Paleis Noordeinde: verschil tussen versies

Versie van 28 mrt 2016 14:32

De voorzijde van Paleis Noordeinde.

De achterzijde van Paleis Noordeinde.

Paleis Noordeinde is een paleis en de werkplaats van koning Willem-Alexander. Het paleis is gelegen aan de straat het Noordeinde in Den Haag.

Geschiedenis

Bestand:Paleis Noordeinde Entree.jpg

De entree van Paleis Noordeinde, foto uit 1941.

Vroege geschiedenis

In 1370 werd Paleis Noordeinde voor het eerst genoemd. Dit blijkt uit een akte uit die tijd. Het paleis werd pas bekend in 1512. Toen was ambtenaar Willem Goudt de eigenaar van het terrein. Goudt was inmiddels rijk geworden en liet een huis bouwen op het terrein, genaamd "die huysinge van Willem Goudt". Nadat Goudt in 1543 overleed werd zijn vrouw eigenaar van het huis. Zijn vrouw hertrouwde met Guillaume Le Grand. Hij was afkomstig uit de zuidelijke Nederlanden (België). In 1565 had het echtpaar te weinig geld om in het paleis te kunnen wonen. Hierdoor werd het paleis verkocht aan de familie Brandtwijk. Het paleis ging toen "die huyse van Brandtwijck" heten. Vanaf 1580 werd het paleis verhuurd. In 1591 werd het paleis verhuurd aan Louise de Coligny. Op verzoek van de staat mocht zij daar wonen. In 1595 werd het paleis verkocht aan de Staten van Holland. Louise kon daar blijven wonen samen met haar zoon Frederik. In 1609 schonk de staat het paleis aan Louise en haar zoon. In 1640 liet Frederik het paleis verbouwen. Het paleis werd verbouwd naar de ideeën van Jacob van Campen en Pieter Post. Na de dood van Frederik woonde zijn vrouw Amalia van Solms in het paleis. Tot haar dood in 1675 bleef ze er wonen. Vervolgens kwam het in bezit van stadhouder Willem III. Na zijn dood in 1702 werd het paleis als een soort monument gezien en mocht er niemand in wonen. In 1732 kreeg het land Pruisen het paleis. In 1754 werd het paleis verkocht aan Anna van Hannover. Haar zoon woonde in het paleis van 1792 tot en met 1795. In 1795 namen de Fransen het paleis in. Zij zagen het als oorlogsbuit. Nadat de Fransen weg waren uit Nederland kreeg de Nederlandse staat het paleis. Sindsdien is het paleis onderdeel van de Rijksgebouwendienst.

Residentie 1813-1940

Bestand:Paleis Noordeinde Koningin Wilhelmina.jpg

Een beeld van Koningin Wilhelmina voor het Paleis Noordeinde.

Van 1817 tot en met 1940 mocht elke koning en koningin in het paleis wonen. Koning Willem I mocht in 1813 al in het paleis wonen in de winter. Daarom moest het paleis verbouwd en uitgebreid worden. Dit gebeurde onder leiding van Adriaan Noordendorp, later nog door Zeger Reyers, daarna door Bartholomeus Ziezenis en tenslotte door Jan de Greef. De verbouwing duurde van 1814 tot en met 1917. In die tijd werd het gezien als tijdelijk paleis. Er waren namelijk plannen voor grotere paleizen. Een in Amsterdam en een in Den Haag. In plaats hiervan kreeg Willem I het Paleis op de Dam tot beschikking. In Den Haag werd Paleis Noordeinde het vaste paleis. In Brussel werd wel een nieuw paleis gebouwd. Op Paleis Noordeinde werden een paar gotische dingen toegevoegd. In 1961 werden deze weer verwijderd. Koning Willem II woonde niet in Paleis Noordeinde, maar op Paleis Kneuterdijk. Koning Willem III woonde soms in Paleis Noordeinde. Hij woonde hier vooral 's zomers. Willem III zorgde ook voor het huidige interieur. In 1880 werd prinses Wilhelmina geboren in het paleis. Tot aan de dood van haar vader Willem III zou ze blijven wonen in het paleis samen met haar moeder Emma. Vervolgens ging Wilhelmina met haar man Hendrik. In 1909 werd haar dochter Juliana in het paleis geboren.

Brand

Na de Tweede Wereldoorlog kon koningin Wilhelmina niet terugkeren naar Paleis Noordeinde. In 1948 er namelijk een brand geweest in het paleis. De Indische Zaal bleef gespaard. Deze zaal werd geschonken door de Indische bevolking aan koningin Wilhelmina tijdens haar huwelijk in 1909. De plafond en decoratie van de balkonzaal, de kleine en grote zaal en de rode zaal waren ernstig beschadigd.

