Meisje van Yde

Een bord met informatie over het meisje van Yde en een foto van hoe ze er waarschijnlijk heeft uitgezien.

Het verhaal van het Meisje van Yde is een van de grootste mysteries van de Nederlandse geschiedenis. Dit meisje werd op 12 mei 1897 opgegraven bij het Drentse plaatsje Yde. Later werd ze onderzocht. Haar lichaam is erg goed intact gebleven. Hoe kon dit? Ze had in ieder geval een touw om haar nek en ook was goed te zien dat haar rug erg vergroeid was. Hoe is dit meisje precies gestorven en hoe is ze uiteindelijk in het veen terechtgekomen? Dit zijn vragen die Nederlandse archeologen al meer dan 100 jaar bezighouden.

12 mei 1897

Na de gebeurtenis op 12 mei 1897 werd gelijk het Drents museum geïnformeerd. De heer Joosting (iemand uit het bestuur) ging het eerste onderzoek leiden. Hij stelde gelijk vast dat dit lijk niet uit de 19e eeuw kwam. Ook de bewoners van het plaatsje vingen dit nieuws op en waren erg nieuwsgierig. Het was wel duidelijk dat dit een erg bijzondere vondst was. Daarom werden vrijwel alle tanden en kiezen gestolen, en ook het haar zat uiteindelijk niet meer aan het hoofd vast. Daarnaast mistten er ook wat botten. Daarom was het belangrijk dat dit lijk naar een geheime plaats werd gebracht.

De heer Joosting bekeek het lijk thuis eens goed. Hij zag dat dat er een grote wond aan de rechterkant van het hoofd zat en dat het rechterdijbeen gebroken was. Ook het hoofd zat niet recht meer op de romp. Daarnaast werd het hem snel duidelijk dat het hier om een vrouw ging: de hand was klein en de botten waren niet heel stevig. Ook zag hij het lange haar en de borsten (die trouwens erg uitgedroogd waren). Op 19 juni 1897 bracht hij het lijk naar het Drents museum voor verder onderzoek.

Het grote onderzoek

Meer dan 50 jaar later werd het meisje pas echt goed onderzocht. Toen hadden ze nieuwe technieken en inzichten. Door middel van een techniek, die palynologie heet, werd het meisje onderzocht: Palynologie is een onderzoek waarbij ze stuifmeelkorrels van planten gaan onderzoeken. Bij het meisje van Yde werd daarvoor een stukje veen, dat nog op haar lichaam zat, verwijderd en onderzocht. Daarbij kwamen ze erachter dat de stuifmeelkorrels in dat stukje veen uit de tijd kwamen van tussen 200 en 500 na Christus. Hieruit kon dus geconcludeerd worden dat het meisje ook uit die tijd moest komen. Toch was dit onderzoek niet zo betrouwbaar. De veenstukjes op het lichaam van het meisje kunnen natuurlijk veel jonger of ouder zijn. Om het nog zekerder te weten werd het meisje in 1988 nog een keer onderzocht met een andere methode: de C-14 methode. Dit ging als volgt.

"In de lucht die je inademt zit zuurstof, maar er zitten ook andere stoffen in de lucht zoals koolstofdioxide (C14). Planten nemen deze stof op. En omdat mensen planten eten, zoals sla en prei, hebben mensen ook koolstofdioxide in zich. Op het moment dat iemand dood gaat, ‘eet’ hij geen C14 meer en wat er nog in het lichaam zit wordt langzaam afgebroken; het lost op. Met ingewikkelde apparaten kunnen ze meten hoeveel koolstofdioxide er nog in het lichaam zit en omdat ze weten hoe snel het oplost, kunnen ze zeggen hoe oud iets is. Hiervoor hebben ze maar een heel klein stukje huid nodig. Omdat de code van koolstofdioxide C14 is, heet deze manier van meten de C14-methode”

Met een computerprogramma is uiteindelijk vastgesteld dat het meisje geleefd moet hebben tussen 54 v.Chr. en 128 n.Chr. (einde ijzertijd - begin Romeinse Tijd). Deze uitkomst is dus ouder dan de uitkomst van de stuifmeelkorrels.

