Luxemburg (land)
| Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken! |
| Groothertogdom Luxemburg Groussherzogtum Lëtzebuerg Großherzogtum Luxemburg Grand-Duché de Luxembourg
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Luxemburg |
| Aantal inwoners | 645.397 (2022) |
| Oppervlakte | 2.586 km² |
| Regeringsvorm | Parlementaire monarchie |
| Groothertog (?) | Hendrik (sinds 2000) |
| Premier | Xavier Bettel (sinds 2013) |
| Godsdienst | Christendom (63%) Geen religie (26%) Overig (11%) |
| Taal | Luxemburgs (Lëtzebuergesch) Duits (Deutsch) Frans (Français) |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | Ons Heemecht (voor het volk) en Wilhelm (groothertogelijk) |
| Motto | "Wij willen blijven wat we zijn" |
| Nationale feestdag | 23 juni |
| Landcode | LUX |
Portaal  Luxemburg
| |
Groothertogdom Luxemburg, in het Luxemburgs Lëtzebuerg, is een land in Noordwest-Europa. Het grenst aan België, Duitsland en Frankrijk en de hoofdstad is Luxemburg-Stad. Het is onderdeel van de Benelux.
Luxemburg is best een klein land, er wonen nauwelijks meer mensen dan in Den Haag. Luxemburg is ook een heuvelachtig land, waar drie laaggebergtes samenkomen: de Ardennen, de Eifel en de Hunsrück.
Geschiedenis
In de tweede eeuw voor Christus woonden de Kelten in het gebied dat nu Luxemburg heet. Tussen 58 en 51 v.Chr. trok Julius Caesar het gebied binnen. Vervolgens voegde hij het bij het Romeinse Rijk. Tijdens de Grote Volksverhuizing woonden de Franken in het gebied. Dit was in de 5de eeuw. De inwoners van het gebied waar Luxemburg nu ligt werden tot het christendom bekeerd door monniken.
In 963 ontstond het graafschap Luxemburg. Zo is Luxemburg ontstaan. Toen hoorde het bij het Heilige Roomse Rijk. In 1354 werd de toenmalige graaf een hertog. Hiermee ontstond het Hertogdom Luxemburg. In 1437 was er niet genoeg geld in Luxemburg. Om aan geld te komen moest Luxemburg verkocht worden. Luxemburg werd in 1443 verkocht aan Filips de Goede en Luxemburg werd onderdeel van de Bourgondische Nederlanden. In 1555 werd Luxemburg onderdeel van de Spaanse Nederlanden. Doordat haast iedereen in Luxemburg voor Spanje was, was er in Luxemburg weinig te merken van de Beeldenstorm en de Tachtigjarige Oorlog. In 1659 eindige de Frans-Spaanse Oorlog. Door de Vrede van de Pyreneeën werd Luxemburg gedeeld. Dit heette de Eerste deling van Luxemburg, want later zouden er nog twee volgen. Het zuiden van Luxemburg hoorde vanaf nu bij Frankrijk. Tussen 1684 en 1697 werd het land een tijdje helemaal bestuurd door Frankrijk. Tijdens de Spaanse Successieoorlog van 1714 werd het land bij de Oostenrijkse Nederlanden toegevoegd. In 1795 zorgde Napoleon er weer voor dat Luxemburg bij Frankrijk kwam. Luxemburg behoorde toen tot het Woudendepartement.
Nadat Napoleon in 1815 werd verslagen, wilden twee landen Luxemburg hebben. Dit waren Nederland en Pruisen. Tijdens het Congres van Wenen werd besloten dat Nederland Luxemburg kreeg, omdat Willem I het Vorstendom Nassau-Oranje kwijt was geraakt aan een ander land. Luxemburg werd lid van de Duitse Bond. Vervolgens werd Luxemburg opnieuw gedeeld, de Tweede deling van Luxemburg. De stad Bitburg en omgeving werden aan Pruisen gegeven. Ook werd Luxemburg een groothertogdom met koning Willem I als groothertog. Door het Verdrag van Londen werd Luxemburg voor de derde keer opgesplitst. Meer dan de helft werd aan België gegeven. Het Franstalige westelijke deel werd de Belgische provincie Luxemburg. Het kleinere overblijvende, Duitstalige oostelijke deel mocht meer zelf gaan beslissen. In 1867 vond de Luxemburgse Kwestie plaats. Toen probeerde de Franse keizer Luxemburg te kopen van Willem III. Dit leidde bijna tot een oorlog met Pruisen. Na de Luxemburgse Kwestie moest het land voor altijd neutraal blijven. Helemaal onafhankelijk werd Luxemburg in 1890. Dat kwam doordat koning Willem III werd opgevolgd door Wilhelmina. Dat kon in Luxemburg niet want daar gold een wet die zei dat een vrouw nooit groothertogin van Luxemburg zou kunnen worden.