In 1952 tot en met 1976 waren in de linkervleugel en het middengebouw de International Institute of Social Studies en het Nuffic gevestigd. In de rechtvleugel waren de kantoren en kamers van de hofhouding. Koningin Juliana en haar moeder Wilhelmina vonden het niet zo erg. Zij wonen liever in andere, ruimtelijkere paleizen met meer privacy. Koningin Juliana ging op Paleis Soestdijk wonen. Haar moeder Wilhelmina ging in Paleis Het Loo wonen.

In 1969 maakte Koning Beatrix bekend dat ze van Paleis Noordeinde haar werkpaleis wilde maken. De ISS en het Nuffic zochten naar een ander onderkomen. In 1976 werd begonnen met een grote restauratie. Koningin Beatrix moest daarom tijdelijk in het Paleis op de Dam wonen. In 1984 werd het paleis in gebruik genomen.

Werkpaleis 1984-heden

Sinds 1984 tot en met het heden is Paleis Noordeinde een werkpaleis. Op Prinsjesdag vertrekt elk jaar een koets vanuit het paleis naar de Ridderzaal. Ook gaat koning Willem-Alexander elke woensdag naar het paleis. Hij ontvangt daar een nieuwe ambassadeur. Als een belangrijk lid van het Nederlands Koninklijk huis overlijd, wordt hij of zij opgebaard in het paleis. Zo kan het volk afscheid nemen van de persoon. Dit is al gebeurd bij:

prins Claus, de man van prinses Beatrix
prinses Juliana, een van de koninginnen van Nederland
prins Bernard, de man van Juliana

Maar ook wordt het paleis voor vrolijkere gebeurtenissen gebruikt. Zo lagen hier de felicitatieregisters van prinses Amalia, Alexia en Ariane.

Zie Ook

Externe Links

Nederlands Koninklijk Paleis

Huidige paleizen:	Paleis Huis ten Bosch · Paleis Noordeinde · Paleis op de Dam
Woningen van het Koninklijk Huis:	Villa Eikenhorst · Noordeinde 66 · Huis Het Loo · Kasteel Het Oude Loo · Drakensteyn
Voormalig Koninklijk Paleis:	Paleis van Lodewijk Napoleon (Utrecht) · Bronbeek · Paleis Kneuterdijk · Paleis Lange Voorhout · Paleis Het Loo · Oranje Nassau's Oord · Paleis-Raadhuis · Paleis Soestdijk
Voormalige woning:	De Ruygenhoek

