New York (staat): verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(5 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
{{werk}}
  
 
{{New York}}
  
{{New York}}
 
[[File:New_York_state_geographic_map-en.svg|right|300px|thumb|Een kaart van New York]]
  
[[File:New_York_state_geographic_map-en.svg|right|300px|thumb|Een kaart van New York]]
Regel 10: Regel 9:
 
==Geschiedenis==
  
==Geschiedenis==
 
===Inheemse geschiedenis===
  
===Inheemse geschiedenis===
  +
Voor de komst van de kolonisten woonden verschillende inheemse volkeren in de staat New York. Dit waren voornamelijk de [[Algonquian]] en de [[Haudenosaunee]]. Daarnaast leefden op Long Island nog de [[Wampanoag]] en [[Lenape]]. Ook het leefgebied van de [[Irokezen]], de [[Mowhawk]] en de [[Petun]] overlapte met het huidige New York. Over de inheemse geschiedenis is weinig bekend, aangezien er geen geschreven bronnen uit deze tijd bestaan. Daarnaast zijn bij de kolonisatie veel inheemse Amerikanen gestorven, waardoor ook een hoop cultuur verloren is gegaan. Deze volkeren bestaan echter tegenwoordig nog steeds, maar het aantal leden is veel minder. Ook hebben deze volkeren zich aangepast aan de Amerikaanse cultuur.
  +
  +
De eerste European die het gebied ontdekte was de Italiaan [[Giovanni da Verrazzano]]. Hij bezocht het gebied in 1524 in opdracht van de koning van Frankrijk. Hij bezocht het gebied op zijn reis van [[South Carolina]] naar [[Newfoundland]] en beschreef de baai waar tegenwoordig New York City ligt. Hij beschreef de [[delta]] met vele eilanden en de boten van de inheemse inwoners. De Fransen richtten vervolgens een kolonie op in [[Albany]] in 1540, maar een jaar later verlieten zij deze na een overstroming. Dit was meteen het einde van het Franse avontuur in New York, aangezien zij meer interesse in andere gebieden in Amerika.
   
 
===Nieuw-Nederland===
  
===Nieuw-Nederland===
  +
{{Zie hoofdartikel|Nieuw-Nederland}}
−
New York was vroeger een [[Nederland]]se [[kolonie]]. De staat heette toen nog [[Nieuw-Nederland]]. Veel steden hadden een andere naam. Albany heette toen Beverwijck en New York City heette toen Nieuw-Amsterdam.
  
  +
[[Bestand:GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg|right|300px|thumb|Zicht op Nieuw-Amsterdam]]
  +
Het zou uiteindelijk [[Henry Hudson]] zijn, die in opdracht van de [[VOC]], een reis maakte naar het gebied in 1609. Hij was opzoek naar een weg door het Amerikaans continent naar Azië en dacht dit via de baai van New York te doen. Hoewel dit niet mogelijk was, ontdekte hij dat hij makkelijk handel kon drijven met de inheemse stammen. Daarom werd de kolonie Nieuw-Nederland opgezet. Dit besloeg Long Island, New York City en delen van de staten New Jersey en Connecticut. Het liep door tot aan Albany, waar de Nederlanders de kolonie ''Beverwijck'' opzetten. Op de plek waar New York City nu ligt lag de kolonie ''Nieuw-Amsterdam''. De kolonie was vrij winstgevend voor de Nederlanders. Het probleem was echter dat de Engelsen in hetzelfde gebied kolonies aan het oprichten waren. De Engelsen wilden de gehele oostkust van de Verenigde Staten koloniseren. Hierdoor lagen zowel in het zuiden als noorden Engelse kolonies.
  +
  +
Dit werd pas echt een probleem toen de [[Tweede Nederlands-Engelse Zeeoorlog]] uitbrak. Hoewel deze oorlog op de [[Noordzee]] plaatsvond, namen de Engelsen Nieuw-Nederland in 1664 in. Zij hernoemden het naar de broer van de Engelse koning, de ''hertog van York''. Tijdens de [[Derde Nederlands-Engelse Zeeoorlog]] veroverden de Nederlanders in 1673 de kolonie terug. Een jaar later ruilden de Nederlanders Nieuw-Nederland echter om voor [[Suriname]]. Dit betekende dat New York officieel van de Engelsen werd. Veel Nederlandse inwoners in het gebied bleven er echter wonen, waardoor New York een grote Nederlandstalige gemeenschap had. Nog steeds zijn de sporen van Nieuw-Nederland te vinden in veel plaatsnamen.
   