Luxemburg was nu een onafhankelijk land. Het land was op zoek naar een groothertog, deze kwam uit Huis Nassau-Weilburg. Intussen werd Luxemburg rijker. Was het eerst een arm land, nu kon het door nieuwe technieken veel ijzererts uit de grond halen. In die tijd immigreerde ook een kwart van de bevolking naar het buitenland. In de 19de eeuw verhuisde ook een kwart van de bevolking naar het buitenland (voornamelijk Frankrijk en de Verenigde Staten). Toch verhuisden er ook weer mensen uit Italië naar Luxemburg.
In de Eerste Wereldoorlog werd het Duitse leger alleen tegengehouden door een kar die over de weg was gezet. De Duisters gebruikten toen de neutraliteit van Luxemburg, om Frankrijk aan te vallen. Na de oorlog werd de groothertogin afgezet, omdat ze voor de Duitse bezetting was. In de Tweede Wereldoorlog was het iets beter gesteld, maar dan ook maar iets. Er waren ongeveer 425 soldaten en 246 politieagenten om de Duitsers tegen te houden. Er was ook één linie gebouwd, maar die werd snel doorbroken. Op een paar kleine gevechten en opgeblazen bruggen na werd Luxemburg zonder enige tegenstand veroverd. Op 10 september 1944 werd Luxemburg uiteindelijk bevrijd door de Amerikanen.
Na de oorlog besloot Luxemburg zich aan te sluiten bij de NAVO in 1945 en in 1948 sloot Luxemburg zich aan bij de Benelux. In 1957 werd Luxemburg een van de zes oprichters van de Europese Economische Gemeenschap (later de Europese Unie). In 1985 werd het Schengenverdrag zelfs in Luxemburg getekend, hierdoor was het na tien jaar mogelijk om vrij door de EU heen te reizen. In 2002 heeft Luxemburg de Luxemburgse frank ingewisseld voor de Euro.
Geografie
Landschap
In het noorden van Luxemburg ligt de landstreek Ösling. Ook ligt hier een stuk van de Ardennen. Het gebied bestaat uit hoge heuvels met bossen, rivieren en beekjes. Ook ligt de Kneiff er. Dit is het hoogste punt van Luxemburg en is 560 meter hoog. In het noorden, aan de Duitse grens, ligt een groot natuurpark. Dit ligt in Luxemburg en Duitsland tegelijk. In het zuiden van Luxemburg is het land minder heuvelachtig. Dit stuk heet het Gutland. In het zuiden is het landschap ook afwisselender en zijn er verschillende subregio's. Zo heb je het Luxemburgs Plateau, waarop de hoofdstad gebouwd is. Het gebied Klein Zwitserland dankt zijn naam aan het landschap dat doet denken aan Zwitserland. Hier ligt de bekendste waterval van Luxemburg, de Schiessentümpel.
Natuur
In Luxemburg zijn er een aantal soorten dieren en planten. Je ziet vaak een verschil tussen het noorden en zuiden. Zo zijn er in het Noorden veel bomen, zoals de eik, de spar en de esdoorn. Ook komen hier edelherten, wilde zwijnen en roofvogels voor. In het zuiden is de natuur aangetast door de wijnbouw, industrie en de steden. Veel natuur is hierdoor verdwenen. Toch vind je hier veel rivieren met veel vissen erin.
Politiek
Bestuurlijke indeling
Luxemburg is op een bepaalde manier in gedeeld. Als eerste heb je de districten. Luxemburg is opgedeeld in drie districten. Dit zijn Diekirch, Grevenmacher en Luxemburg. De districten zijn weer opgedeeld in kantons. Er zijn in totaal 12 kantons. Vervolgens zijn de kantons weer onderverdeeld in gemeenten. Hiervan zijn er 106. Twaalf van deze gemeenten hebben een stad met stadsrechten. Vaak zijn de kantons en districten vernoemd naar hun hoofdstad. Leuk om te weten, is dat er een district, een kanton, een gemeente en dus ook een land is dat Luxemburg heet! Als je in die gemeente woont, kun je dus zeggen dat je woont in Luxemburg, Luxemburg, Luxemburg, Luxemburg.