@@ Regel 2: / Regel 2: @@
 [[Bestand:Achtergevel_-_%27s-Gravenhage_-_20086693_-_RCE.jpg|300px|right|thumb|''De achterzijde van Paleis Noordeinde.'']]
 '''Paleis Noordeinde''' is een paleis en de werkplaats van koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]]. Het paleis is gelegen aan de straat het [[Noordeinde (Den Haag)|Noordeinde]] in [[Den Haag]].
 ==Geschiedenis==
 [[Bestand:Paleis Noordeinde Entree.jpg|right|300px|thumb|''De entree van Paleis Noordeinde, foto uit 1941.'']]
 ===Vroege geschiedenis===
-In 1370 werd Paleis Noordeinde voor het eerst genoemd. Dit blijkt uit een akte uit die tijd. Het paleis werd pas bekend in 1512. Toen was ambtenaar [[Willem Goudt]] de eigenaar van het terrein. Goudt was inmiddel rijk geworden en liet een huis bouwen op het terrein, genaamd ''"die huysinge van Willem Goudt"''. Nadat Goudt in 1543 overleed werd zijn vrouw eigenaar van het huis. Zijn vrouw hertrouwde met Guillaume Le Grand. Hij was afkomstig uit de zuidelijke Nederlanden (België). In 1565 had het echtpaar te weinig geld om in het paleis te kunnen wonen. Hierdoor werd het paleis verkocht aan de familie Brandtwijk. Het paleis ging toen ''"die huyse van Brandtwijck"'' heten. Vanaf 1580 werd het paleis verhuurd. In 1591 werd het paleis verhuurd aan [[Louise de Coligny]]. Op verzoek van de staat mocht zij daar wonen. In 1595 werd het paleis verkocht aan de Staten van Holland. Louise kon daar blijven wonen samen met haar zoon [[Frederik Hendrik van Oranje|Frederik]]. In 1609 schonk de staat het paleis aan Louise en haar zoon. In 1640 liet Frederik het paleis verbouwen. Het paleis werd verbouwd naar de ideeën van [[Jacob van Campen]] en [[Pieter Post (architect)|Pieter Post]]. Na de dood van Frederik woonde zijn vrouw [[Amalia van Solms]] in het paleis. Tot haar dood in 1675 bleef ze er wonen. Vervolgens kwam het in bezit van stadhouder [[Willem III van Oranje|Willem III]]. Na zijn dood in 1702 werd het paleis als een soort monument gezien en mocht er niemand in wonen. In 1732 kreeg het land [[Pruisen]] het paleis. In 1754 werd het paleis verkocht aan [[Anna van Hannover]]. Haar zoon woonde in het paleis van 1792 tot en met 1795. In 1795 namen de Fransen het paleis in. Zij zagen het als oorlogsbuit. Nadat de Fransen weg waren uit Nederland kreeg de Nederlandse staat het paleis. sinds dien is het paleis onderdeel van de [[Rijksgebouwendienst]].
+In 1370 werd Paleis Noordeinde voor het eerst genoemd. Dit blijkt uit een akte uit die tijd. Het paleis werd pas bekend in 1512. Toen was ambtenaar [[Willem Goudt]] de eigenaar van het terrein. Goudt was inmiddels rijk geworden en liet een huis bouwen op het terrein, genaamd ''"die huysinge van Willem Goudt"''. Nadat Goudt in 1543 overleed werd zijn vrouw eigenaar van het huis. Zijn vrouw hertrouwde met Guillaume Le Grand. Hij was afkomstig uit de zuidelijke Nederlanden (België). In 1565 had het echtpaar te weinig geld om in het paleis te kunnen wonen. Hierdoor werd het paleis verkocht aan de familie Brandtwijk. Het paleis ging toen ''"die huyse van Brandtwijck"'' heten. Vanaf 1580 werd het paleis verhuurd. In 1591 werd het paleis verhuurd aan [[Louise de Coligny]]. Op verzoek van de staat mocht zij daar wonen. In 1595 werd het paleis verkocht aan de Staten van Holland. Louise kon daar blijven wonen samen met haar zoon [[Frederik Hendrik van Oranje|Frederik]]. In 1609 schonk de staat het paleis aan Louise en haar zoon. In 1640 liet Frederik het paleis verbouwen. Het paleis werd verbouwd naar de ideeën van [[Jacob van Campen]] en [[Pieter Post (architect)|Pieter Post]]. Na de dood van Frederik woonde zijn vrouw [[Amalia van Solms]] in het paleis. Tot haar dood in 1675 bleef ze er wonen. Vervolgens kwam het in bezit van stadhouder [[Willem III van Oranje|Willem III]]. Na zijn dood in 1702 werd het paleis als een soort monument gezien en mocht er niemand in wonen. In 1732 kreeg het land [[Pruisen]] het paleis. In 1754 werd het paleis verkocht aan [[Anna van Hannover]]. Haar zoon woonde in het paleis van 1792 tot en met 1795. In 1795 namen de Fransen het paleis in. Zij zagen het als oorlogsbuit. Nadat de Fransen weg waren uit Nederland kreeg de Nederlandse staat het paleis. Sindsdien is het paleis onderdeel van de [[Rijksgebouwendienst]].
 ===Residentie 1813-1940===
 [[Bestand:Paleis Noordeinde Koningin Wilhelmina.jpg|300px|right|thumb|''Een beeld van Koningin [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] voor het Paleis Noordeinde.'']]