 
===Britse koloniale periode===
  
===Britse koloniale periode===
  +
[[File:Surrender_of_General_Burgoyne.jpg|left|300px|thumb|De [[slag bij Saratoga]]]]
  +
Tijdens de Britse koloniale periode was New York een belangrijke kolonie. Dit kwam doordat veel handel via New York plaatsvond. Hier wilden veel New Yorkse handelaars met andere gebieden in Amerika handeldrijven, maar de Britten verboden dit. Handelaren uit New York mochten enkel met het moederland handel drijven. Wanneer een New Yorkse handelaar met bijvoorbeeld Spanje wilde handeldrijven moest dit via een Britse haven. Hierdoor was dit erg onaantrekkelijk. In 1760 kwam er daarom steeds meer verzet tegen de Britse overheersing, wat uiteindelijk leidde tot de strijd voor onafhankelijk. New York was de enige van de dertien koloniën die niet stemde voor onafhankelijkheid tijdens [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog]]. De reden was namelijk dat de afgevaardigden van New York dit niet konden. Wel tekende New York de [[Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring]]. Een dag later stemde de staat over een nieuwe grondwet en benoemde [[George Clinton]] tot nieuwe gouverneur. Een derde van alle slagen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog konden in New York plaats, waaronder de [[slag om Long Island]] en de [[slag bij Saratoga]]. De reden hiervoor was dat New York een strategische locatie was en de Britten en Amerikanen wilde deze beide hebben.
  +
  +
In 1777 wisten de Amerikanen de Britten uit New York te verjagen, al leef New York City tot einde van de oorlog bezet door de Britten. Deze stad werd pas in 1783 teruggegeven aan de Amerikanen. Veel inheemse volkeren, waaronder de Irokezen, vochten aan de kant van de Britten. Na de oorlog moesten deze volkeren ook gedwongen uit New York vertrekken. Na de oorlog werd New York City de tijdelijke hoofdstad van de Verenigde Staten. Na het opstellen van de grondwet verhuisde deze echter naar [[Philadelphia]] en later naar het speciaal gebouwde [[Washington D.C.]] New York tekende de grondwet op 26 juli 1788 als 11e staat.
   
 
===19e eeuw===
  
===19e eeuw===
  +
[[File:New_York_Draft_Riots_-_fighting.jpg|right|250px|thumb|Rellen in New York tijdens de burgeroorlog]]
  +
Na de onafhankelijkheid werd New York samen met New England het centrum van de zogeheten federalisten. De New Yorker [[Alexander Hamilton]] deed een belangrijke bijdrage aan de Amerikaanse overheid. Zowel de Nederlanders als Britten in de staat hebben slaven ingevoerd. Direct na de onafhankelijkheidsoorlog werd begonnen met de afschaffing van de [[slavernij]], maar pas in 1827 werden alle slaven bevrijd in de staat. Ondertussen werd begonnen met de aanleg van het [[Eriekanaal]], dat de handel met Canada makkelijker maakte. Hoewel de kanaal eerst als een geldverspilling werd gezien, was het erg winstgevend. Mede door het kanaal kon New York City de grootste haven van de Verenigde Staten worden. Vooral [[katoen]] uit het zuiden werd via New York naar Europa gebracht.
  +
  +
New York werd een van de centra in de strijd de slavernij. Tijdens de [[Amerikaanse Burgeroorlog]] vocht de staat aan de kant van de Unie. Er zijn geen slagen geweest op het New Yorkse grondgebied, maar New York leverde wel veel soldaten en bood onderdak aan gevluchtte slaven. Ook braken er veel opstanden tegen de oorlog uit in New York. In de latere 19e eeuw kwamen veel immigranten via New York naar de Verenigde Staten. Hiervoor werd [[Ellis Island]] speciaal geopend in 1892.
   
 
===20e eeuw===
  
===20e eeuw===
  +
[[File:North_face_south_tower_after_plane_strike_9-11.jpg|left|300px|thumb|De aanslagen op 11 september 2001]]
  +
New York werd rond 1900 de meeste bevolkte staat van de Verenigde Staten. Ook was het de rijkste staat van de Verenigde Staten. In deze tijd werden ook veel spoorwegen in de staat aangelegd. Gouverneur [[Theodore Roosevelt]] werkte samen met Democraten om New York een progressieve staat te maken. New York werd het centrum in de strijd voor vrouwenrechten en democratie. Ook speelde de staat een belangrijke rol in de strijd voor betere arbeidersomstandigheden en lonen voor de werkende klasse. In New York kregen vrouwen in 1917 stemrecht. De Eerste Wereldoorlog bracht een korte crisis in New York, maar de oorlog braken de [[roaring twenties]] aan. In deze tijd was New York het centrum van de wereld. De staat organiseerde de [[Olympische Winterspelen]] van 1932 bij [[Lake Placid]]. Deze periode van welvaart kwam ten einde met de [[beurskrach van 1929]].
  +
  +
Na de Tweede Wereldoorlog kreeg New York met een nieuwe groei te maken. Ook kreeg New York met veel immigratie uit andere landen te maken. Ondertussen groeide de bevolking van [[Texas]] en [[Californië]] zo erg, dat zij meer inwoners kregen dan New York. In deze tijd werden autowegen aangelegd en kwamen er geplande buurten in de staat. In de jaren 1970 ging het bergafwaarts met de economie van de staat. Veel industrie verplaatste zich naar andere staten of het buitenland. Ondertussen werden [[telecommunicatie]] en [[hightech]] belangrijker voor de staat.
   