Koningshuis
Luxemburg is het enige groothertogdom dat tegenwoordig nog bestaat. De Luxemburgse groothertog is het staatshoofd van Luxemburg. De groothertog ontslaat en benoemt de regering. Ook ondertekent hij wetten en gaat hij bijvoorbeeld op staatsbezoek. De huidige groothertog van Luxemburg is groothertog Hendrik. Hij is de negende groothertog. Hij is getrouwd met Maria Teresa Mestre en samen hebben ze vijf kinderen en drie kleinkinderen.
Economie
Voor de komst van de euro was de Luxemburgse frank de officiële munt van het land. Deze was precies gelijk aan de Belgische frank. Door het verdwijnen van deze munten is de in 1921 opgerichte Belgisch-Luxemburgse Economische Unie minder belangrijk geworden, maar zij bestaat nog steeds.
Tot niet zo lang geleden werd de Luxemburgse economie gedomineerd door staal, maar die economie is later diverser geworden en bevat nu ook chemie, rubber en andere producten.
Cultuur
Symbolen
De vlag en het wapen van Luxemburg zijn de twee bekendste symbolen van Luxemburg. De vlag van Luxemburg bestaat uit drie horizontale balken. Van boven naar onder zijn die rood, wit en lichtblauw. Hiermee kan de vlag vergeleken worden met de Vlag van Nederland. Daarnaast heeft Luxemburg nog een aparte handelsvlag. Die heeft een achtergrond met witte en lichtblauwe balken en op de voorgrond een rode leeuw. Het ontwerp van de handelsvlag komt terug in het wapen van Luxemburg. Daar staat hetzelfde patroon en dezelfde leeuw op het schild. Het schild wordt dan vastgehouden door twee leeuwen met een kroon erboven. Ook is er soms een mantel om het wapen heen.
Daarnaast heeft Luxemburg niet één, maar twee volksliederen. De twee volksliederen heten Ons Heemecht en Wilhelm. Ons Heemecht is het burgerlijk volkslied, dit werd oorspronkelijk gezongen door het volk. Het volkslied Wilhelm is een groothertogelijk volkslied en werd oorspronkelijk gespeeld voor de adel. Vaak wordt Ons Heemecht gebruikt, omdat dit in tekst bevat, in tegenstelling tot het volkslied Wilhelm.
Taal
Luxemburg heeft volgens de Luxemburgse grondwet maar één officiële taal, het Luxemburgs. Ook komen in Luxemburg nog het Duits en het Frans voor. Veel Luxemburgers hebben Engels als vierde taal. Ook wordt er in Luxemburg weleens Nederlands verstaan, dit is vooral in de economie en de horeca. Als moedertaal spreekt 52% van de Luxemburgers Luxemburgs, 19% spreekt Portugees, 16% spreekt Frans, 5% spreekt Italiaans, 2% spreekt Duits, 2% spreekt Engels, 2% spreekt Nederlands, 1% spreekt Spaans en 1% spreekt Zweeds.
De drie talen van Luxemburg hebben allemaal een eigen functie
- Het Luxemburgs wordt gebruikt als Luxemburgers met elkaar een gesprek hebben.
- Het Duits wordt gebruikt door de media (televisie, kranten) en de kerk.
- Het Frans is de taal van het zakenleven en de overheid. Alle wetten zijn in het Frans en ook op kantoren wordt veel Frans gesproken.
Bevolking
Vanaf 1961 is de bevolking in Luxemburg erg toegenomen. Veel mensen zijn naar Luxemburg verhuisd, vooral vanwege de gunstige economie. Het grootste aantal buitenlanders komt uit Portugal. Daarnaast komt er nog een groot aantal uit de buurlanden van Luxemburg, dus België, Duitsland en Frankrijk. Tijdens de Oorlogen in Joegoslavië zijn vele mensen uit Montenegro, Servië en Bosnië en Herzegovina naar Luxemburg verhuist. Ook komen er veel mensen uit het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Italië. In de Luxemburgse gemeente Larochette komt zelfs 60% uit het buitenland. Dit is het hoogste percentage van heel Europa. In Luxemburg worden mannen gemiddeld 76,1 jaar oud en vrouwen worden 82,8 jaar oud.
