Malaysia Airlines-vlucht 17
Malaysia Airlines-vlucht 17 of MH17, ookwel KLM-vlucht 1403 was een vlucht van een passagiersvliegtuig van Malaysia Airlines met 298 passagiers van Amsterdam, Schiphol, naar Kuala Lumpur in Maleisië. Boven Oekraïne, in de buurt van Donetsk waar de Russische separatisten op dat moment huis hielden, verdween het vliegtuig op 17 juli 2014 om 15:18 van de radar en stortte neer. Meteen al werd vermoed dat de oorzaak een vanaf de grond afgevuurde luchtdoelraket was.
De ramp is de op een na grootste uit de Nederlandse luchtvaartgeschiedenis, na de vliegramp van Tenerife uit 1977.
Achtergrond
Om 12:14 vertrok de Boeing 777-200ER vanaf Schiphol naar Maleisië. Het vliegtuig stortte om kwart over vier neer bij Hrabove, 50 kilometer van de Russische grens. Nadat het vliegtuig was neergestort, sloot EUROCONTROL het Oekraïense luchtruim voor onbepaalde tijd. Omdat de brokstukken van het vliegtuig over wel 25 kilometer verspreid lagen (tussen de dorpen Shakhtarsk en Hrabove), is het vrijwel zeker dat het vliegtuig hoog in de lucht uit elkaar is gespat. Er waren geen overlevenden.
Daders
In de landstreek waar het vliegtuig is neergestort was er, alvorens het vliegtuig neerstortte, een burgeroorlog gaande. Dit kwam door een ruzie over een landstreek. De oorlog is tussen de Russische separatisten (dat zijn Russische inwoners van Oekraïne) en de inwonende Oekraïners.
De Oekraïense regering zei dat de Russische separatisten het vliegtuig hadden neergeschoten, deze zeiden echter dat zij daar de apparatuur niet eens voor hadden. Rond de tijd dat het vliegtuig neerstortte zei de separatistenleider Igor Girkin op VKontakte (een soort Twitter) dat hij een Oekraïens militair vliegtuig had neergehaald. Er is grote kans dat dit vlucht MH17 was; een vreselijke vergissing dus. Het bericht is kort daarna verwijderd. Het Twitter-account van de Volksrepubliek Donetsk verwijderde ook berichten waarop te zien was dat de separatisten wel degelijk over de goede apparatuur beschikte om een vliegtuig neer te halen. De Oekraïense inlichtingendienst heeft een gesprek afgetapt en gepubliceerd waarin je zou kunnen horen dat de separatisten het vliegtuig hebben neergeschoten. Het vliegtuig zelf was voor vertrek in perfecte staat, dus de kans dat het neerstorten door iets met het vliegtuig zelf kwam is eigenlijk wel te verwaarlozen. De VN-Veiligheidsraad stelde enkele dagen na de ramp een resolutie op en kwam daarin ook al tot de conclusie dat het toestel wel moest zijn neergeschoten.
Het Verenigd Koninkrijk riep op tot een spoedberaad van de VN-Veiligheidsraad. De separatisten hadden de zwarte dozen gevonden en overgedragen aan de Britten voor onderzoek.
Zie ook Gevolgen en eindrapport
In december 2014 werd bekend dat het OM een onderzoek was gestart naar de daders. Hier worden ook de satellietbeelden van de Amerikanen bekeken en de onderzoeksresultaten van Justitie van Oekraïne.
In juli 2015 stelden een aantal betrokken landen, waaronder Nederland en Oekraïne, in de VN-Veiligheidsraad voor een speciaal VN-tribunaal in het leven te roepen. Dat houdt in dat er een internationaal gerechtshof komt, om de daders van de massamoord te berechten. Rusland stelde geen vertrouwen in het voorstel en sprak bij de stemming zijn veto uit. Bondgenoten van Rusland onthielden zich van een stem. Het tribunaal kwam er niet.
In oktober 2015 werd bekend dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), in samenwerking met Justitie, het onderzoek had afgerond. Voor de publicatie van het eindrapport – die op 13 oktober zou plaatsvinden – kregen de media al door dat de Onderzoeksraad had ontdekt dat er vezeltjes van een zogenaamde BUK-raket in de lichamen van de slachtoffers was aangetroffen. Dat zou concreet bewijs zijn dat het vliegtuig was neergehaald door één van de strijdende partijen (ofwel de Russische separatisten, ofwel het Oekraïense leger) met een raketwerper. Een Oekraïne politieman en kandidaat-politicus liet in een interview met Nieuwsuur los dat er zelfs al daders in beeld waren.
Op 12 oktober werd bekend dat de Russen geen vertrouwen hebben in het eindrapport van de onderzoeksraad.
