakte heb je veel meer luchtweerstand, waardoor je dus ook veel meer wordt afgeremd door de lucht.

De parachute moet dus wel zo licht mogelijk zijn. Een te zware parachute maakt namelijk ook je gewicht (massa) groter, waardoor je juist harder valt.

De eerste parachutes bestonden uit de vorm van een piramide of halve bol. De stof was gemaakt van linnen of zijde.

Moderne parachutes

Later werd er ook een nieuwe vorm voor parachutes ontworpen: de zogenoemde matrasparachutes. Deze bestaan uit een rechthoekige vorm die lijkt op een matras. Deze parachutes kunnen van verschillende soorten kunststof gemaakt zijn, zeer lichte en sterke stoffen.

Aan het "matras"zijn een heleboel lijnen vastgemaakt die weer vast zitten aan het harnas die de parachutespringer draagt.

De matrasparachute werkt zoals een vliegtuigvleugel. Door de speciale vorm stroomt de lucht aan de bovenkant van de vleugel sneller langs de vleugel dan aan de onderkant. Doordat de lucht onder een vliegtuigvleugel minder snel gaat dan de lucht over de bovenkant, duwt de lucht meer op de onderkant van de vleugel. Daardoor wordt het vliegtuig de lucht in geduwd. Dit is liftkracht. Hetzelfde gebeurt met de matrasparachute.

Voordat de parachute opengaat wordt er eerst een kleine parachute uitgegooid. Dit wordt een 'pilot chute' genoemd. Die zit met een lijn in een tas vast waarin de grote parachute is opgevouwen. Door het gooien van de pilot chute wordt de grote parachute uit de tas getrokken en geopend.

Als de parachute opengaat ontstaat door de luchtweerstand een grote opwaartse kracht, waardoor de snelheid sterk afneemt. Deze kracht is meerdere malen de sterkte van de zwaartekracht. Dit wordt de openingsschok genoemd. De draden die lopen van de parachute naar het harnas van de springer moeten heel sterk zijn want zij moeten deze opwaartse kracht opvangen. Voor de springer die de openingsschok voelt weet nu dat de parachute open is gegaan.

Gebruik

Door de jaren heen is de parachute voor verschillende dingen gebruikt.

In het begin was dit vooral tijdens situaties van oorlog. Met parachutes konden militairen op bepaalde plekken gedropt worden. Ook konden piloten een parachute gebruiken om veilig te landen als hun vliegtuig neerstortte.

Vanaf ongeveer 1960 werd parachutespringen ook voor de lol gedaan. Het werd zelfs een sport.

Parachutes worden ook in de ruimtevaart gebruikt. Bijvoorbeeld om een raket veilig te kunnen laten landen. Maar ook om een voorwerp veilig op een andere planeet te laten landen. De Amerikaanse NASA heeft dit al succesvol gedaan.

Een straaljager die na de landing wordt afgeremd door een remparachute

Tenslotte kunnen parachutes ook horizontaal worden gebruikt om iets af te remmen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij straaljagers. De straaljager wordt dan na de landing afgeremd door een remparachute.

