Leopold I van België

Leopold Joris Christiaan Frederik (Coburg, 16 december 1790 – Laken, 10 december 1865) was van 21 juli 1831 tot 10 december 1865 de eerste koning van België. Hij werd tot koning gekozen door de Voorlopige Regering na de Belgische Revolutie van 1830. Hij kwam uit het Huis Saksen-Coburg en Gotha. Overigens werd de Belgische onafhankelijkheid pas in 1839 erkend door Nederland.

Aanvankelijk was Leopold I prins van Hertogdom Saksen-Coburg-Saalfeld. Later werd hem de Griekse troon aangeboden, maar deze wees hij af. De koning trad aan na de Belgische Revolutie. Nederland erkende uiteindelijk de Belgische onafhankelijkheid in ruil voor neutraliteit. Onder Leopold I werd de positie van protestanten in de Belgische maatschappij verbeterd en begon België aan zijn pogingen om koloniën te krijgen. Na zijn dood werd hij opgevolgd door zijn zoon, Leopold II.

Levensloop

Het Prinsenpaleis

Jeugd

Leopold I werd geboren in het Prinsenpaleis in Coburg, dat toen tot het hertogdom Saksen-Coburg-Saarfeld behoorde. Hij was derde zoon van hertog Frans en Augusta van Reuss-Ebersdorf en Lobenstein. Toen hij zes jaar oud was werd hij door de Russische tsarin Catherina de Grote benoemd tot kolonel in het Russische leger. Dit was vooral symbolisch, aangezien de prins natuurlijk veel te jong was. Op 11-jarige leeftijd kreeg hij les van zijn grootmoeder en later door de dominee van de familie. Toen hij 12 jaar werd werd hij generaal, maar ook dit was symbolisch. In 1805 sloot Leopold I zich aan bij het leger van Moravië; de prins was toen 15 jaar oud. Hij had nooit gevochten en na een jaar ging hij rechten studeren.

Hij onderbrak zijn studie toen Napoleon Bonaparte het hertogdom bezette. Napoleon bood de prins de functie van adjudant aan, maar Leopold I weigerde dit. Hij vocht in het Russische leger tegen Napoleon en wist het Franse leger terug te dringen. In 1814 trok hij met het Russische leger tot aan Parijs. Leopold werd veldmaarschalk en werd internationaal bekend. Hij was populaire diplomaat en werd gevraagd voor het Congres van Wenen van 1815. Hij viel op door zijn intellect en goede looks.

Verenigd Koninkrijk en Griekenland

Leopold I op jonge leeftijd

Op 2 mei 1816 trouwde Leopold I met de Britse prinses Charlotte Augusta. Zij was het oudste kind van koning George IV, waarmee zij op dat moment de kroonprinses was. Leopold I kreeg door het huwelijk de Britse nationaliteit. Het paar was erg populair en woonde in Claremont House bij Windsor. In 1817 overleed de prinses echter tijdens de geboorte van hun eerste kind. Het kind overleed tijdens de geboorte, Charlotte Augusta een dag later. Leopold was hier kapot van en liet een monument ter ere van haar oprichten bij hun huis. Na haar dood bleef de prins aan het Britse hof wonen en kreeg een goede band met de Britse koninklijke familie. Hij zou zich bezig houden met de opvoeding van de latere koningin Victoria. Koningin Victoria zou Leopold I later haar tweede vader noemen.

In 1830 kreeg Leopold het aanbod om koning van Griekenland te wonen. Griekenland was net onafhankelijk geworden van het Ottomaanse Rijk. Leopold was net als veel Europese vorsten voorstander van de Griekse onafhankelijkheid en steunde de Griekse Onafhankelijkheidsoorlog. De Griekse premier had hem daarom de troon aangeboden, ook al sprak Leopold geen Grieks. Leopold nam het aanbod eerst aan, maar wees deze af toen het Verenigd Koninkrijk weigerde om de Ionische Eilanden af te staan aan Griekenland. Griekenland had geen duidelijke grenzen, er was veel armoede en het land van onstabiel. Leopold wilde niet over een onstabiel land regeren en weigerde de troon hierna. Hij was bang dat er een burgeroorlog zou uitbreken. Uiteindelijk ging de troon naar de Beierse prins Otto I.