 
===Sinds 2000===
  
===Sinds 2000===
  +
De staat New York werd, net als de rest van de wereld, opgeschrikt door de [[aanslagen op 11 september 2001]]. Deze vonden in de staat plaats op de [[Twin Towers]] in New York City. Hierbij kwamen 3.000 mensen om het leven en stortten beide torens in. Na de aanslagen heeft men de torens opgeruimd en vervangen door de [[One World Trade Center]], dat opende in 2014.
   
 
==Geografie==
  
==Geografie==
Regel 30: Regel 49:
   
 
===Regio's===
  
===Regio's===
  +
Hoewel Amerikanen vaak spreken van Upperstate en Downstate New York is de staat ook verdeeld in regio's. Deze regio's hebben niet echt een functie, maar worden vooral gebruikt in het toerisme. Er zijn verschillende manieren om New York in regio's te verdelen. Maar de volgende wordt gebruikt door het New Yorkse ministerie van Economische Zaken:
  +
{{Kolommen2
  +
| Kolom1=
  +
[[File:Map_of_New_York_Economic_Regions.svg|right|300px]]
  +
| Kolom2=
  +
# Western New York
  +
# Finger Lakes
  +
# Southern Tier
  +
# Central New York
  +
# North Country
  +
# Mohawk Valley
  +
# Capital District
  +
# Hudson Valley
  +
# New York City
  +
# Long Island
  +
}}
   
 
===Flora en fauna===
  
===Flora en fauna===
  +
[[File:Long_Pond_-_St_Regis.jpg|right|250px|thumb|Adirondack Park]]
  +
In de staat New York komen enkele soorten grote zoogdieren voor, zoals [[vos]]sen, [[zwijn]]en, [[eekhoorn]]s, [[otter]]s, [[wasbeer|wasberen]] en [[hert]]en. De grootste zoogdiersoorten zijn de [[eland]] en de [[Amerikaanse zwarte beer]]. Qua vogelsoorten komen o.a. de [[fazant]] en de [[kalkoen]] voor in New York. Ook zijn er uilen, eenden en adelaars te vinden. In de wateren komen er verschillende schildpaddensoorten voor.
  +
  +
Er zijn drie parken te vinden in de staat New York. Rondom de Niagarawatervallen is het ''Niagara Falls State Park'' en is een van de oudste beschermde natuurgebieden in de Verenigde Staten. De andere twee parken zijn [[Adirondack Park]] in het noorden en [[Catskill Park]] in het zuiden. Het Adirondack Park is het grootste park en heeft hetzelfde oppervlak als de staat Vermont! Dit park is een belangrijke plaats waar veel diersoorten voorkomen.
   
 
===Grote steden===
  
===Grote steden===

Versie van 21 dec 2021 14:03

New York
The Empire State

Flag of New York (1909–2020).png Seal of New York.svg New York in United States.svg

Hoofdstad Albany
Aantal inwoners 20.215.751 (2020)
Oppervlakte 141.205 km²
Gouverneur Kathy Hochul (D)
Lid van de VS sinds 1788
Portaal Portal.svg Verenigde Staten
Een kaart van New York

New York is een van de vijftig staten van de Verenigde Staten. New York ligt in het noordoosten van het land en grenst aan de staten Connecticut, Massachusetts, Vermont, New Jersey en Pennsylvania. Ook grenst het aan buurland Canada. De bijnaam van New York is The Empire State en de afkorting is NY. In het Engels word de staat vaak New York State genoemd om het niet te verwarren met New York City, wat de grootste stad van de staat (en het gehele land) is. Hoewel de stad en de staat dezelfde naam hebben is New York City niet de hoofdstad van New York, dat is namelijk Albany.

De staat New York heeft een lange geschiedenis. Het gebied werd lange tijd bewoond door verschillende inheemse stammen. De Fransen bezochten het gebied als eerste Europeanen, maar het waren de Nederlanders die hier in 1609 hun kolonie Nieuw-Nederland stichtten. Deze kolonie werd overgegeven aan de Engelsen tussen 1664 en 1674, die het New York noemde. De staat is vernoemd naar de hertog van York, de broer van de Engelse koning Karel II. New York was een van de rijkste en meest bevolkte kolonies in Noord-Amerika. Tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog vocht tegen de Britse overheersing. Hierna werd het een van de eerste dertien staten van de VS. Vanaf de 19e eeuw begon New York zich verder te ontwikkelen, mede door het Eriekanaal, wat de handel met Canada makkelijker maakte.

New York is nog altijd een van de grootste staten qua inwonersaantal. Enkel Californië, Texas en Florida hebben meer inwoners. Het grootste gedeelte van deze inwoners woont in de stad New York City. De staat bestaat eigenlijk uit drie delen; Long Island, New York City en Upper State New York. Naast de vele bezienswaardigheden in New York City liggen ook de beroemde Niagarawatervallen in de staat. New York is een blauwe staat, wat betekent dat het overwegend stemt op de Democratische Partij.