Feesten
In Luxemburg hebben ze de volgende feestdagen:
- Bretzelsonndeg: op Bretzelsonndeg - oftwel Pretzel Zondag - jongens geven aan hun geliefden mooi versierd gebak in de vorm van een pretzel (een zoute krakeling in de vorm van een knoop).
- Fête du Raisin et du Vin: Jaarlijks in het tweede weekend van september wordt in het Luxemburgse stadje Grevenmacher aan de Moezel een groot wijnfeest gevierd.
- Mammendag: moederdag wordt elke tweede zondag in juni gevierd.
- National Feierdaag: jaarlijks op 23 juni. Verjaardag van de groothertog.
- Nieuwjaarsdag: de eerste dag van het jaar in landen die de westerse kalender gebruiken.
- Pappendag: iedere tweede zondag in oktober wordt in Luxemburg vaderdag gevierd.
- Pasen: Pasen is de belangrijkste christelijke feestdag. Men viert de opstanding van Jezus uit de dood nadat hij op Goede Vrijdag gestorven is.
- Processie van Echternach: jaarlijks op Pinksterdinsdag vindt in het Luxemburgse stadje Echternach een spring-processie naar het graf van Sint-Willibrord plaats.
Onderwijs
Het onderwijs in Luxemburg wordt in drie talen gegeven. In de eerste jaren van de basisschool wordt alleen Luxemburgs gegeven en later ook Duits. In het voortgezet onderwijs wordt ook Frans gegeven. In Luxemburg is iedereen tussen de 4 en 16 jaar verplicht om naar school te gaan. Eerst gaan kinderen naar het primair onderwijs (de basisschool). Je zit op het primair onderwijs van de 4de tot en met je 11de. Vanaf het 12de jaar gaan kinderen naar het secondair onderwijs (voorgezet onderwijs). In Luxemburg bestaat dit uit twee niveaus, het lyceum en het gymnasium. Alleen via het gymnasium kom je op de universiteit. Het lyceum duurt vier of vijf jaar en het gymnasium duurt zeven jaar. Na het secundair onderwijs, komen de vervolgopleidingen. Het beroepsonderwijs is het laagste en is vergelijkbaar met het Nederlandse MBO. Daarnaast is er nog de hogeschool, vergelijkbaar met het Nederlandse HBO en als laatste de universiteit.
Verkeer en vervoer
In Luxemburg ligt 2873 km aan wegen. 165 km hiervan zijn snelwegen. In Luxemburg zijn er zes snelwegen. Dit zijn de A1, A3, A6, A7 en de A13. Ook rijden door Luxemburg treinen. Het treinverkeer in Luxemburg wordt verzorgd door Chemins de fer luxembourgeois of CFL. In Luxemburg ligt er 275 km aan spoorwegen. De TGV rijdt ook door Luxemburg. Ook heeft Luxemburg een eigen luchthaven. Dit is Findel Airport in de Luxemburg-Stad. Het busverkeer in Luxemburg wordt door drie bedrijven geregeld.
Media
Luxemburg heeft een aantal televisiezenders. Deze zijn er in vier talen. Dit zijn Luxemburgs, Frans, Duits en Nederlands. De meeste zenders zijn van het mediabedrijf RTL Group of tewijl Radio Television Luxemburg Group. Bekende zenders zijn RTL Télé Lëtzebuerg, Den 2. RTL, RTL9 en RTL Television. De Nederlandstalige zenders in Luxemburg zenden alleen uit in Nederland. Dit zijn de zenders RTL 4, RTL 5, RTL 7 en RTL 8. Deze zenders zijn niet meer gevestigd in Luxemburg, maar zijn officieel nog wel Luxemburgs. Dit is omdat het vroeger verboden was om commerciële zenders te hebben in Nederland. Daarnaast heeft Luxemburg nog een aantal radiozenders. De grootste krant van Luxemburg is het Luxemburger Wort.
Fotogalerij
Kaart van Luxemburg
Reliëfkaart van Luxemburg
Satellietfoto
Externe links
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||
| Provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830/1839) | |||
|---|---|---|---|
| Antwerpen · Drenthe · Friesland · Gelderland · Groningen · Henegouwen · Holland · Limburg · Luik · Namen · Noord-Brabant · Oost-Vlaanderen · Overijssel · Utrecht · West-Vlaanderen · Zeeland · Zuid-Brabant (1831 Brabant) |
| ||