Noordpool: verschil tussen versies
| (47 tussenliggende versies door 15 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| + | [[File:Iceberg with hole edit.jpg|right|thumb|300px|IJsberg in de buurt van Groenland]] |
||
| − | De [[Noordpool]] is een van de koudste plaatsen op aarde. |
||
| + | De '''noordpool''' is de meest [[noord]]elijke streek van de [[wereld]]. We noemen deze streek ook wel de '''Arctis'''. Dit gebied bestaat uit de [[Noordelijke IJszee]] die bijna helemaal bevroren is en die talrijke eilanden bevat. De noordpool ligt bijna in het midden van de Noordelijke IJszee. In de winter komt de zon een paar dagen niet op. Hierdoor groeit de ijsvlakte sterk en bereikt ze bijna de noordelijke delen van de drie dichtbij gelegen continenten. In de zomer gaat de zon niet onder, waardoor het ijs op sommige plaatsen kan smelten. De inwoners van de noordelijke gebieden, waar een streng klimaat heerst, hebben ze zich aangepast aan de koude. In het noordpoolgebied wonen verschillende dieren die op het ijs leven waardoor ijsberen, zeehonden en walrussen. Dieren die in de toendra leven, zoals kariboes, muskusossen en poolvossen. Op de noordpool leven ijsberen en op de zuidpool pinguïns. |
||
| − | De noordpool wordt bedreigd door de klimaatsverandering. |
||
| − | Als we niks doen is er in 2050 geen ijs meer op de noordpool. |
||
| − | == |
+ | ==Ontdekking van de noordpool== |
| + | De ontdekker van de noordpool was [[Robert Edwin Peary]]. Het zoeken naar de pool was een soort internationale strijd, met teams uit de VS, Groot-Brittannië en Noorwegen. Vechtend voor de eer om als eerste bij de noordpool te komen. Vanaf 1886 werd het bereiken van de Noordpool voor Peary een obsessie. |
||
| + | Omdat de pool zo moeilijk te bereiken is, kwam de Zweedse Salomon Andree op het idee om de Noordpool door de lucht te bereiken, namelijk met een luchtballon. |
||
| − | De ontdekker van de noordpool was Robert Edwin Peary. Hij is geboren in het jaar 1856 in Cresson. Het zoeken naar de pool was een soort internationale strijd, met teams uit de VS, Brittanië en Noorwegen. Vechtend voor de eer om als eerste bij de Noordpool te komen. Vanaf 1886 werd het bereiken van de Noordpool voor Peary een obsessie. |
||
| + | ==Zonsopkomst en -ondergang op de noordpool== |
||
| − | Omdat de pool zo moeilijk te bereiken is, kwam de Zweedse Salomon Andree op het idee om de Noordpool door de lucht te bereiken. Namenlijk met een luchtballon. |
||
| + | Hoe komt het dat tussen 21 december en 21 juni de zon helemaal niet ondergaat en helemaal niet opkomt? De aarde draait in vierentwintig uur eenmaal om zijn as. De noordpool is in feite het noordelijke uiteinde van die as. Dit punt ligt midden in de Noordelijke IJszee. Maar met de noordpool wordt vaak het hele gebied ten noorden van de poolcirkel bedoeld. |
||
| + | ===Midzomernacht=== |
||
| − | == Klimaat en landschap == |
||
| + | De poolcirkel ligt op 66,6 graden noorderbreedte en loopt over het noordelijkste puntje van IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, Alaska, Canada en Groenland deze landen horen ook bij de poolcirkel. In het gebied hierboven gaat de zon in de nachten rond 21 juni niet meer onder. Dat noemen we de middernachtzon. Des te noordelijker je komt, des te meer dagen per jaar het licht blijft. |
||
| + | ====Poolnacht==== |
||
| − | Wat is het klimaat en hoe ziet het landschap eruit? |
||
| − | |||
| − | Het onderste deel van de Noordpool is ijs, |
||
| − | dat drijft op water. Dat komt |
||
| − | omdat ijs lichter is dan water. |
||
| − | Aan de zijkanten van de Noordpool |
||