Geschiedenis

Inheemse geschiedenis

Voor de komst van de kolonisten woonden verschillende inheemse volkeren in de staat New York. Dit waren voornamelijk de Algonquian en de Haudenosaunee. Daarnaast leefden op Long Island nog de Wampanoag en Lenape. Ook het leefgebied van de Irokezen, de Mowhawk en de Petun overlapte met het huidige New York. Over de inheemse geschiedenis is weinig bekend, aangezien er geen geschreven bronnen uit deze tijd bestaan. Daarnaast zijn bij de kolonisatie veel inheemse Amerikanen gestorven, waardoor ook een hoop cultuur verloren is gegaan. Deze volkeren bestaan echter tegenwoordig nog steeds, maar het aantal leden is veel minder. Ook hebben deze volkeren zich aangepast aan de Amerikaanse cultuur.

De eerste European die het gebied ontdekte was de Italiaan Giovanni da Verrazzano. Hij bezocht het gebied in 1524 in opdracht van de koning van Frankrijk. Hij bezocht het gebied op zijn reis van South Carolina naar Newfoundland en beschreef de baai waar tegenwoordig New York City ligt. Hij beschreef de delta met vele eilanden en de boten van de inheemse inwoners. De Fransen richtten vervolgens een kolonie op in Albany in 1540, maar een jaar later verlieten zij deze na een overstroming. Dit was meteen het einde van het Franse avontuur in New York, aangezien zij meer interesse in andere gebieden in Amerika.

Nieuw-Nederland

Zie Nieuw-Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Zicht op Nieuw-Amsterdam

Het zou uiteindelijk Henry Hudson zijn, die in opdracht van de VOC, een reis maakte naar het gebied in 1609. Hij was opzoek naar een weg door het Amerikaans continent naar Azië en dacht dit via de baai van New York te doen. Hoewel dit niet mogelijk was, ontdekte hij dat hij makkelijk handel kon drijven met de inheemse stammen. Daarom werd de kolonie Nieuw-Nederland opgezet. Dit besloeg Long Island, New York City en delen van de staten New Jersey en Connecticut. Het liep door tot aan Albany, waar de Nederlanders de kolonie Beverwijck opzetten. Op de plek waar New York City nu ligt lag de kolonie Nieuw-Amsterdam. De kolonie was vrij winstgevend voor de Nederlanders. Het probleem was echter dat de Engelsen in hetzelfde gebied kolonies aan het oprichten waren. De Engelsen wilden de gehele oostkust van de Verenigde Staten koloniseren. Hierdoor lagen zowel in het zuiden als noorden Engelse kolonies.

Dit werd pas echt een probleem toen de Tweede Nederlands-Engelse Zeeoorlog uitbrak. Hoewel deze oorlog op de Noordzee plaatsvond, namen de Engelsen Nieuw-Nederland in 1664 in. Zij hernoemden het naar de broer van de Engelse koning, de hertog van York. Tijdens de Derde Nederlands-Engelse Zeeoorlog veroverden de Nederlanders in 1673 de kolonie terug. Een jaar later ruilden de Nederlanders Nieuw-Nederland echter om voor Suriname. Dit betekende dat New York officieel van de Engelsen werd. Veel Nederlandse inwoners in het gebied bleven er echter wonen, waardoor New York een grote Nederlandstalige gemeenschap had. Nog steeds zijn de sporen van Nieuw-Nederland te vinden in veel plaatsnamen.

Britse koloniale periode

De slag bij Saratoga

Tijdens de Britse koloniale periode was New York een belangrijke kolonie. Dit kwam doordat veel handel via New York plaatsvond. Hier wilden veel New Yorkse handelaars met andere gebieden in Amerika handeldrijven, maar de Britten verboden dit. Handelaren uit New York mochten enkel met het moederland handel drijven. Wanneer een New Yorkse handelaar met bijvoorbeeld Spanje wilde handeldrijven moest dit via een Britse haven. Hierdoor was dit erg onaantrekkelijk. In 1760 kwam er daarom steeds meer verzet tegen de Britse overheersing, wat uiteindelijk leidde tot de strijd voor onafhankelijk. New York was de enige van de dertien koloniën die niet stemde voor onafhankelijkheid tijdens Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog. De reden was namelijk dat de afgevaardigden van New York dit niet konden. Wel tekende New York de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring. Een dag later stemde de staat over een nieuwe grondwet en benoemde George Clinton tot nieuwe gouverneur. Een derde van alle slagen tijdens de onafhankelijkheidsoorlog konden in New York plaats, waaronder de slag om Long Island en de slag bij Saratoga. De reden hiervoor was dat New York een strategische locatie was en de Britten en Amerikanen wilde deze beide hebben.

In 1777 wisten de Amerikanen de Britten uit New York te verjagen, al leef New York City tot einde van de oorlog bezet door de Britten. Deze stad werd pas in 1783 teruggegeven aan de Amerikanen. Veel inheemse volkeren, waaronder de Irokezen, vochten aan de kant van de Britten. Na de oorlog moesten deze volkeren ook gedwongen uit New York vertrekken. Na de oorlog werd New York City de tijdelijke hoofdstad van de Verenigde Staten. Na het opstellen van de grondwet verhuisde deze echter naar Philadelphia en later naar het speciaal gebouwde Washington D.C. New York tekende de grondwet op 26 juli 1788 als 11e staat.

