Lodewijk XV van Frankrijk

Lodewijk XV van Frankrijk.

Lodewijk XV of in het Frans Louis XV (geboren in het Kasteel van Versailles, Frankrijk, 15 februari 1710 – gestorven in het Kasteel van Versailles, 10 mei 1774), was van 1715 tot 1774 koning van Frankrijk en Navarra. Hij was de opvolger van zijn overgrootvader Lodewijk XIV, de Zonnekoning en werd zelf opgevolgd door zijn kleinzoon Lodewijk XVI, de laatste koning van Frankrijk voordat de Franse revolutie losbarstte. Hij was een zoon van koning Lodewijk van Frankrijk en Maria Adelheid van Savoye. Hij kwam uit het Huis Bourbon.

Eerst werd hij de Geliefde of le Bien-Aimé genoemd, maar later werd hij gehaat door zijn volk en verloor hij die bijnaam.

Leven

Jeugd

Lodewijk werd geboren in 1710, toen zijn overgrootvader Lodewijk XIV nog regeerde. Lodewijk had twee oudere broers, maar die hebben hun zesde jaar niet gehaald. Zijn opa, le Grand Dauphin, was toen al dood en zijn vader, le Petit Dauphin, stierf ook snel. Lodewijks vader was getrouwd met Maria Adelheid van Savoye, ze waren heel erg verliefd. Dit klinkt niet erg bijzonder, maar in die tijd was het aan de vorstelijke hoven van Europa niet gebruikelijk dat er getrouwd werd uit liefde. Lodewijks ouders waren daar dus een gelukkige uitzondering op.

In 1715 stierf Lodewijk XIV, zevenenzeventig jaar oud. Zijn zoon was dood, zijn kleinzoon ook. Achterkleinzoon Lodewijk was de rechtmatige troonopvolger. Zo werd de vijfjarige kleuter Lodewijk koning van het enorme Franse koninkrijk. Omdat Lodewijk al zo jong koning werd, zijn er enorm veel schilderijen van hem gemaakt.

De jonge koning

Lodewijk zou op zijn elfde trouwen met een Spaanse prinses, maar ze vonden elkaar niet interessant en zijn nooit getrouwd. Later trouwde Lodewijk wel met iemand anders: Maria Leszcyńska, de dochter van de verdreven koning van Polen. Zij was zeven jaar ouder, maar Lodewijk was helemaal verliefd op haar. Het huwelijk was niet populair bij het volk. Die vonden een Poolse prinses veel te laag voor de machtigste koning van het continent. In 1729 werd hun eerste zoon Lodewijk geboren, die echter nooit koning is geworden.

In 1726 werd Lodewijk zestien en nu wilde hij zelf zijn land besturen. Z'n regent, de onpopulaire hertog van Bourbon werd gedumpt en de populaire koning begon eigenlijk nu pas met z'n regering, daarin geholpen door kardinaal de Fleury. Ruzies met Spanje en het Heilige Roomse Rijk werden bijgelegd en het zag er goed uit voor Lodewijk de Vijftiende, koning van Frankrijk en Navarra.

Oorlog!

Lodewijk XV.

In 1740 barstte er een enorme oorlog los in Europa, de Oostenrijkse Successieoorlog. Deze ging over de opvolging van Karel VI van het Heilige Roomse Rijk. Lodewijk koos de kant van de keurvorst van Beieren en keerde zich zo tegen keizerin Maria Theresia van Oostenrijk. Maria Theresia was woedend en viel Lotharingen binnen. Lodewijk sloot snel vrede met haar en nu gebeurde er iets bijzonders: Oostenrijk was voor het eerst sinds lange tijd weer een bondgenoot van Frankrijk. Frankrijk vormde nu samen met Oostenrijk en Rusland een ketting door Europa, maar toen Pruisen Silezië binnenviel moest Frankrijk meteen komen helpen. Toen Pruisen bijna was ingemaakt stortte het front weer in: tsarina Elisabeth van Rusland stierf en de nieuwe tsaar verbrak het bondgenootschap. Pruisen, Rusland en Engeland vielen de Fransen aan, die niet meer werden gesteund door de Oostenrijkers. Deze oorlog werd verloren, maar kardinaal de Fleury wist de schade voor Frankrijk te beperken. Een nieuwe oorlog, de Zevenjarige Oorlog, werd echter ook verloren en nu moest Frankrijk wel boeten: Alle Amerikaanse koloniën (een enorm gebied) moesten worden afgestaan, net zoals alle Aziatische koloniën. Een klein succesje was dat Corsica werd gekocht, maar Frankrijk stortte langzaam in.