| − | zijn ijsschotsen. Ze zijn heel hoog en groot. |
||
| − | Door de klimaatsverandering brokkelen delen |
||
| − | van de ijsschotsen af. |
||
| − | |||
| − | Niet overal op de Noordpool is ijs en sneeuw |
||
| − | want dan zou in het zuiden (waar het warmer |
||
| − | is) helemaal afsmelten. Dus in het zuiden ligt |
||
| − | er land onder al het ijs. Die grond noemen |
||
| − | we toendra’s.Op de Noordpool heb je ook |
||
| − | bossen. Die noemen we taiga’s. Wetenschappers |
||
| − | denken dat de taiga’s de grenzen van de Noordpool |
||
| − | vormen. Je hebt ook een soort heuvels. Die komen |
||
| − | doordat het ijs smelt. Het water trekt de grond in en |
||
| − | zo ontstaan eskers. Je hebt ook bergen : De pingo’s |
||
| − | |||
| − | Waarom is het zo koud op de Noordpool? |
||
| − | |||
| − | De Noordpool ligt ver weg van de evenaar, |
||
| − | en bij de evenaar schijnt altijd de meeste zon. |
||
| − | (Daarom is het daar zo warm.) De zon moet |
||
| − | daar de minste afstand afleggen, naar de |
||
| − | Noordpool (en Zuidpool) moeten de zonnestralen |
||
| − | Heel ver weg. Het komt er dus op neer dat het zo koud |
||
| − | Is omdat het ver van de evenaar afligt. De witte kleur van de |
||
| − | Noordpool stoot de zon ook nog af. |
||
| − | In de poolgebieden is het meestal koud. |
||
| − | De winter duurt langen begint al in Oktober. |
||
| − | Daarom zijn de zomers ook heel kort. |
||
| − | ’s Winters is het heel koud op de Noordpool. |
||
| − | Maar niet zo koud dat daar de laagste |
||
| − | temperaturen worden gemeten. |
||
| − | |||
| − | [[Afbeelding:oordpool, Kaart van Noordpool]]== Zon en de Noordpool == |
||
| − | |||
| − | Hoe komt het dat tussen 21 december en 21 juni de zon helemaal niet ondergaat en helemaal niet opkomt? |
||
| − | nou dat zit zo: |
||
| − | De aarde draait in vierentwintig uur eenmaal om zijn as. De van op de kaar geziende noordpool is het noordelijke uiteinde van die as. |
||
| − | Dit punt ligt midden in de Noordelijke IJszee. Maar met de noordpool wordt vaak het hele gebied ten noorden van de poolcirkel bedoeld. |
||
| − | |||
| − | Midzomernacht |
||
| − | De poolcirkel ligt op 66,6 graden noorderbreedte en loopt over het noordelijkste puntje van IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, Alaska, Canada en Groenland deze landen horen ook bij de poolcirkel. In het gebied hierboven gaat de zon in de nachten rond 21 juni niet meer onder. Dat noemen we de midzomernachtzon. Des te noordelijker je komt des te meer dagen het licht blijft. |
||
| − | |||
| − | Poolnacht |
||
Het kan ook andersom. Aan het begin van de winter (21 december) komt de zon niet op in het gebied boven de poolcirkel. Het is dan heel de dag donker. Dit noemen we de poolnacht. Ook hier geldt: des te noordelijker je bent, des te langer het donker is. |
Het kan ook andersom. Aan het begin van de winter (21 december) komt de zon niet op in het gebied boven de poolcirkel. Het is dan heel de dag donker. Dit noemen we de poolnacht. Ook hier geldt: des te noordelijker je bent, des te langer het donker is. |
||
| − | Zeeijs |
+ | ==Zeeijs== |
| − | De Noordpool en het gebied eromheen zijn bedekt met ijs. Dit is geen landijs zoals op de zuidpool en Groenland, maar |
+ | De Noordpool en het gebied eromheen zijn bedekt met ijs. Dit is geen landijs zoals op de zuidpool en Groenland, maar zee-ijs. Dit ijs is 1 tot 4 meter dik en bestaat uit bevroren oceaanwater. Ook delen van de landen die in het noordpoolgebied liggen zijn bedekt met ijs. De bodem is daar het hele jaar door bevroren. Dat noemen we permafrost. 's Zomers smelt veel van het ijs. Maar in de winter vriest het vaak weer aan. Zo kan een groot deel van de Noordelijke IJszee dichtvriezen. |