19e eeuw

Rellen in New York tijdens de burgeroorlog

Na de onafhankelijkheid werd New York samen met New England het centrum van de zogeheten federalisten. De New Yorker Alexander Hamilton deed een belangrijke bijdrage aan de Amerikaanse overheid. Zowel de Nederlanders als Britten in de staat hebben slaven ingevoerd. Direct na de onafhankelijkheidsoorlog werd begonnen met de afschaffing van de slavernij, maar pas in 1827 werden alle slaven bevrijd in de staat. Ondertussen werd begonnen met de aanleg van het Eriekanaal, dat de handel met Canada makkelijker maakte. Hoewel de kanaal eerst als een geldverspilling werd gezien, was het erg winstgevend. Mede door het kanaal kon New York City de grootste haven van de Verenigde Staten worden. Vooral katoen uit het zuiden werd via New York naar Europa gebracht.

New York werd een van de centra in de strijd de slavernij. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog vocht de staat aan de kant van de Unie. Er zijn geen slagen geweest op het New Yorkse grondgebied, maar New York leverde wel veel soldaten en bood onderdak aan gevluchtte slaven. Ook braken er veel opstanden tegen de oorlog uit in New York. In de latere 19e eeuw kwamen veel immigranten via New York naar de Verenigde Staten. Hiervoor werd Ellis Island speciaal geopend in 1892.

20e eeuw

De aanslagen op 11 september 2001

New York werd rond 1900 de meeste bevolkte staat van de Verenigde Staten. Ook was het de rijkste staat van de Verenigde Staten. In deze tijd werden ook veel spoorwegen in de staat aangelegd. Gouverneur Theodore Roosevelt werkte samen met Democraten om New York een progressieve staat te maken. New York werd het centrum in de strijd voor vrouwenrechten en democratie. Ook speelde de staat een belangrijke rol in de strijd voor betere arbeidersomstandigheden en lonen voor de werkende klasse. In New York kregen vrouwen in 1917 stemrecht. De Eerste Wereldoorlog bracht een korte crisis in New York, maar de oorlog braken de roaring twenties aan. In deze tijd was New York het centrum van de wereld. De staat organiseerde de Olympische Winterspelen van 1932 bij Lake Placid. Deze periode van welvaart kwam ten einde met de beurskrach van 1929.

Na de Tweede Wereldoorlog kreeg New York met een nieuwe groei te maken. Ook kreeg New York met veel immigratie uit andere landen te maken. Ondertussen groeide de bevolking van Texas en Californië zo erg, dat zij meer inwoners kregen dan New York. In deze tijd werden autowegen aangelegd en kwamen er geplande buurten in de staat. In de jaren 1970 ging het bergafwaarts met de economie van de staat. Veel industrie verplaatste zich naar andere staten of het buitenland. Ondertussen werden telecommunicatie en hightech belangrijker voor de staat.

Sinds 2000

De staat New York werd, net als de rest van de wereld, opgeschrikt door de aanslagen op 11 september 2001. Deze vonden in de staat plaats op de Twin Towers in New York City. Hierbij kwamen 3.000 mensen om het leven en stortten beide torens in. Na de aanslagen heeft men de torens opgeruimd en vervangen door de One World Trade Center, dat opende in 2014.

Geografie

Landschap

De Niagarawatervallen

New York behoort tot de Midden-Atlantische staten en grenst aan de regio New England. Men kan de staat in twee stukken verdelen. Het zuidelijke gedeelte heet Downstate New York. Dit gedeelte bestaat uit New York City en Long Island. New York City ligt aan de monding van de Hudson in de Atlantische oceaan. Het beslaat een deel van het vasteland, de eilanden Staten Island en Manhattan en het westen van Long Island. Het overige gedeelte van Long Island is een stuk landelijker.

Het andere gedeelte is het veel grotere Upperstate New York, wat het grootste gedeelte van de staat beslaat. Dit gedeelte is een stuk bergachtiger. In het zuiden liggen de Catskill Mountains en in het noorden het Adirondack Mountains. De twee gebergtes worden gescheiden door een vallei, waardoor het Eriekanaal stroomt. Het Eriekanaal stroomt van de Hudson bij de stad Albany naar de stad Buffalo bij de Canadese grens. In het noorden is er een rechte grens met Canada, die het noordwesten overgaat in de rivier de Saint Lawrence. Deze rivier ontspringt in het Ontariomeer. Dit meer wordt weer gevoed door het Eriemeer in zuidwesten door middel van de rivier de Niagara. In deze rivier liggen ook de beroemde Niagarawatervallen. Meren en rivieren vormen dus bijna de gehele grens met Canada. Aan de grens met de staat Vermont ligt nog het Champlainmeer. Dit loopt over in een dal van de Hudson, waardoor New York geen gebergtes deelt met de oostelijke staten. Andere belangrijke meren in de staat zijn het Cayuga Lake, de Oneida Lake en Pierco Lake. Het hoogste punt van de staat is Mount Marcy met een hoogte van 1.629 meter.

