Oudheid (muziek)

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Indische Ravanhatha in een museum

Dat er muziek werd gemaakt vóór (prehistorie) en in de oudheid weten we onder andere door opgravingen. Prehistorische muziek is een term in de muziekgeschiedenis voor alle muziek die gemaakt is in culturen waar nog geen schrift bestond. Dat begint ergens in de zeer late prehistorische geschiedenis. Prehistorische muziek wordt gevolgd door oude muziek in verschillende delen van de wereld, maar bestaat nog steeds in afgelegen gebieden bij primitief levende volken. Het is echter gebruikelijker om te verwijzen naar de "prehistorische" muziek die nog steeds bestaat als volksmuziek, inheemse muziek of traditionele muziek.

Dat wat men gevonden heeft in steentijdperk (paleolithische) archeologische vindplaatsen doet er aan denken dat prehistorische mensen snij- en prikgereedschap gebruikten om (muziek)instrumenten te maken. Archeologen hebben steentijd-fluiten gevonden die zijn gemaakt van holle botten waarin gaten zijn gemaakt vanaf de zijkant. Van de 'Divje Babe-fluit', gesneden uit het dijbeen van een holenbeer, wordt geschat dat deze minstens 40.000 jaar oud moet zijn. Instrumenten zoals de zeven-gaats fluit en verschillende soorten snaarinstrumenten, zoals de 'Ravanahatha', zijn teruggevonden in de archeologische vindplaatsen van een beschaving in de Indusvallei. India heeft een van de oudste muzikale tradities ter wereld - verwijzingen naar Indiase klassieke muziek (marga) komt voor in de Veda's. Dit zijn oude geschriften van de hindoeïstische traditie. De vroegste en grootste verzameling prehistorische muziekinstrumenten werd gevonden in China en is uit de tijd van van 7000 tot 6600 jaar vóór Christus.

Hoe het klonk

De moeilijkheid is dat we eigenlijk niet weten hóe er muziek werd gemaakt. Een gevonden instrument kan tegenwoordig worden nagemaakt en als er op te spelen is, dan weet je hoe het instrument klinkt. Maar dan weet je nog steeds niet welke muziek er mee gemaakt werd. Er wordt veel onderzoek hierover gedaan. Maar er zijn nog veel vragen zoals: werd het gebuikt om natuurlijke geluiden na te maken om er bijvoorbeeld dieren mee te lokken? Of waren de instrumenten bedoelt voor bij een ceremonie? Een andere vraag is of een snaarinstrument is ontstaan uit de pijl en boog. Het kan allemaal, maar we weten het nooit met zekerheid.

Middeleeuwse bazuin

Het is waarschijnlijk dat het eerste 'muziekinstrument' de menselijke stem zelf was, die een grote hoeveelheid aan geluiden kan maken, van zingen, neuriën en fluiten tot klakken met je tong, hoesten en gapen. Onderzoekers hebben uitgezocht dat dit wel 60.000 jaar terug gaat.

Het idee van ritmes maken is zeer waarschijnlijk ontstaan bij het fijnstampen van zaden en wortels op een platte steen met een kei die in de vuist wordt vastgehouden (vergelijk dit met de vuistbijl). Ook het klappen met hun handen en slaan met een stok op bijvoorbeeld een boomstam door de vroege mens kun je als eerste vorm van percussie of slagwerk zien. Je kunt je dan meteen weer afvragen of die holle boomstam de vroege mens het op 't idee bracht van de trommel.

Ook de dans is waarschijnlijk tegelijkertijd mee ontwikkeld. Lopen is bijvoorbeeld op zich al een ritmische beweging. Ook kan de vroege mens hebben gekeken naar baltsende vogels en dit na hebben gedaan. Iets dergelijks zie je ook terug bij de oorspronkelijke bewoners van Amerika (Native American - ofwel indianen).

Wat opvalt is dat sommige vroege muziekinstrumenten vaak gebruik maken van zogeheten natuurlijke tonen. Bijvoorbeeld op de Australische didgeridoo kun je maar een paar tonen produceren omdat de buis geen zijgaten heeft zoals bij een blokfluit. De toonhoogte ervan is afhankelijk van de lengte van de buis. De didgeridoo zou ook zo'n 10.000 jaar geleden zijn ontstaan. Bij de latere Romeinse 'buccina', de voorloper van de middeleeuwse bazuin en nog weer later de trompet (zonder de ventielen te gebruiken) heb je ook alleen van die natuurlijke tonen.

Egypte

Egyptische muzikanten met luiten en een dubbele fluit

In het prehistorische Egypte werden muziek en gezangen vaak gebruikt bij magie (tovenarij) en rituelen. De oude Egyptenaren beweerden dat de muziek was uitgevonden door de koeiengodin Bat en/of hemelgodin Hathor. Men geloofde dat de muziek van Hathor door de god Osiris werd gebruikt als onderdeel van zijn poging om de mensen op de wereld beschaving bij te brengen. De leeuwengodin Bastet werd ook gezien als een godin van de muziek. Ritmes waren in deze tijd onveranderlijk en muziek diende om ritme te creëren. Kleine schelpen werden gebruikt als fluitjes. In de Egyptische geschiedenis speelden gezangen een belangrijke rol in de Egyptische godsdienst en werden ze begeleid door kleppers of een fluit.