| − | |||
| − | Koud op de noordpool |
||
| − | Het is koud op de noordpool doordat de zon onder een hoek op de aarde straalt. Op de evenaar is die hoek 90 graden. De zonnestralen kunnen daar recht op de evenaar vallen. Dit betekent dat ze maar een kleine afstand af hoeven te leggen. Rond de evenaar is het dus erg warm. Om de noordpool te bereiken moeten de zonnestralen een kleinere hoek maken waardoor de stralen meer verspreid raken. Ook moeten ze een langere weg afleggen, waardoor ze zwakker en kouder zijn. Bovendien weerkaatsen de witte sneeuw en het ijs de zonnestralen Daardoor wordt het nog kouder. |
||
| + | ==Koud == |
||
| − | == Bewoners van de Noordpool == |
||
| + | Het is koud op de noordpool doordat de zon onder een hoek op de aarde straalt. Hoe rechter de zonnestralen op een bepaald punt van de Aarde vallen, hoe warmer het daar is. Rondom de evenaar komen de zonnestralen vaak vrijwel recht op het land en het is dus vaak erg warm. Om de noordpool te bereiken hebben de zonnestralen een grotere hoek, waardoor de stralen meer verspreid raken en meer zonnestralen weerkaatsen. Bovendien weerkaatsen de witte sneeuw en het ijs de zonnestralen Daardoor wordt het nog kouder. |
||
| − | + | ==Bewoners van de noordpool== |
|
| + | ===De Inuït=== |
||
| + | De inuït of de eskimo's zijn de mensen (het volk) dat de koudste noordelijke gebieden bevolkt. Typisch aan hen zijn hun huizen van ijs, iglo’s genoemd en de sleden die worden voortgetrokken door honden. Ook hun kledij is zeer dik van stof omdat het hen moet beschermen tegen de koude. |
||
| + | ====Iglo==== |
||
| − | De Inuït |
||
| + | De iglo is een sneeuwhut. Iglo betekent trouwens gewoon huis in het Inukitut. Het materiaal dat wordt gebruikt om een iglo te maken zijn ijsblokken. De iglo bestaat uit een koepel, een woonruimte en een tunnel die zorgt dat je in de iglo komt. In de tunnel berg je ook je spullen op. Je kan het dus vergelijken met een hal. Een raam kan je maken met behulp van een ijsschots. |
||
| − | |||
| − | De bewoners van de Noordpool noemen wij Eskimo’s ,dat betekent visvreter. zij vinden dat een belediging. daarom noemen wij ze Inuït en hun taal is Inukitut. Inuït spreek je uit als ie-nu-iet , als je dat nog niet weet, maar in de VS noemen ze hun ook wel Native Alaska. Ze noemen zichzelf Kalaallit en hun taal Kallaalisut. raak nu maar niet in de stress want wij mogen ze gewoon de Inuït noemen! |
||
| − | |||
| − | Iglo |
||
| − | |||
| − | De iglo is een sneeuwhut en het betekent gewoon huis in het Inukitut. |
||
| − | Het materiaal dat word gebruikt om een iglo te maken zijn ijsblokken. De iglo bestaat uit een koepel, een woonruimte en een tunnel die zorgt dat je in de iglo komt. In de tunnel berg je ook je spullen op. Je kan het dus vergelijken met een hal. |
||
| − | Een raam kan je maken met behulp van een ijsschots. |
||
Sommige stammen bekleden hun Iglo met dieren huiden aan de binnenkant omdat dat warmer is. |
Sommige stammen bekleden hun Iglo met dieren huiden aan de binnenkant omdat dat warmer is. |
||
| + | ===De mannen en de vrouwen=== |
||
| − | |||
| + | De mannen bouwden alles, zoals iglo’s en boten. Ze maakten ook gereedschap, wapens en keukengerei. Maar ook beschermden ze het gezin tegen gevaar. De jacht deden de mannen en de vrouwen samen. |
||
| − | De mannen en de Vrouwen |
||
| − | |||
| − | De mannen bouwden alles zoals Iglo’s en boten. Ze maakten ook gereedschap, wapens en keukengerei. Maar ook beschermden ze het gezin tegen gevaar. De jacht deden de mannen en de vrouwen samen. |