Regio's

Hoewel Amerikanen vaak spreken van Upperstate en Downstate New York is de staat ook verdeeld in regio's. Deze regio's hebben niet echt een functie, maar worden vooral gebruikt in het toerisme. Er zijn verschillende manieren om New York in regio's te verdelen. Maar de volgende wordt gebruikt door het New Yorkse ministerie van Economische Zaken:

Map of New York Economic Regions.svg
  1. Western New York
  2. Finger Lakes
  3. Southern Tier
  4. Central New York
  5. North Country
  6. Mohawk Valley
  7. Capital District
  8. Hudson Valley
  9. New York City
  10. Long Island


Flora en fauna

Adirondack Park

In de staat New York komen enkele soorten grote zoogdieren voor, zoals vossen, zwijnen, eekhoorns, otters, wasberen en herten. De grootste zoogdiersoorten zijn de eland en de Amerikaanse zwarte beer. Qua vogelsoorten komen o.a. de fazant en de kalkoen voor in New York. Ook zijn er uilen, eenden en adelaars te vinden. In de wateren komen er verschillende schildpaddensoorten voor.

Er zijn drie parken te vinden in de staat New York. Rondom de Niagarawatervallen is het Niagara Falls State Park en is een van de oudste beschermde natuurgebieden in de Verenigde Staten. De andere twee parken zijn Adirondack Park in het noorden en Catskill Park in het zuiden. Het Adirondack Park is het grootste park en heeft hetzelfde oppervlak als de staat Vermont! Dit park is een belangrijke plaats waar veel diersoorten voorkomen.

Grote steden

In New York liggen veel steden. Hier staan de tien grootste. Veel steden zoals Buffalo hebben ook nog een agglomeratie. Bij Bufallo heeft de agglomeratie meer dan een miljoen inwoners. Ook is de agglomeratie van New York City erg groot.

Grootste steden van New York

Lower Manhattan skyline - June 2017.jpg
New York City
Rochester picture.jpg
Rochester

 Naam Inwoners County

Buffalo Skyline from Drone 1.jpg
Buffalo
View of Yonkers from the New Jersey Palisades (2).jpg
Yonkers

1. New York City 8.804.190 Verschillende
2. Buffalo 278.349 Erie County
3. Yonkers 211.569 Westchester County
4. Rochester 211.328 Monroe County
5. Syracuse 148.620 Onondaga County
6. Albany 99.224 Albany County
7. New Rochelle 79.726 Westchester County
8. Mount Vernon 73.893 Westchester County
9. Schenectady 67.047 Schenectady County
10. Utica 65.283 Oneida County

Klimaat

Besneeuwde straten in New York City

New York heeft grotendeels een vochtig landklimaat. Dit landklimaat heerst vooral in het noorden en westen van de staat (Upper State New York). Deze gebieden hebben te maken met koude winters en warme zomers. Ook valt er regen gedurende het hele jaar door, doordat de wind hoofdzakelijk vanaf de Grote Meren komt. De winters zijn er lang en er valt vaak sneeuw. Tijdens de zomers is het erg droog, maar het kan flink regenen. New York City en Long Island hebben te maken met een vochtig subtropisch klimaat. Dit betekent dat deze regio te maken heeft met warme zomers en zachte winters. De winters zijn een stuk minder koud en lang dan in de rest van New York. Dat komt door de wind, die vanaf zee komt. Toch kan er in de winter wel veel sneeuw vallen als de wind uit het oosten komt. Hierdoor kunnen de straten van New York City onder een dikke laag sneeuw komen te liggen, wat vrijwel iedere winter voor enkele weken gebeurd. Ook deze regio heeft te maken met neerslag gedurende het hele jaar.

Tijdens de zomer kan de staat te maken krijgen met zogeheten hittegolven. Deze gebeuren gemiddeld twee keer per zomer en duren drie tot vijf dagen. Daarnaast komt er in de laatste jaren veel droogte in de zomers. Door klimaatverandering gaat dit waarschijnlijk nog erger worden. De staat maakt per jaar gemiddeld tien tornado's mee, die vooral in Upper State New York voorkomen. Deze meeste van deze tornado's zijn klein en vrijwel onschadelijk. Slechts één keer in de vijf jaar maakt een tornado schade. De staat heeft in de laatste jaren steeds meer te maken gekregen met overstromingen. Long Island en New Yor City kunnen te maken krijgen met orkanen en tropische stormen. Per jaar komen er 85 van deze stormen voor, maar meestal zijn we onschadelijk. De schadelijkste orkaan in de staat New York was een orkaan uit 1938, waarbij 60 mensen om het leven kwamen. De meeste orkanen komen in september aan land. Slechts de kustgebieden hebben last van de orkanen, aangezien orkanen aan kracht verliezen als ze het land opgaan.