De gehate koning

Een scène uit de Zevenjarige Oorlog die door Frankrijk werd verloren.

Lodewijk was eerst heel populair. Maar door die verloren oorlogen, de enorme uitgaven van hem en zijn plannen om Frankrijk te moderniseren maakten hem gehaat. Het klinkt misschien raar dat hij door zijn moderniseringen onpopulair werd, maar zijn moderniseringen waren voor de adel en de Kerk ongunstig en aangezien het volk er in eerste instantie niks van merkte, vond dat het ook maar slecht. Een van de fouten van Lodewijk was de vrede van Aken, waar hij de successen die Frankrijk net had behaald niet genoeg uitbuitte. Dat wil zeggen dat hij niet erg veel eiste van verslagen landen. Het parlement van Parijs, waar veel edelen aan deelnamen, probeerde de koning zo veel mogelijk gehaat te maken: moesten zij eigenlijk de koning helpen, gingen ze nu posters ophangen, waar de koning belachelijk in werd gemaakt! In 1745 bereikte de haat een hoogtepunt, toen Lodewijk als vriendin de niet-adellijke madame de Pompadour nam.

Lodewijk is bekend geworden als een slechte koning, maar dat is vooral omdat hij zich niet verdedigde tegen degenen die hem haatten. Het was trouwens niet zo dat Lodewijk werd gehaat omdat hij zoveel geld uitgaf aan zijn hof. De mensen vonden dat normaal in die tijd en in vergelijking met de andere Europese hoven was Lodewijk nog best gematigd met zijn uitgaven.

Aanslag op de koning

Lodewijk in z'n latere leven.

Op 5 januari 1757 liep Lodewijk door de dikke sneeuw, vergezeld door twee wachters naar zijn koets om terug te rijden naar het Groot Trianon. Opeens sprong Robert François Damiens uit het duister en stak een mes tussen de vierde en vijfde rib van de koning. De koning bloedde, maar werd gered door zijn dikke kleren. Hij riep een priester en bood zijn excuses aan tegenover zijn vrouw voor zijn gedrag, want hij geloofde dat hij sterven zou. De wond was echter niet heel diep, maar Frankrijk schrok toch wakker, want sinds de moord op koning Hendrik IV (1610) was er geen moordaanslag meer op een koning gepleegd.

Damiens was in z'n hoofd niet altijd even stabiel, en dat gecombineerd met alle kritiek die hij in het Parlement van Parijs hoorde op de koning (hij werkte daar als bediende), heeft hem waarschijnlijk doen besluiten om de koning te vermoorden. Lodewijk vergaf Damiens, maar het Parlement van Parijs wilde verbergen dat het eigenlijk hun schuld was dat de koning bijna dood was. Ze veroordeelden Damiens tot de doodstraf, die na een reeks zelfs voor die tijd gruwelijke martelingen werd voltrokken.

Dood

Op 10 mei 1774 overleed Lodewijk XV van Frankrijk aan de pokken. Hij werd snel en slordig begraven, om een volksfeest te vermijden. Het volk was enorm blij, want zij geloofden alle spotprenten die over Lodewijk werden gemaakt. In een simpele, nachtelijke ceremonie werd Lodewijk begraven. Z'n kleinzoon Lodewijk August volgde hem op.

Tijdens de Franse Revolutie is Lodewijk uit z'n graf gehaald en samen met z'n voorouders in een massagraf gegooid. Samen hebben ze een grafmonument, waar tot op de dag van vandaag de resten rusten van Lodewijk XV van Frankrijk.

