Muzieknoot

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Muzieknoten zijn tekens om de tonen in muziek aan te geven. In tijdsduur of toonhoogte. Dit gebeurt op bladmuziek.

Om muziek te maken heb je muzieknoten nodig. Dat zijn er een heleboel. Maar die muzieknoten moeten wel goed leesbaar zijn. Daarom vond de Italiaanse monnik Guido van Arezzo de notenbalk uit. Zo konden alle noten opgeschreven worden. Iedereen kon ze nu gemakkelijk lezen. In deze uitleg gaan we uit van een piano. Ga je een ander instrument leren bespelen, dan zijn daar boekjes en zo voor die uitleggen hoe een noot gemaakt kan worden en welke handelingen je daarvoor moet verrichten. Bij zangkoren wordt vaak een piano of een elektrisch orgel gebruikt om de te zingen tonen aan te geven. Dat kan ook met een stemvork. Meestal is dat de "a" toon.

Nu weten we wel dat er de notenbalk is, maar je moet natuurlijk nu nog wel weten wat je moet spelen. Daarom hebben alle noten een naam (letter) gekregen. Er zijn twee soorten notenbalken:

Dit is de notenbalk met de vioolsleutel of G-sleutel:

Hiernaast zie je een aantal pianotoetsen (stukje klavier) met daaronder een toonladder voor de hoge tonen op een notenbalk van vijf lijnen. Aan het begin van de notenbalk staat de vioolsleutel of G-sleutel. De vioolsleutel heet zo omdat je als je viool speelt dit altijd in de vioolsleutel speelt. Het heet de G-sleutel omdat de middelste krul begint op de zelfde lijn (tweede van onderen) als de "g" of "sol". De hoge tonen schrijf je op in de notenbalk met de vioolsleutel. Meestal is dit de melodielijn of melodiepartij, waaronder eventueel ook de tekst van het nummer of liedje staat aangegeven. Op de piano wordt de melodielijn meestal met de rechter hand gespeeld.

Elke witte toets die een toon maakt heeft noot met een eigen letter. Ook de namen van de zogeheten zangnoten staan er in het rood bij genoemd. De namen van de zwarte toetsen volgen (zie kopje kruizen en mollen). Je ziet dat de zwarte toetsen in groepjes van twee en groepjes van drie staan. Bij een pianoklavier staat de "c" of "do" staat voor het eerste groepje van twee zwarte toetsen. De noten die hier aangegeven staan duren elk één tel. Later meer daarover onder het kopje tijdsduur.

Dit is de notenbalk met de bassleutel of F-sleutel:

Hiernaast zie je weer een aantal pianotoetsen (stukje klavier), maar dan voor de lage tonen met een toonladder op een notenbalk van vijf lijnen, met vooraan de bassleutel of F-sleutel. De bassleutel heet zo omdat het voor de baspartij bedoeld is. Bij de piano speel je die lage tonen meestal met de linker hand. De naam F-sleutel heeft te maken met de tweede lijn van boven, wat de f-lijn aangeeft. Je kunt ook zien dat de noten nu op een andere plaats beginnen. Het rondje van de F-sleutel staat op dezelfde lijn (tweede van boven) als de "f" of "fa". Ook hier staan er noten van elk één tel. Vaak worden er akkoorden (meer-klanken) en de zogeheten basloopjes op de bas-lijn aangegeven. Behalve de lage tonen op de piano kun je hierbij bijvoorbeeld denken aan bas-instrumenten als de contrabas of een basgitaar. Voor de drum- of percussiepartij heb je nog weer een andere "sleutel".

Kruizen en mollen

De zwarte toetsen van (bijvoorbeeld) de piano zijn de muzieknoten die letterlijk tussen twee witte toetsen zitten. Ze zijn dan ook voor de halve noten. Dit moet je niet verwarren met de noten die een halve tel duren (zie tijdsduur). Nu kun je vanaf bijvoorbeeld de "c" een halve stap omhoog maken. Dan spreken we over een kruis. Diezelfde zwarte toets kunnen we ook bereiken door vanaf de "d" een halve stap naar beneden te gaan. Dan spreken we van een mol. Vandaar dat de zwarte toetsen een 'kruis-naam' hebben en een 'mol'-naam'.

Dit is een notenbalk waarbij de halve noten (de tonen van de zwarte toetsen) worden aangegeven met een kruis (zeg maar een soort hashtag #). De "cis" is een halve toon hoger dan de "c".

De "d" wordt verhoogt naar "dis".

De "f" wordt verhoogt naar "fis".

De "g" wordt verhoogt naar "gis".

De "a" wordt verhoogt naar "ais" (spreek uit a-ies).

En de hoge "c" wordt ook weer verhoogd naar een "cis".

Dit is een notenbalk waarbij de halve noten (de tonen van de zwarte toetsen) worden aangegeven met een mol (zeg maar een soort b). De "des" is een halve toon lager dan de "d".

De "e" wordt verlaagt naar "es".

De "g" wordt verlaagt naar "ges".

De "a" wordt verlaagt naar "aes" (spreek uit a-es).

De "b" wordt verlaagt naar "bes".

En de hoge "d" wordt ook verlaagd naar "des".

Tijdsduur

De ene noot duurt langer dan andere. Dat noemen we tijdsduur of de lengte van de noot. Je telt muziek niet in seconden, maar in tellen. Hoe lang één tel duurt hangt af van de snelheid waarmee een muziekstuk wordt gespeeld. Bovenaan de bladmuziek wordt dat soms met een getal aangegeven. Daarmee worden het aantal slagen per minuut (beats per minute - BPM) mee bedoeld. De gemiddelde hartslag van een mens in rust ligt tussen de 60 en 100 BPM. Bij hardcore house (gabbermuziek) kan de snelheid wel oplopen van 200 tot 400 BPM. Wil je echter rustig worden, dan kun je het beste zoeken naar muziek met een snelheid van ongeveer 60 bpm.