||
De vrouwen verzamelden planten, visten en kookten voedsel, maakten kleren en deden het huishouden. Het naaien deden zowel de mannen als de vrouwen. |
De vrouwen verzamelden planten, visten en kookten voedsel, maakten kleren en deden het huishouden. Het naaien deden zowel de mannen als de vrouwen. |
||
| + | ===Het geven van een naam=== |
||
| − | == Klimaatverandering en de Noordpool == |
||
| + | Het was belangrijk dat een kind een goede naam kreeg. Ze gaven dieren geen naam want ze vonden dat als dieren ook een naam kregen dat ze dan in dezelfde rang zitten. Dat betekent dat de Inuits zichzelf beter vonden dan de dieren. Als ze een naam kregen vonden ze dat zo bijzonder dat ze die haast nooit uitspraken. Daarom gaven ze bijnamen voor zichzelf. |
||
| − | |||
| − | Hoe zit het met de klimaatsverandering en het Noordpoolgebied? |
||
| − | |||
| − | Broeikaseffect |
||
| − | |||
| − | Wetenschappers beschuldigen de mensen van het broeikaseffect. |
||
| − | Het wordt warmer, ijskappen en gletsjers smelten. |
||
| − | De zeespiegel stijgt, het wordt moeilijker voor ijsberen om te eten omdat alles smelt, ijsberen kunnen niet zo snel zwemmen dus ook geen zeehonden vangen. |
||
| + | ==Planten en dieren== |
||
| − | Oorzaken |
||
| + | ===IJsbeer=== |
||
| − | Het broeikaseffect komt voor een groot deel door Co2. |
||
| + | IJsberen leven bijna niet bij elkaar, behalve tijdens de paartijd. De paartijd duurt van april tot juni. Als een mannetje een vrouwtje ruikt gaat hij op haar af, als er nog een ander mannetje is vechten ze om het vrouwtje. IJsberen hebben een dikke witte vacht zodat ze het niet koud krijgen onder die dikke vacht zit een zwarte huid. De vrouwtjes kunnen na 4 jaar kinderen krijgen, mannetjes kunnen dat pas na 6 jaar. De paring vindt plaats in mei. Het vrouwtje moet het kind 8 maanden dragen. Daarna komt het kind uit de buik. Meestal zijn het twee ijsbeerjongen. |
||
| − | Co2 is een gas dat vrijkomt bij verbranding. |
||
| − | We gebruiken de laatste honderd jaar véél meer co2. |
||
| + | ===Hoe overleven dieren op de noordpool?=== |
||
| − | Gevolgen |
||
| + | Om te overleven op de Noordpool moeten dieren veranderen. Als het winter wordt krijgen de meeste dieren een dikke vacht. Die wintervacht is vaak wit, een goede camouflage in de sneeuw. Een dikke laag vet zorgt voor warmte en is een voedselreserves voor in tijden van nood. Vogels hebben ook lagen vet en luchtige veren die de warmte vasthouden. Maar voor veel vogels en zoogdieren is het te koud. Ze trekken dan naar het zuiden, en komen weer terug in het voorjaar. Wanneer het weer zomer woord werpen de vogels en de zoogdieren hun dikke winter vacht er af. Dieren die 's winters een dikke vacht hebben,hebben vaak in de zomer een bruine vacht. |
||
| − | Als het broeikaseffect sterker wordt,wordt het warmer op de aarde. |
||
| − | Het is al 0,6 graden celcius gestegen. Het lijkt weinig maar is genoeg om heel veel problemen te veroorzaken voor mens, plant en dier. |
||
| − | De zeespiegel stijgt dus enorm, het land gaat onder water. |
||
| − | Onderzoekers denken dat de temperatuur uiteindelijk 1,4 t/m 5,8 graden celcius zal stijgen. |
||
| − | == |
+ | == Bron == |
| + | * Deels uit het boek : De Lombaert, A., Mantovani, M. (2011). ''Mijn eerste grote atlas van de wereld''. België : TRIFORA |
||
| − | |||
| − | 1 IJsbeer |
||
| + | ==Externe links== |
||
| − | IJsberen leven bijna niet bij elkaar, behalve tijdens de paartijd. |
||
| + | * [http://webje-poolstreken.yurls.net/Webje poolstreken] |
||
| − | De paartijd duurt van april tot juni. |