Links

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-Een '''parachute''' of een '''valscherm''' zorgt ervoor dat je wordt afgeremd als je valt. Het woord parachute komt van het [[Grieks]]e woord "para", dat "tegen" betekent. En van het [[Frans]]e woord "chute", dat "val" betekent.
+Een '''parachute''' of een '''valscherm''' zorgt ervoor dat je wordt afgeremd als je door de lucht beweegt. Het woord parachute komt van het [[Grieks]]e woord "para", dat "tegen" betekent. En van het [[Frans]]e woord "chute", dat "val" betekent.
+==  '''Geschiedenis''' ==
+Mogelijk waren de Chinezen de eersten die al parachutes hadden bedacht. Volgens het geschiedenisboek ''Si Ji'' (''Historische gegevens'', ca. 90 v.Chr.) van de Chinese geschiedschrijver Si Ma Chian, bestond er rond 2000 v.Chr. een zekere keizer Shun, die gebruikmaakte van een parachute. Ook waren er in de keizerlijke hofhouding in [[China]] acrobaten die zo nu en dan met parachutes van grote hoogte vielen, om de [[keizer]] en zijn gasten te vermaken.[[Bestand:Парашют.jpg|ontwerp voor een parachute van Leonardo da Vinci]]
+In 1485 maakte kunstenaar en wetenschapper [[Leonardo da Vinci]] de eerste bewaarde tekening van een parachute. Hij had een echt wetenschappelijk ontwerp hiervoor gemaakt. Maar in die tijd is de parachute nog niet echt gebouwd.
-'''Geschiedenis'''
-Vermoedelijk waren de Chinezen de eersten die al parachutes gebruikten. Volgens het geschiedenisboek ''Si Ji'' (''Historische gegevens'', ca. 90 v.Chr.) van de Chinese geschiedschrijver Si Ma Chian, bestond er rond 2000 v.Chr. een zekere keizer Shun, die gebruikmaakte van een parachute. Ook waren er in de keizerlijke hofhouding in [[China]] acrobaten die zo nu en dan met parachutes van grote hoogte vielen, om de [[keizer]] en zijn gasten te vermaken.
-Al in 1483 heeft kunstenaar en wetenschapper [[Leonardo da Vinci]] een ontwerp tekening gemaakt voor een parachute, maar hij heeft de parachute nooit zelf gemaakt.
-[[Bestand:Парашют.jpg|ontwerp voor een parachute van Leonardo da Vinci]]
 Het verhaal gaat dat de Kroatische Faust Vrancic in 1617 van een toren in Venetië sprong met een soort parachute. Daarmee zou hij de eerste parachutespringer zijn. Alleen heeft niemand dat ooit kunnen bevestigen.
-In 1785 liet de Fransman Jean Pierre Blanchard zijn hond in een mand die onder een parachute hing vanuit zijn hete luchtballon naar beneden vallen, waar hij veilig landde.
+In 1785 liet de Fransman Jean Pierre Blanchard zien hoe je veilig uit een luchtballon zou kunnen vallen. Hij liet zijn hond, in een mand onder een parachute, vanuit de luchtballon naar beneden vallen. De hond landde veilig.
-In 1797 maakte Andrew Garnerin als eerste mens een parachute sprong vanuit een hete luchtballon. Zijn parachute leek op een hele grote paraplu, gemaakt van canvas.
+In 1797 maakte Andrew Garnerin als eerste mens een parachutesprong vanuit een [[luchtballon]]. Dit was de eerste parachute die niet meer uit een basis van houten balken bestond. Zijn parachute leek meer op een hele grote paraplu, gemaakt van canvas.
 [[Bestand:Early_flight_02561u_(4).jpg|thumb|left|parachutesprong van Andrew Garnerin]]
 Twee parachutespringers, Grant Morton en Captain Albert Berry, zeggen dat zij de eerste waren die in 1911 uit een vliegtuig sprongen.
-In de Eerste Wereld Oorlog werd de parachute gebruikt om soldaten vanuit een vliegtuig in oorlogsgebied neer te laten.
+In de [[Eerste Wereldoorlog]] werd de parachute gebruikt om soldaten vanuit een vliegtuig in oorlogsgebied neer te laten.
 [[Bestand:Waves_of_paratroops_land_in_Holland.jpg|thumb|center|landing van soldaten in Nederland]]
 In de jaren 60 van de vorige eeuw werd een nieuwe parachute ontworpen, een soort vliegende matras. Deze parachutes met een rechthoekige vorm werken zoals een vliegtuigvleugel. Deze parachutes zijn kleiner en zorgen ervoor dat je zachter kunt landen. Vanaf toen werd het [[parachutespringen]] ook een [[sport]].
-[[Bestand:USN_parachute_demo_team_at_Minot_AFB.jpg|thumb|right|matras parachute]]
+[[Bestand:USN_parachute_demo_team_at_Minot_AFB.jpg|thumb|right|Matrasparachute]]
+== '''Hoe werkt het''' ==
+=== Materiaal en krachten ===
-'''Hoe werkt het?'''
+Een persoon of voorwerp valt naar beneden door de [[zwaartekracht]]. De grootte van die kracht is afhankelijk van je gewicht (massa). Hoe zwaarder iets is, hoe sneller het valt.