Op 13 oktober publiceerde de Onderzoeksraad zijn eindrapport. In de hangar van Gilze-Rije had de commissie het vliegtuig nagebouwd, aan de hand van bouwtekeningen en schaalmodellen. De materialen waren brokstukken van MH17 die uit Oekraïne overgebracht waren naar Nederland. Volgens de voorzitter was de conclusie dat MH17 was neergeschoten met een BUK-raket. De cockpit was van het toestel gescheurd. Diezelfde middag verklaarde hij in het parlement dat dit gebeurd was vanaf grondgebied dat onder heerschappij van de rebellen stond. Een strafrechtelijk onderzoek werd echter niet ingesteld. Dat is aan het Joint Investigation Team, dat onder leiden van het Nederlands OM staat. Op 13 oktober schreef de NOS dat het JIT vermoedelijk in 2016 het onderzoek zal afronden. Voorts schreef de NOS dat het JIT al daders in beeld had (en opdrachtgevers). Tot op heden zijn er nog geen arrestaties verricht.
Slachtoffers
Hieronder zie je uit welke landen de slachtoffers kwamen. Sommigen hebben een dubbele nationaliteit. Onder de doden zijn enkele bekende mensen, zoals aids-expert Joep Lange en zijn vrouw en assistent. Zij waren op weg naar een conferentie. Ook Willem Witteveen, lid van de Eerste Kamer voor de PvdA, hoort bij de slachtoffers, evenals de Australische schrijver Liam Davison.
| Nationaliteit | Passagiers | Bemanning |
|---|---|---|
 Nederland |
196 | |
 Maleisië |
29 | 15 |
 Australië |
27 | |
 Indonesië |
12 | |
.svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk |
9 | |
.svg){kind=small} België |
4 | |
 Duitsland |
3 | |
 Filipijnen |
3 | |
 Canada |
1 | |
 Nieuw-Zeeland |
1 | |
| Totaal: | 283 | 15 |
Op 23 juli 2014 kwamen de eerste slachtoffers aan in Nederland. Daarvoor waren ze met de koeltrein van Hrabove naar Charkov gereden, en daar steeg het vliegtuig op voor de laatste reis van de slachtoffers naar Nederland. In een kazerne bij Hilversum worden de lichamen geïdentificeerd.
Reacties
- Minister-president Mark Rutte was "zwaar geschokt door de dramatische berichten" en hij dacht aan alle inzittenden en hun familieleden en vrienden. Hij kwam daarvoor speciaal terug van z'n vakantie. Ook koning Willem-Alexander was "diep getroffen door het vreselijke nieuws." De vlag hing op 18 juli 2014 op alle regeringsgebouwen halfstok. 23 juli 2014 was speciaal vanwege de ramp een dag van de nationale rouw in Nederland, dit was voor het eerst in meer dan een halve eeuw.
- Premier Nazjib Razak was geschokt door het nieuws en vond dat de daders onmiddellijk berecht moeten worden. Op 22 augustus was het ook in Maleisië een dag van nationale rouw.
- Minister-president Elio Di Rupo vond het eveneens verschrikkelijk wat er was gebeurd en bracht z'n condoleances over aan vrienden en familie van de slachtoffers.
- President Petro Porosjenko bracht zijn condoleances over aan Mark Rutte. Hij noemde de ramp geen "incident of catastrofe, maar een terroristische aanslag."
- President Poetin van Rusland beweerde "dat dit nooit was gebeurd als er vrede was."
.svg){kind=small}
.jpg)
- President Barack Obama van de Verenigde Staten "betuigde zijn medeleven aan de nabestaanden." Hij dacht dat het vliegtuig uit de lucht is geschoten en zijn belangrijkste punt was om Amerikaanse slachtoffers en hun nabestaanden te helpen.
- Bondskanselier Angela Merkel was ook geschokt door het ongeluk, en als het vliegtuig echt neergeschoten is is dat een treurige ontwikkeling in het conflict in Oost-Oekraïne.
- François Hollande had met diepe emotie kennis genomen van het neerstorten van het vliegtuig. Hij zei dat Frankrijk er alles aan zou doen om een goed onderzoek mogelijk te maken.
- Premier David Cameron zei diep geschokt te zijn door het vreselijke ongeval en vroeg een spoedberaad van de VN-Veiligheidsraad aan.
- Ban Ki-moon riep op tot een groot en diepgaand onderzoek naar wat er precies is gebeurd. Ook bracht hij zijn condoleances over aan familie en vrienden van de slachtoffers.
Bijzonder
- Het lot wil dat er eerder in 2014 ook al een ramp was geweest met een vliegtuig van Malaysia Airlines, zie daarvoor Malaysia Airlines-vlucht 370.
- De dag na de ramp daalde de aandelen van Malaysia Airlines met ruim 11 procent. Dit was een behoorlijke klap voor hen, want een paar maanden eerder waren de aandelen door de vliegramp in de Indische Oceaan ook al gedaald.
- Voor de dertiende etappe in de Ronde van Frankrijk 2014 werd een minuut stilte gehouden.