Maximiliaan I van het Heilige Roomse Rijk

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Maximiliaan I, keizer van het Heilige Romeinse Rijk. Portret van Albrecht Dürer.

Maximiliaan I (22 maart 1459 - 12 januari 1519) was koning van de Romeinen vanaf 1486 en keizer van het Heilige Roomse Rijk van 1508 tot aan zijn dood. Hij werd nooit door de paus gekroond, omdat de reis naar Rome altijd te riskant (gevaarlijk) was. In plaats daarvan werd hij tot keizer gekozen door paus Julius II in Trente, waarmee hij de lange traditie verbrak van het eisen van een pauselijke kroning voor de goedkeuring van de keizerlijke titel. Maximiliaan was de zoon van Frederik III, keizer van het Heilige Roomse Rijk, en Eleonora van Portugal. Hij regeerde samen met zijn vader voor de laatste tien jaar van diens regering, van ca. 1483 tot de dood van zijn vader in 1493.

Maximiliaan breidde de invloed van het Huis Habsburg uit door oorlog en zijn huwelijk in 1477 met Maria van Bourgondië, de erfgename van het hertogdom Bourgondië, hoewel hij ook het oorspronkelijke land van zijn familie in het huidige Zwitserland verloor aan de Zwitserse Confederatie. Door het huwelijk van zijn zoon Filips de Schone met de uiteindelijke koningin Joanna van Castilië in 1498, zorgde Maximiliaan ervoor dat de Habsburgse dynastie zich in Spanje kon vestigen, waardoor zijn kleinzoon Karel de tronen van zowel Castilië als Aragon kon behouden.

Het huis Habsburg is genoemd naar het slot Babichtsburg of Habsburg. Dat ligt aan de rivier de Aare in Zwitserland. Dit geslacht levert vanaf 1438 vrijwel alle Duitse keizers. Ze hadden bezittingen in Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland (samen de huismacht).

Jeugd en huwelijk

Maximiliaan werd geboren in Wiener Neustadt (stad ten zuiden van Wenen) op 22 maart 1459. Zijn vader, Frederik III, keizer van het Heilige Roomse Rijk , noemde hem naar een obscure (duistere) heilige, Maximiliaan van Tebessa, die volgens Frederik hem ooit in een droom had gewaarschuwd voor dreigend gevaar. In zijn kinderjaren werden hij en zijn ouders in Wenen belegerd door Albert van Oostenrijk. Een bron vertelt dat de jonge prins tijdens de somberste dagen van het beleg door het garnizoen van het kasteel dwaalde en de bedienden en strijders om stukjes brood smeekte. De jonge prins Maximiliaan was een uitstekende jager, zijn favoriete hobby was het jagen op vogels als boogschutter.

In die tijd waren de hertogen van Bourgondië , de heersers van aanzienlijke gebieden aan de oostelijke en noordelijke grenzen van Frankrijk. Het huis Bourgondië is een zijtak van de Franse koninklijke familie (huis Valois), met een verfijnde adel en hofcultuur. De regerende hertog, Karel de Stoute, was de belangrijkste politieke tegenstander van Maximiliaans vader Frederik III. Frederik was bezorgd over de neigingen om uit te breiden van Bourgondië aan de westelijke grens van zijn Heilige Roomse Rijk en om militaire conflicten te voorkomen, probeerde hij het huwelijk van Karels' enige dochter, Maria van Bourgondië, met zijn zoon Maximiliaan veilig te stellen. Na het beleg van Neuss (1474-1475), was hij succesvol. Het huwelijk tussen Maximiliaan en Maria vond plaats op 19 augustus 1477.

Maximilian kreeg drie kinderen met Maria: Filips (1478-1506) en Margarete (1480-1530); een tweede zoon, Franz, stierf in 1481 na de bevalling.