Bevolking

Chinatown in Manhattan

Algemeen

In de staat New York wonen iets meer dan 20 miljoen mensen. Hiervan wonen 8,8 miljoen in de stad New York City. New York daardoor qua inwonersaantal de vierde meest bevolkte staat van de Verenigde Staten. Het aantal inwoners van de staat is nog altijd aan het stijgen. Voornamelijk de grote steden krijgen veel inwoners, maar andere steden krijgen steeds minder inwoners. New York krijgt vooral nieuwe inwoners door immigratie. Na de staten in het zuiden heeft New York de hoogste immigratiecijfers. Anders dan deze staten is New York voorstander van immigratie. In de staat wonen zo'n 4,2 miljoen immigranten. New York heeft de status van multiculturele staat. 52% van de bevolking is blank, 19% Latino, 14% Afro-Amerikaans en 9% Aziatisch Amerikaans. De overige inwoners zijn de nakomelingen van meerdere groepen. De grootste afkomsten zijn Italiaans, Iers, Duits en Engels.

New York heeft de grootste gemeenschap Joden buiten Israël. Veel van deze Joden zijn voor, tijdens of na de Tweede Wereldoorlog naar de Verenigde Staten gegaan. Andere grote groepen zijn Puerto Ricanen, Chinezen, Koreanen en Indiërs. New York heeft de grootste groep Italiaanse Amerikanen van de Verenigde Staten. In het noorden leven ook veel Amerikanen van Franse afkomst. Zij voornamelijk afkomstig uit de Canadese provincie Québec.

Taal

Een kerk in Albany

Volgens de grondwet heeft New York geen officiële taal. Toch kan men het Engels als de officiële taal zien, aangezien alle wetten in het Engels geschreven zijn. Daarnaast is het Engels die in het onderwijs, de politiek en de rechtspraak gesproken wordt. Ook wordt het Engels door de meeste mensen in het dagelijks gesproken. 69,5% van de New Yorkers spreekt Engels thuis, terwijl het overige gedeelte een andere taal dan het Engels als moedertaal heeft. Van de anderstaligen spreekt een groot gedeelte ook Engels als tweede taal. Het dialect dat in New York gesproken wordt, werd gebruikt als de standaardtaal van het Amerikaans-Engels. Hoewel er kleine verschillen zijn, is het New Yorkse dialect van grote invloed geweest.

14% van de inwoners van New York hebben het Spaans als moedertaal, 2,6% spreekt Chinees, 1,2% spreekt Russisch en 1,1% spreekt Italiaans. Andere veel gesproken talen zijn Frans, Jiddisch, Koreaans en Pools. De meeste van deze talen worden door immigranten in New York City gesproken. In deze stad worden zelfs meer dan 800 talen gesproken, waardoor New York City de stad met de meeste talen ter wereld is.

Religie

Een van de gebouwen van de Columbia-universiteit

Een meerderheid van de inwoners van New York is christelijk. Zo'n 60% van de bevolking hangt een christelijke stroming aan. Hiervan hangt 31% de Rooms-Katholieke Kerk aan, terwijl 26% het protestantisme aanhangt. De overige 3% hangt een andere christelijke stroming aan, zoals de Oosters-Orthodoxe Kerk. New York was lange tijd een streng-christelijke staat. 27% van de bevolking zegt geen religie aan te hangen of gelooft in niets.

De andere geloven vormen samen 12% van de bevolking. 7% van de bevolking is aanhanger van het jodendom. Andere grote religies zijn islam, boeddhisme en hindoeïsme.

Onderwijs

New York heeft verschillende belangrijke universiteiten, waaronder:

Politiek

Statelijke politiek

Het parlementsgebouw van New York

Het dagelijks bestuur van New York wordt geleid door de gouverneur van de staat. De huidige gouverneur van de staat is Kathy Hochul van de Democratische Partij. De gouverneur wordt geholpen door de luitenant-gouveneur en een aantal ministers. De luitenant-gouverneur is de plaatsvervanger van de gouverneur. Beide worden om de vier jaar gekozen door middel van directe verkiezingen. Naast de regering is er een parlement. Het parlement heet de New York State Legislature en bestaat uit twee kamers:

  • Het Huis van Afgevaardigden, bestaande uit 150 leden.
  • De Senaat, bestaande uit 63 leden.

Beide kamers worden iedere twee jaar gekozen. In beide kamers heeft de Democratische Partij een meerderheid.

Doordat New York City grote invloed op de politiek van de staat New York heeft, zijn er verschillende voorstellen geweest om New York op te delen in twee of meerdere staten. Er zijn voorstellen geweest om een aparte Upper State New York te maken. Ook wilde men een aparte staat van Long Island maken. Ook de staat Niagara was een voorstel geweest. Het is erg onwaarschijnlijk dat New York ooit opgedeeld zou worden, aangezien het Amerikaans Congres hierover gaat.

Bestuurlijke indeling

New York is verdeeld in 62 county's. Dit zijn:


New York Counties.svg

Een kaart van alle county's van New York.

