Naamval

Naamval is het verschijnsel in een taal dat woorden van vorm kunnen veranderen als hun functie in een zin verandert. De term schijnt bedacht te zijn door de Griekse filosoof Aristoteles, toen hij met een dobbelsteen zat te spelen. Het viel hem op dat steeds een ander vlak bovenkwam, terwijl het toch om dezelfde dobbelsteen ging. Dat zette hem aan het denken (dat was zijn beroep) en ziedaar: het woord naamval was geboren.

Het aantal naamvallen kan per taal verschillen. Het varieert van één (dus geen) tot bijna 100. Het Lak of Kasikumük, een taal in de Kaukasus, heeft met meer dan 90 naamvallen het record. In het Nederlands moeten we het doen met vier naamvallen. Vaak is de vormverandering alleen nog in bepaalde verouderde of staande uitdrukkingen zichtbaar, zoals weg (1ste naamval) de vorm kan hebben zijns weegs (2de) of vanwege (3de). Of zij (1ste), hunner (2de), hun (3de), hen (4de). Maar ook al is er in het Nederlands nauwelijks nog vormverschil, het functieverschil blijft bestaan. Het is belangrijk daar het een en ander van te weten als je andere talen, met name Duits gaat leren, want daar is het vormverschil nog volop aanwezig.

In de 1ste naamval staat o.m. het onderwerp. Hans leest een boek. Hans is onderwerp.

De 2de naamval is steeds aan de uitgang van zelfstandige of bijvoeglijke naamwoorden te herkennen. Bijv. Henks huis. Een grote soms gelds.

Tot de 3de naamval wordt o.m. het meewerkend voorwerp gerekend. Hij heeft hem een euro teruggegeven. Hem is meewerkend voorwerp. Let op de vormverandering hij (1ste) / hem (3de naamval)..

De 4de naamval is o.m. de naamval van het lijdend voorwerp. Hij schrijft een verhaal. Het verhaal wordt geschreven en is lijdend voorwerp.