Verdere uitkomsten van het onderzoek

Ten eerste werd met zekerheid gezegd dat het een meisje was. De bekken had een typische vrouwenvorm. Ook had het lijk een bult in de rug, zoals een s-vorm. Dit verschijnsel heet scoliose en komt bijna alleen maar bij vrouwen voor. Ten tweede werd de leeftijd van het meisje definitief vastgesteld. Dit werd gedaan door de lange botten en het gebit te onderzoeken. Ze keken eerst naar de lange botten en dan vooral naar hoe die al volgroeid waren. Bij kinderen is het zo dat de ruimtes tussen de botten nog vrij groot zijn. Dit was van toepassing bij het meisje en dus kon het lijk geen volwassen persoon zijn. Ten derde werd ook het gebit onderzocht. De kiezen van het lijk waren helemaal ontwikkeld, maar de verstandskiezen nog niet. Deze waren ook nog niet doorgebroken en dus moest het lijk niet ouder zijn dan 16 jaar. Ten vierde werd ook gekeken naar de lengte. De onderzoekers hebben haar botten gemeten. Niet alle botten waren aanwezig, maar na uitvoerig onderzoek kwamen ze uit op een lengte van ongeveer 1,40 m; iets wat heel normaal was in die tijd voor een meisje van rond de 16 jaar oud.

De voorwerpen van het meisje van Yde

Tijdens het onderzoek werd er niet alleen gekeken naar de het lichaam van het meisje. Ook werd er gekeken naar de voorwerpen die ze bij haar had. Zo kon er misschien een aanwijzing zijn voor de doodsoorzaak. Toen het meisje uit het veen werd getrokken kwamen er ook een aantal stukken stof mee. Het belangrijkste was het smalle bandje om haar hals. Op dit bandje zat een schuifknoop die je kon aantrekken. Dat is al een heel belangrijke aanwijzing. Verder waren er nog 6 andere stukken stof, maar omdat er veel van die stukken waren vergaan of waren meegenomen tijdens de beroving kon men niet meer achterhalen wat de functie was van die stukken.

De staat van het lichaam

Hoe kan alles zo goed bewaard zijn gebleven? Dat is een vraag die vrij makkelijk te beantwoorden is. Het meisje is gevonden in veen. Veen heeft conserverende eigenschappen. Dit betekent dat je dingen in het veen kunt bewaren, zonder dat het vergaat of kapot gaat. Het verpakt dingen luchtdicht, en als er geen lucht bij komt vergaat het ook niet. Daarnaast zitten er in veen ook looizuren. In die tijd werden looizuren gebruikt om van dierenhuiden leer te maken. Eigenlijk is dit met het lijk ook gebeurd. De zuren in het veen hebben de huid en de organen van het lijk gelooid. Hierdoor zijn de verschillende onderdelen van het lijk nog zo goed te zien.

De doodsoorzaak

Over de doodsoorzaak zijn verschillende verhalen te vertellen. Het meisje van Yde is misschien geofferd, of misschien gedood. Op de dag van vandaag weten we nog niet wat de precieze doodsoorzaak was. Al meer dan 100 jaar zijn archeologen dit aan het ontrafelen. Wie waren er bij? Waarom zat er een band of touw met schuifknoop om de nek van het meisje van Yde? Is het gebeurd op de plek waar het meisje is gevonden? Eigenlijk kunnen we alleen maar bedenken hoe dit is gebeurd. De meeste archeologen denken dat de dood van het meisje van Yde een offer was. Mensenoffers waren de grootste offers die men konden doen. Dit deed men om goden te bedanken of om hulp te vragen. Vaak kwam dit voor als er nood was, bijvoorbeeld door droogte, oorlog of ziekte. Maar men kon ook iemand offeren aan de goden om een goede oogst te krijgen.

Als het een offer geweest was zouden er ook veel mensen bij zijn geweest. Bij zo'n offer was ook altijd een ceremonie, een viering. Degene die de ceremonie leidde zou dan ook de band om de nek van het meisje van Yde hebben aangetrokken. Daarnaast zou het meisje ook met een mes gestoken kunnen zijn. Net boven het linker sleutelbeen zit namelijk een groef, een snee. Wat ook kan is dat deze snee pas na haar dood is ontstaan.

Zoals je leest blijft het meisje van Yde een mysterie. Waarom en hoe ze dood is gegaan is onbekend. Misschien zullen we het wel nooit weten.

Een nieuw gezicht

Het meisje van Yde werd vooral bekend toen in 1994 een gezichtsconstructie in was werd uitgevoerd. Hierbij werd er een model gemaakt van hoe haar gezicht er uit zou hebben gezien in de tijd dat ze nog leefde. Haar lichaam werd toen naar Engeland gebracht. Door middel van een CT-scan konden de onderzoekers haar gezicht weer maken zoals het was. Een CT-scan kan door de huid heen kijken en geeft een compleet beeld van de hersenen, botten en andere delen van het lichaam. Toch zijn er 2 onderdelen van het gezicht die niet helemaal zeker zijn: de neus en de kleur van haar ogen.

Filmpje

• Filmpje over het meisje van Yde