Regeren in Bourgondië en de Nederlanden

Maximiliaan en Maria

De vrouw van Maximiliaan, Maria van Bourgondië, had de grote Bourgondische domeinen of gewesten (stukken land) in Frankrijk en de Bourgondische Nederlanden (Lage Landen) geërfd na de dood van haar vader Karel de Stoute bij de Slag bij Nancy op 5 januari 1477. Reeds voor zijn kroning tot koning van de Romeinen in 1486 besloot Maximiliaan om deze verre en uitgestrekte Bourgondische erfenis aan zijn familie, het Huis Habsburg, koste wat het kost toe te voegen.

Het hertogdom Bourgondië werd ook opgeëist door de Franse kroon onder de Salische wet. Lodewijk XI van Frankrijk betwistte krachtig de Habsburgse claim op de Bourgondische erfenis door middel van militair geweld. Maximiliaan nam de verdediging van het domein van zijn vrouw op zich. Hij verdedigde zich tegen een aanval van Lodewijk XI en versloeg de Franse troepen bij Guinegate, het tegenwoordige Enguinegatte, op 7 augustus 1479.

In het huwelijkscontract van Maximiliaan en Maria was bepaald dat hun kinderen hen zouden opvolgen, maar dat het paar niet elkaars erfgenamen konden zijn. Maria probeerde deze regel te omzeilen met een belofte om gebieden over te dragen als een geschenk in geval van haar dood, maar haar plannen werden in de war gebracht. Na Maria's dood bij een val van haar paard op 27 maart 1482 nabij het Kasteel van Wijnendale, was het nu Maximiliaan's doel om de erfenis veilig te stellen voor zijn en Maria's zoon, Filips de Schone (niet te verwarren met Filips IV van Frankrijk, ook Filips de Schone genoemd).

Sommige van de provincies van de Nederlanden stonden vijandig tegenover Maximiliaan, en in 1482 ondertekenden ze een verdrag met Lodewijk XI in Arras dat Maximiliaan dwong Franche-Comté en Artois af te staan aan de Franse kroon. De provincies kwamen twee keer in opstand in de periode 1482-1492. Ze deden een poging om de autonomie (zelfbestuur en voordeeltjes) terug te krijgen die ze onder Maria ook hadden gehad. Ook de opgelegde belastingen speelden een rol. Vlaamse rebellen slaagden erin Filips de Schone en zelfs Maximiliaan zelf gevangen te nemen, maar werden verslagen toen Frederik III tussenbeide kwam. Zijn vader Friedrich stelde een leger samen, bevrijdde hem en slaagde erin de situatie in Bourgondië weer enigszins rustig te krijgen. Maximiliaan bleef de resterende erfenis van Maria besturen in naam van Filips de Schone. Nadat het regentschap was geëindigd, ruilden Maximiliaan en Karel VIII van Frankrijk deze twee gebieden in voor Bourgondië en Picardië in het Verdrag van Senlis (1493). Zo bleef een groot deel van de Nederlanden (de zogeheten Zeventien Provinciën, voorloper van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden) onder het Habsburgse bestuur.

Regeren in het Heilige Romeinse Rijk

Wapen van Maximiliaan I van Habsburg, keizer van het Heilige Roomse Rijk.

Maximiliaan werd op 16 februari 1486 in Frankfurt-am-Main op aanraden van zijn vader tot koning van de Romeinen gekozen en op 9 april 1486 in Aken gekroond. Een groot deel van Oostenrijk stond onder Hongaarse overheersing, als gevolg van de Oostenrijks-Hongaarse oorlog (1477-1488). Na de dood van koning Matthias Corvinus van Hongarije konden de Habsburgers de Oostenrijkse gebieden bezetten zonder militair ingrijpen. Maximiliaan kwam Wenen binnen zonder een beleg in 1490. De vreedzame Habsburgse inneming van Oostenrijkse gebieden was mogelijk nadat Maximiliaan en de nieuw gekozen Hongaarse koning Vladislaus II het vredesverdrag van Pressburg hadden ondertekend. Maximiliaan werd heerser van het Heilige Roomse Rijk na de dood van zijn vader in 1493.