-Van 1817 tot en met 1940 mocht elke koning en koningin in het paleis wonen. Koning [[Willem I der Nederlanden|Willem I]] mocht in 1813 al in het paleis wonen in de winter. Daarom moest het paleis verbouwd en uitgebreid worden. Dit gebeurde onder leiding van [[Adriaan Noordendorp]], later nog door [[Zeger Reyers]], daarna door [[Bartholomeus Ziezenis]] en tenslotte door [[Jan de Greef]]. De verbouwing duurde van 1814 tot en met 1917. In die tijd werd het gezien als tijdelijk paleis. Er waren namelijk plannen voor grotere paleizen. Een in Amsterdam en een in Den Haag. In plaats hiervan kreeg Willem I het [[Paleis op de Dam]] tot beschikking. In Den Haag werd Paleis Noordeinde het vaste paleis. In Brussel werd wel een nieuw paleis gebouwd. Op Paleis Noordeinde werden een paar gothische dingen toegevoegd. In 1961 werden deze weer verwijderd. Koning [[Willem II der Nederlanden|Willem II]] woonde niet in Paleis Noordeinde, maar op [[Paleis Kneuterdijk]]. Koning [[Willem III der Nederlanden|Willem III]] woonde soms in Paleis Noordeinde. Hij woonde hier vooral 's zomers. Willem III zorgde ook voor het huidige intereur. In 1880 werd prinses [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] geboren in het paleis. Tot aan de dood van haar vader Willem III zou ze blijven wonen in het paleis samen met haar moeder [[Emma van Waldeck-Pyrmont|Emma]]. Vervolgens ging Wilhelmina met haar man [[Hendrik van Mecklenburg-Schwerin|Hendrik]]. In 1909 werd haar dochter [[Juliana der Nederlanden|Juliana]] in het paleis geboren.
+Van 1817 tot en met 1940 mocht elke koning en koningin in het paleis wonen. Koning [[Willem I der Nederlanden|Willem I]] mocht in 1813 al in het paleis wonen in de winter. Daarom moest het paleis verbouwd en uitgebreid worden. Dit gebeurde onder leiding van [[Adriaan Noordendorp]], later nog door [[Zeger Reyers]], daarna door [[Bartholomeus Ziezenis]] en tenslotte door [[Jan de Greef]]. De verbouwing duurde van 1814 tot en met 1917. In die tijd werd het gezien als tijdelijk paleis. Er waren namelijk plannen voor grotere paleizen. Een in Amsterdam en een in Den Haag. In plaats hiervan kreeg Willem I het [[Paleis op de Dam]] tot beschikking. In Den Haag werd Paleis Noordeinde het vaste paleis. In Brussel werd wel een nieuw paleis gebouwd. Op Paleis Noordeinde werden een paar gotische dingen toegevoegd. In 1961 werden deze weer verwijderd. Koning [[Willem II der Nederlanden|Willem II]] woonde niet in Paleis Noordeinde, maar op [[Paleis Kneuterdijk]]. Koning [[Willem III der Nederlanden|Willem III]] woonde soms in Paleis Noordeinde. Hij woonde hier vooral 's zomers. Willem III zorgde ook voor het huidige interieur. In 1880 werd prinses [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] geboren in het paleis. Tot aan de dood van haar vader Willem III zou ze blijven wonen in het paleis samen met haar moeder [[Emma van Waldeck-Pyrmont|Emma]]. Vervolgens ging Wilhelmina met haar man [[Hendrik van Mecklenburg-Schwerin|Hendrik]]. In 1909 werd haar dochter [[Juliana der Nederlanden|Juliana]] in het paleis geboren.
 ===Brand===
@@ Regel 21: / Regel 20: @@
 ===Werkpaleis 1984-heden===
-Sinds 1984 tot en met het heden is Paleis Noordeinde een werkpaleis. Op [[Prinsjesdag]] vertrekt elk jaar een koets vanuit het paleis naar de Ridderzaal. Ook gaat koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]] elke woensdag naar het paleis. Hij ontvangt daar een nieuwe ambassadeur. Als een belangrijk lid van het Nederlands Koninklijk huis overlijd, word hij of zij opgebaard in het paleis. Zo kan het volk afscheid nemen van de persoon. Dit is al gebeurd bij:
+Sinds 1984 tot en met het heden is Paleis Noordeinde een werkpaleis. Op [[Prinsjesdag]] vertrekt elk jaar een koets vanuit het paleis naar de Ridderzaal. Ook gaat koning [[Willem-Alexander der Nederlanden|Willem-Alexander]] elke woensdag naar het paleis. Hij ontvangt daar een nieuwe ambassadeur. Als een belangrijk lid van het Nederlands Koninklijk huis overlijd, wordt hij of zij opgebaard in het paleis. Zo kan het volk afscheid nemen van de persoon. Dit is al gebeurd bij:
 *[[Claus van Amsberg|prins Claus]], de man van prinses Beatrix
 *[[Juliana der Nederlanden|prinses Juliana]], een van de koninginnen van Nederland
 *[[Bernhard van Lippe-Biesterfeld|prins Bernard]], de man van Juliana
-Maar ook word het paleis voor vrolijkere gebeurtenissen gebruikt. Zo lagen hier de felicitatieregisters van prinses [[Amalia der Nederlanden|Amalia]], [[Alexia der Nederlanden|Alexia]] en [[Ariane der Nederlanden|Ariane]].
+Maar ook wordt het paleis voor vrolijkere gebeurtenissen gebruikt. Zo lagen hier de felicitatieregisters van prinses [[Amalia der Nederlanden|Amalia]], [[Alexia der Nederlanden|Alexia]] en [[Ariane der Nederlanden|Ariane]].
 ==Zie Ook==