||
| − | Als een mannetje een vrouwtje ruikt gaat hij op haar af, |
||
| − | als er nog een ander mannetje is vechten ze om het vrouwtje. |
||
| − | IJsberen hebben een dikke witte vacht zodat ze het niet koud krijgen |
||
| − | onder die dikke vacht zit een zwarte huid. |
||
| − | De vrouwtjes kunnen na 4 jaar kinderen krijgen mannetjes kunnen dat pas na |
||
| − | 6 jaar. De paring vind plaats in mei. Het vrouwtje moet het kind 8 maanden dragen. |
||
| − | Daarna komt het kind uit de buik meestal zijn het zo‘n 2 ijsbeer kinderen. |
||
| + | [[Categorie:Topografie]] |
||
| − | |||
| − | Een klein ijsbeertje aan het drinken. |
||
Versie van 8 mei 2019 20:07
De noordpool is de meest noordelijke streek van de wereld. We noemen deze streek ook wel de Arctis. Dit gebied bestaat uit de Noordelijke IJszee die bijna helemaal bevroren is en die talrijke eilanden bevat. De noordpool ligt bijna in het midden van de Noordelijke IJszee. In de winter komt de zon een paar dagen niet op. Hierdoor groeit de ijsvlakte sterk en bereikt ze bijna de noordelijke delen van de drie dichtbij gelegen continenten. In de zomer gaat de zon niet onder, waardoor het ijs op sommige plaatsen kan smelten. De inwoners van de noordelijke gebieden, waar een streng klimaat heerst, hebben ze zich aangepast aan de koude. In het noordpoolgebied wonen verschillende dieren die op het ijs leven waardoor ijsberen, zeehonden en walrussen. Dieren die in de toendra leven, zoals kariboes, muskusossen en poolvossen. Op de noordpool leven ijsberen en op de zuidpool pinguïns.
Ontdekking van de noordpool
De ontdekker van de noordpool was Robert Edwin Peary. Het zoeken naar de pool was een soort internationale strijd, met teams uit de VS, Groot-Brittannië en Noorwegen. Vechtend voor de eer om als eerste bij de noordpool te komen. Vanaf 1886 werd het bereiken van de Noordpool voor Peary een obsessie.
Omdat de pool zo moeilijk te bereiken is, kwam de Zweedse Salomon Andree op het idee om de Noordpool door de lucht te bereiken, namelijk met een luchtballon.
Zonsopkomst en -ondergang op de noordpool
Hoe komt het dat tussen 21 december en 21 juni de zon helemaal niet ondergaat en helemaal niet opkomt? De aarde draait in vierentwintig uur eenmaal om zijn as. De noordpool is in feite het noordelijke uiteinde van die as. Dit punt ligt midden in de Noordelijke IJszee. Maar met de noordpool wordt vaak het hele gebied ten noorden van de poolcirkel bedoeld.
Midzomernacht
De poolcirkel ligt op 66,6 graden noorderbreedte en loopt over het noordelijkste puntje van IJsland, Noorwegen, Zweden, Finland, Rusland, Alaska, Canada en Groenland deze landen horen ook bij de poolcirkel. In het gebied hierboven gaat de zon in de nachten rond 21 juni niet meer onder. Dat noemen we de middernachtzon. Des te noordelijker je komt, des te meer dagen per jaar het licht blijft.
Poolnacht
Het kan ook andersom. Aan het begin van de winter (21 december) komt de zon niet op in het gebied boven de poolcirkel. Het is dan heel de dag donker. Dit noemen we de poolnacht. Ook hier geldt: des te noordelijker je bent, des te langer het donker is.
Zeeijs
De Noordpool en het gebied eromheen zijn bedekt met ijs. Dit is geen landijs zoals op de zuidpool en Groenland, maar zee-ijs. Dit ijs is 1 tot 4 meter dik en bestaat uit bevroren oceaanwater. Ook delen van de landen die in het noordpoolgebied liggen zijn bedekt met ijs. De bodem is daar het hele jaar door bevroren. Dat noemen we permafrost. 's Zomers smelt veel van het ijs. Maar in de winter vriest het vaak weer aan. Zo kan een groot deel van de Noordelijke IJszee dichtvriezen.