In de lijst hiernaast staat bij vijf county's een sterretje (*). Deze vijf county's maken de stad New York City uit. Aangezien New York City zo groot is, hebben de county's een hun macht overgedragen aan de stad New York City. Deze vijf county's worden daarom boroughs genoemd. Zij spelen alleen nog een rol in de administratie en rechtspraak. Dit zijn:


Federale politiek

Kirsten Gillibrand en Chuck Schumer

New York is een zogeheten blauwe staat. Tijdens presidentverkiezingen en andere federale verkiezingen stemt de staat meestal voor de Democratische Partij. New York is daardoor een veilige staat voor de Democraten. Rond de 60% van de inwoners stemt tijdens presidentsverkiezingen op de Democratische kandidaat. De laatste keer dat een Republikein de staat won was Ronald Reagan in 1984. De helft van de inwoners van de staat is ook ingeschreven als Democraat, terwijl slechts een kwart ingeschreven staat als Republikein. De reden dat New York een veilige Democratische staat is heeft ermee te maken dat New York City binnen de grenzen van de staat valt. New York is daarnaast een progressieve staat, bijvoorbeeld op het gebied van sociale zekerheid en lhbt-rechten. Het noorden van de staat is een stuk Republikeinser het zuiden.

In het Amerikaans Congres wordt New York vertegenwoordigt door twee senatoren en maar liefst 27 afgevaardigden. De twee senatoren namens New York zijn de Democraten Chuck Schumer en Kirsten Gillibrand. Schumer is daarnaast ook de leider van de Democraten in de Senaat. Van de 27 afvaardigden zijn er 19 Democraten en 8 Republikeinen. Tot deze afgevaardigden behoort ook de bekende Amerikaanse politica Alexandria Ocasio-Cortez, die afgevaardigde is namens het 25e kiesdistrict.

In de Amerikaanse geschiedenis kwamen er vijf presidenten uit New York. Dit waren Martin Van Buren, Millard Fillmore, Theodore Roosevelt, Franklin D. Roosevelt en Donald Trump. Ook veel bekende Amerikaanse politici, zoals Alexander Hamilton en Hillary Clinton, kwamen uit New York of hebben lange tijd in New York gewoond. New York speelt ook in de internationale politiek een grote rol. In de stad zit namelijk het hoofdkantoor van de Verenigde Naties gevestigd. In dit hoofdkwartier zit onder andere de Veiligheidsraad, een van de belangrijkste onderdelen van de Verenigde Naties.

Economie

Het logo I love New York staat op veel souvernirs voor toeristen.

New York draagt na de staat Californië het meeste bij aan de Amerikaanse economie. Zou New York een zelfstandig land zijn geweest, zou het de 11e economie ter wereld zijn geweest. New York City speelt een grote rol in de economie van New York, aangezien de stad een van de economische centra in de wereld is. In de stad zitten verschillende grote bedrijven en banken gevestigd. Ook de aandelenbeurs van Wall Street zit in deze stad gevestigd. In de staat New York is er veel werk op het gebied van digitale media en technologie. Naast New York City zitten deze bedrijven ook in de zogeheten Silicon Ally en de Tech Valley. Hier wordt onderzoek gedaan naar nieuwe producten, sociale media, gamedesign en nanotechnologie. Veel televisieseries en films worden in de staat opgenomen. Vooral televisiezenders, zoals Fox News Channel en MSNBC, zenden uit vanuit New York. Voor films is New York een geliefde filmlocatie. Ook veel kranten en tijdschriften hebben hun kantoor in deze staat, zoals The New York Times en het mediabedrijf Bloomberg.

Toerisme speelt een belangrijke rol in de staat. De meest toeristen komen voor de stad New York zelf en zijn vele bezienswaardigheden, zoals het Vrijheidsbeeld en het Central Park. Toch zijn er ook andere bezienswaardigheden in de staat, zoals de Niagarawatervallen bij de Canadese grens. Het noorden van de staat is vooral populair onder New Yorkers die van de natuur willen genieten of de drukke stad willen ontvluchten. New York heeft nog steeds veel industrie. O.a. spoorweg- en auto-onderdelen worden veel in de staat gemaakt. Op het gebied van landbouw zijn voornamelijk esdoornsiroop, appels, kersen, melkproducten, uien en aardappels belangrijk. Aan de kusten wordt daarnaast veel vis, kreeft en mosselen gevangen.


Flag of the United States (Pantone).svg Bestuurlijke indeling van de Verenigde Staten van Amerika (lijst) Flag of the United States (Pantone).svg
Alabama - Alaska - Arizona - Arkansas - Californië - Colorado - Connecticut - Delaware - Florida - Georgia - Hawaï - Idaho - Illinois - Indiana - Iowa - Kansas - Kentucky - Louisiana - Maine - Maryland - Massachusetts - Michigan - Minnesota - Mississippi - Missouri - Montana - Nebraska - Nevada - New Hampshire - New Jersey - New Mexico - New York - North Carolina - North Dakota - Ohio - Oklahoma - Oregon - Pennsylvania - Rhode Island - South Carolina - South Dakota - Tennessee - Texas - Utah - Vermont - Virginia - Washington - West Virginia - Wisconsin - Wyoming

Niet-onafhankelijke gebieden en federaal district van de Verenigde Staten
Amerikaans-Samoa - Guam - Noordelijke Marianen - Puerto Rico - Amerikaanse Maagdeneilanden - Washington D.C. - Kleine afgelegen eilanden van de Verenigde Staten

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=New_York_(staat)&oldid=697998"