+Daarnaast bestaat er luchtweerstand, die voor een afremmende kracht zorgt. Alles wat door de lucht beweegt, wordt ook een beetje afgeremd door de lucht. Dit komt doordat je steeds "botst" met alle (onzichtbare) luchtdeeltjes. Hoe hard je afgeremd wordt, hangt vooral af van de [[oppervlakte]] van datgene wat valt.
-De parachute bestaat uit een halve bol of een rechthoekige matras van lichte stof. Hieraan zijn een heleboel lijnen vastgemaakt die weer vast zitten aan het harnas die de parachutespringer draagt.
-Het komt door de [[zwaartekracht]] dat alles van boven naar beneden valt. Hoe zwaarder iets is hoe sneller het valt. Door gebruik te maken van een halve bol parachute wordt de luchtweerstand veel groter waardoor je veel minder snel valt.
+Als je een parachute gebruikt, maak je een veel grotere oppervlakte. Door die grotere oppervlakte heb je veel meer luchtweerstand, waardoor je dus ook veel meer wordt afgeremd door de lucht.
-De matras parachute werkt zoals een vliegtuigvleugel. Door de speciale vorm stroomt de lucht aan de bovenkant van de vleugel sneller langs de vleugel dan aan de onderkant. Doordat de lucht onder een vliegtuigvleugel minder snel gaat dan de lucht over de bovenkant, duwt de lucht meer op de onderkant van de vleugel. Daardoor wordt het vliegtuig de lucht in geduwd. Dit is liftkracht. Hetzelfde gebeurt met de matrasparachute.
+De parachute moet dus wel zo licht mogelijk zijn. Een te zware parachute maakt namelijk ook je gewicht (massa) groter, waardoor je juist harder valt.
-Voordat de parachute opengaat wordt er eerst een kleine parachute -dat wordt een 'pilot chute' genoemd- uitgegooid die met een lijn een tas vastzit waarin de grote parachute is opgevouwen. Door het gooien van de pilot chute wordt de grote parachute uit de tas getrokken en geopend.
+De eerste parachutes bestonden uit de vorm van een piramide of halve bol. De stof was gemaakt van [[linnen]] of [[zijde]].
+=== Moderne parachutes ===
+Later werd er ook een nieuwe vorm voor parachutes ontworpen: de zogenoemde matrasparachutes. Deze bestaan uit een rechthoekige vorm die lijkt op een matras. Deze parachutes kunnen van verschillende soorten [[kunststof]] gemaakt zijn, zeer lichte en sterke stoffen.
+Aan het "matras"zijn een heleboel lijnen vastgemaakt die weer vast zitten aan het harnas die de parachutespringer draagt.
+De matrasparachute werkt zoals een vliegtuigvleugel. Door de speciale vorm stroomt de lucht aan de bovenkant van de vleugel sneller langs de vleugel dan aan de onderkant. Doordat de lucht onder een vliegtuigvleugel minder snel gaat dan de lucht over de bovenkant, duwt de lucht meer op de onderkant van de vleugel. Daardoor wordt het vliegtuig de lucht in geduwd. Dit is liftkracht. Hetzelfde gebeurt met de matrasparachute.
+Voordat de parachute opengaat wordt er eerst een kleine parachute uitgegooid. Dit wordt een 'pilot chute' genoemd. Die zit met een lijn in een tas vast waarin de grote parachute is opgevouwen. Door het gooien van de pilot chute wordt de grote parachute uit de tas getrokken en geopend.
 Als de parachute opengaat ontstaat door de luchtweerstand een grote opwaartse kracht, waardoor de snelheid sterk afneemt. Deze kracht is meerdere malen de sterkte van de zwaartekracht. Dit wordt de openingsschok genoemd. De draden die lopen van de parachute naar het harnas van de springer moeten heel sterk zijn want zij moeten deze opwaartse kracht opvangen. Voor de springer die de openingsschok voelt weet nu dat de parachute open is gegaan.
+== Gebruik ==
+Door de jaren heen is de parachute voor verschillende dingen gebruikt.
+In het begin was dit vooral tijdens situaties van [[oorlog]]. Met parachutes konden [[Militair|militairen]] op bepaalde plekken gedropt worden. Ook konden [[Piloot|piloten]] een parachute gebruiken om veilig te landen als hun vliegtuig neerstortte.
+Vanaf ongeveer 1960 werd [[parachutespringen]] ook voor de lol gedaan. Het werd zelfs een sport.
+Parachutes worden ook in de [[ruimtevaart]] gebruikt. Bijvoorbeeld om een raket veilig te kunnen laten landen. Maar ook om een voorwerp veilig op een andere planeet te laten landen. De Amerikaanse [[National Aeronautics and Space Administration|NASA]] heeft dit al succesvol gedaan.
 [[Bestand:Typhoon deploying parachute arp.jpg|miniatuur|Een straaljager die na de landing wordt afgeremd door een remparachute]]
+Tenslotte kunnen parachutes ook [[horizontaal]] worden gebruikt om iets af te remmen. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij [[Straaljager|straaljagers]]. De straaljager wordt dan na de landing afgeremd door een remparachute.
 '''Links'''