Koud
Het is koud op de noordpool doordat de zon onder een hoek op de aarde straalt. Hoe rechter de zonnestralen op een bepaald punt van de Aarde vallen, hoe warmer het daar is. Rondom de evenaar komen de zonnestralen vaak vrijwel recht op het land en het is dus vaak erg warm. Om de noordpool te bereiken hebben de zonnestralen een grotere hoek, waardoor de stralen meer verspreid raken en meer zonnestralen weerkaatsen. Bovendien weerkaatsen de witte sneeuw en het ijs de zonnestralen Daardoor wordt het nog kouder.
Bewoners van de noordpool
De Inuït
De inuït of de eskimo's zijn de mensen (het volk) dat de koudste noordelijke gebieden bevolkt. Typisch aan hen zijn hun huizen van ijs, iglo’s genoemd en de sleden die worden voortgetrokken door honden. Ook hun kledij is zeer dik van stof omdat het hen moet beschermen tegen de koude.
Iglo
De iglo is een sneeuwhut. Iglo betekent trouwens gewoon huis in het Inukitut. Het materiaal dat wordt gebruikt om een iglo te maken zijn ijsblokken. De iglo bestaat uit een koepel, een woonruimte en een tunnel die zorgt dat je in de iglo komt. In de tunnel berg je ook je spullen op. Je kan het dus vergelijken met een hal. Een raam kan je maken met behulp van een ijsschots.
Sommige stammen bekleden hun Iglo met dieren huiden aan de binnenkant omdat dat warmer is.
De mannen en de vrouwen
De mannen bouwden alles, zoals iglo’s en boten. Ze maakten ook gereedschap, wapens en keukengerei. Maar ook beschermden ze het gezin tegen gevaar. De jacht deden de mannen en de vrouwen samen.
De vrouwen verzamelden planten, visten en kookten voedsel, maakten kleren en deden het huishouden. Het naaien deden zowel de mannen als de vrouwen.
Het geven van een naam
Het was belangrijk dat een kind een goede naam kreeg. Ze gaven dieren geen naam want ze vonden dat als dieren ook een naam kregen dat ze dan in dezelfde rang zitten. Dat betekent dat de Inuits zichzelf beter vonden dan de dieren. Als ze een naam kregen vonden ze dat zo bijzonder dat ze die haast nooit uitspraken. Daarom gaven ze bijnamen voor zichzelf.
Planten en dieren
IJsbeer
IJsberen leven bijna niet bij elkaar, behalve tijdens de paartijd. De paartijd duurt van april tot juni. Als een mannetje een vrouwtje ruikt gaat hij op haar af, als er nog een ander mannetje is vechten ze om het vrouwtje. IJsberen hebben een dikke witte vacht zodat ze het niet koud krijgen onder die dikke vacht zit een zwarte huid. De vrouwtjes kunnen na 4 jaar kinderen krijgen, mannetjes kunnen dat pas na 6 jaar. De paring vindt plaats in mei. Het vrouwtje moet het kind 8 maanden dragen. Daarna komt het kind uit de buik. Meestal zijn het twee ijsbeerjongen.
Hoe overleven dieren op de noordpool?
Om te overleven op de Noordpool moeten dieren veranderen. Als het winter wordt krijgen de meeste dieren een dikke vacht. Die wintervacht is vaak wit, een goede camouflage in de sneeuw. Een dikke laag vet zorgt voor warmte en is een voedselreserves voor in tijden van nood. Vogels hebben ook lagen vet en luchtige veren die de warmte vasthouden. Maar voor veel vogels en zoogdieren is het te koud. Ze trekken dan naar het zuiden, en komen weer terug in het voorjaar. Wanneer het weer zomer woord werpen de vogels en de zoogdieren hun dikke winter vacht er af. Dieren die 's winters een dikke vacht hebben,hebben vaak in de zomer een bruine vacht.
Bron
- Deels uit het boek : De Lombaert, A., Mantovani, M. (2011). Mijn eerste grote atlas van de wereld. België : TRIFORA