Lodewijk in de geschiedenis

Lodewijk is de geschiedenis ingegaan als een zwakke, slechte en verkwistende koning. Of daar veel van waar is valt te betwijfelen. Hij zat een beetje klem tussen het sterke vorsten uit zijn tijd: Frederik de Grote en keizerin Maria Theresia lieten niet over zich lopen en in de Oostenrijkse Successieoorlog en de Zevenjarige Oorlog wist Lodewijk Frankrijk niet te presenteren als een machtige natie. Frankrijk was in die oorlogen niet heel actief, ze begonnen de oorlog niet maar kozen wel partij, waarna er geweldige verliezen werden geleden. Lodewijk was wel een besluiteloze vorst en in Versailles verveelde hij zich. Frankrijk verloor al z'n koloniën en Lodewijk werd gehaat.

Aan het einde van z'n bewind lijkt het alsof Lodewijk opeens Frankrijk weer wilde herstellen. De economie herstelde langzaam en het ging weer wat beter met Frankrijk. Op dat moment stierf Lodewijk en z'n opvolger was niet goed opgeleid: Ook hij zou Frankrijk niet uit de put helpen. Alles bij elkaar was het waarschijnlijk het bewind van Lodewijk XV wat zorgde voor de uitbraak van de Franse Revolutie.

Familie

In eerste instantie werd hij op zijn 11e verloofd met Prinses Mariana Victoria van Spanje, maar deze verloving werd kort daarna afgebroken. Uiteindelijk trouwde hij met de Poolse Marie Leszczyńska; haar vader was koning geweest van Polen. Het was een goed huwelijk; ze kregen 10 kinderen:

• Louise Élisabeth (14 augustus 1727 - 6 december 1759)
• Anne Henriette (14 augustus 1727 - 10 februari 1752)
• Marie Louise (28 juli 1728 - 19 februari 1733)
• Lodewijk Ferdinand (4 september 1729 - 20 december 1765)
• Filips (30 augustus 1730 - 17 april 1733)
• Marie Adélaïde (23 maart 1732 - 27 februari 1800)
• Marie Louise Thérèse Victoire (11 mei 1733 - 7 juni 1799)
• Sophie Philippine Élisabeth Justine (17 juli 1734 - 3 maart 1782)
• Doodgeboren kind (28 maart 1735)
• Marie Thérèse Félicité (16 mei 1736 - 28 september 1744)
• Louise Marie (5 juli 1737 - 23 december 1787)

Galerij

• 

  Maria Lesczyńska.

• 

  Munten van Lodewijk.

• 

  Lodewijks handtekening.

• 

  Het wapen van Frankrijk in Lodewijks tijd.

Koningen en keizers van Frankrijk (lijst)

Hugo Capet (987-996) · Robert II (996-1031) · Hugo II (1017-1025, medekoning) · Hendrik I (1031-1060) · Filips I (1060-1108) · Lodewijk VI (1108-1137) · Lodewijk VII (1137-1180) · Filips II (1180-1223) · Lodewijk VIII (1223-1226) · Lodewijk IX (1226-1270) · Filips III (1270-1285) · Filips IV (1285-1314) · Lodewijk X (1314-1316) · Jan I (1316) · Filips V (1316-1322) · Karel IV (1322-1328) · Filips VI (1328-1350) · Jan II (1350-1364) · Karel V (1364-1380) · Karel VI (1380-1422) · Karel VII (1422-1461) · Lodewijk XI (1461-1483) · Karel VIII (1483-1498) · Lodewijk XII (1498-1515) Frans I (1515-1547) · Hendrik II (1547-1559) · Frans II (1559-1560) · Karel IX (1560-1574) · Hendrik III (1574-1589) · Hendrik IV (1589-1610) · Lodewijk XIII (1610-1643) · Lodewijk XIV (1643-1715) · Lodewijk XV (1715-1774) · Lodewijk XVI (1774-1792) · Lodewijk XVII (1792-1795; claim, nooit gekroond) Eerste Franse Republiek (1792-1804) Napoleon I (1804-1814/1815) · Napoleon II (1815) · Lodewijk XVIII (1814-1824) · Karel X (1824-1830) · Lodewijk XIX (1830) · Hendrik V (1830) · Lodewijk Filips I (1830-1848) Tweede Franse Republiek (1848-1851): Liberté, Égalité, Fraternité Napoleon III (1851-1870) Derde Franse Republiek (1870-1940)