Koning der Belgen

De eedaflegging van Leopold I

Na de Belgische onafhankelijkheid stelde het National Congres dat leden van het Huis Oranje-Nassau voor eeuwig uitgesloten waren voor de Belgische troon. Dit geld overigens nog steeds. De reden dat dit werd gedaan was, omdat de latere koning Willem II door de Europese machten als een goede kandidaat werd gezien. Willem II was weliswaar gezien als populair in België (in ieder geval populairder dan Willem I), maar was ook de kroonprins in Nederland. Hierdoor was men bang voor invloed uit Nederland. België zou een constitutionele monarchie worden met een grondwet en een parlement. De koning zou weinig macht hebben. Het kiezen van een koning bleek een hele opgave te zijn. Lodewijk van Orleans, August van Leuchtenberg en Karel van Oostenrijk-Teschen waren allemaal mogelijk kandidaten, maar zij vielen uiteindelijk allemaal af. De angst bestond dat Frankrijk, Nederland en Pruisen samen zouden plotten om België op te delen langs de taalgrenzen.

Daarom stapte het Verenigd Koninkrijk in en schoof Leopold I naar voren. Leopold I was immers een Duitse prins en had de steun van Rusland en de Britten. Door middel van een huwelijk kon hij ook de steun krijgen van de Fransen. De prins sprak Duits, Frans, Engels en beetje Russisch en had goede banden met de Franse koninklijke familie en de hele rijke familie Rothschild. Leopold kon geen Nederlands spreken en was bovendien protestants. Hierdoor werd de voorwaarde gesteld dat hij een katholieke prinses moest trouwen en dat zijn kinderen katholiek opgevoed moesten worden. Leopold accepteerde de Belgische troon, maar eiste een duidelijke grens met Nederland. De Britten onderhandelden samen met de Belgen met Nederland, maar de Nederlanders weigerde het verdrag te tekenen. Hierdoor begon de Nederlandse koning de Tiendaagse Veldtocht, die mislukte. Leopold I legde op 21 juli 1831 de eed af op het Koningsplein in Brussel. Nederland tekende het verdrag pas in 1839, nadat België een deel van Limburg had afgestaan.

Leopold I op een postzegel

Op 9 augustus 1832 trouwde Leopold I met de Franse prinses Louise Marie van Orléans. Zij was de dochter van de Franse koning en op deze manier wist België de relatie met Frankrijk te verbeteren. Ze kregen samen vier kinderen:

• Lodewijk Filips (24 juli 1833 - 16 mei 1834)
• Leopold (II) (9 april 1835 - 17 december 1909)
• Filips (24 maart 1837 - 17 november 1905), vader van Albert I
• Charlotte (7 juni 1840 - 19 januari 1927)

Leopold I was overigens ook verantwoordelijk voor het huwelijk tussen koningin Victoria en Albert van Saksen-Coburg en Gotha. Hij wist België uit het Revolutiejaar 1848 te houden. Leopold wilde de rechten van vrouwen en kinderen verbeteren, maar zijn poging mislukte. De koning verbeterde de positie van protestanten in België. Onder hem werd het protestantisme als religie erkend en werden alle protestanten in zijn land gelijkgesteld voor de wet.

Overlijden

Het ruiterstandbeeld in Antwerpen

Toen Leopold ouder werd, ging zijn gezondheid achteruit. Hij had last van galstenen en jicht. Ook stond hij altijd onder toezicht van een dokter. In 1865 kreeg hij bronchitis en een hersenbloeding. Enige tijd later stierf de koning op het Kasteel van Laken. Zijn laatste woord was Charlotte. Het is onduidelijk of hij zijn dochter of eerste vrouw bedoelde. De koning werd vervolgens opgebaard in de kerk van Laken. De bisschop weigerde hem in een katholieke begraafplaats te begraven, aangezien de koning protestants was. Na onderhandelingen stond de bisschop dit toch toe.

Nadat de Onze-Lieve-Vrouwekerk in Laken af was, werd het graf van de koning verplaatst naar de crypte van de Belgische koninklijke familie. Zijn graf is nog altijd te bezichtigen in de Koninklijke Crypte.

Monumenten

In België zijn er veel monumenten te vinden ter ere van Leopold I:

• In de vergaderzaal van de Kamer van Volksvertegenwoordigers staat zijn standbeeld.
• In Den Panne staat een standbeeld van Leopold I.
• Boven op de Congreskolom in Brussel staat zijn standbeeld.
• Bij het Kasteel van Laken staat het Monument voor de Dynastie.
• Op de Leopoldplaats in Antwerpen staat een standbeeld van Leopold I.
• Op het Leopold I-plein in Oostende staat een standbeeld van Leopold I.