Kracht

We hebben elke dag met veel verschillende krachten te maken. Je kunt krachten niet zien, maar je kunt wel zien wat krachten doen. Eigenlijk kan een kracht twee dingen doen: Een kracht kan een voorwerp vervormen (denk aan het kneden van klei of een stok buigen) en een kracht kan een voorwerp laten bewegen (denk aan het schoppen tegen een bal of een ballon in de lucht houden door er tegenaan te blazen). Er zijn een heleboel verschillende soorten krachten en er worden hieronder een aantal besproken.

Verschillende soorten krachten

Spierkracht

Spieren in het menselijk lichaam

Spierkracht is een kracht die iedereen heeft. Je gebruikt je spieren elke dag om verschillende handelingen uit te voeren zoals: lopen, tillen, een dopje van een fles draaien en zelfs gewoon rechtop zitten. Niet iedereen heeft even sterke spieren, en de spierkracht is hierdoor ook per persoon verschillend. Er zijn veel middelen om te helpen bij het versterken van spieren. Dit wordt vaak gedaan door te sporten in bijvoorbeeld een sportschool.

Spierkracht is niet alleen om "sterk" te worden, maar ook om een gezond lichaam te hebben en te houden. Slappe spieren worden namelijk snel moe, en als jouw spieren moe zijn heb je een grotere kans op blessures[1].

Zwaartekracht

Als je iets laat vallen, dan valt dat altijd naar beneden en nooit omhoog. Dat komt dus door zwaartekracht. De aarde is erg groot en heel zwaar. Omdat de aarde zo zwaar is, trekt het alles wat in de buurt is naar zich toe. Dat trekken noemen we zwaartekracht. Alles heeft zwaartekracht (zelfs jij en ik), maar je merkt het eigenlijk alleen maar bij hele grote objecten[2]. Jouw zwaartekracht trekt aan de aarde, maar de zwaartekracht van de aarde trekt veel harder aan jou. Mensen,satellieten en de maan worden bijvoorbeeld door de zwaartekracht van de aarde aangetrokken. En de aarde wordt aangetrokken door de zwaartekracht van de zon. Toch trekt de maan ook aan de aarde, maar omdat de aarde zo groot en zwaar is komt ze bijna niet van haar plek af.

Eb en vloed

Toch merken we wel wat van de zwaartekracht van de maan. Dat merken we namelijk aan eb en vloed. De maan trekt aan de aarde en alles wat daar op te vinden is, dus ook al het water. Als de maan boven Nederland staat dan trekt het al het water (een beetje) naar zich toe en staat het water hoog, dat noemen we vloed. Als de maan dan om de aarde heen draait en aan de andere kant staat wordt het water aan de andere kant van de aarde naar de maan getrokken en zakt het aan onze kant. Als het water laag staat noemen we dat eb.

Zwaartekracht bepaald hoe zwaar iets aanvoelt. Omdat de aarde groter is dan de maan, trekt de aarde harder dingen aan dan de maan. Als je dus op de maan zou rondlopen zou je een stuk lichter zijn en kun je bijvoorbeeld veel hoger springen.

In de ruimte zweven verschillende dingen om de aarde heen. bijvoorbeeld een satelliet, een astronaut en ruimteschepen In de ruimte worden ze aangetrokken door de zwaartekracht en vallen ze dus eigenlijk naar de aarde. Gelukkig zijn deze dingen heel hoog en gaan ze ook nog eens heel snel naar de zijkant. Hierdoor "missen" ze de aarde tijdens het vallen en blijven ze om de aarde heen draaien[3].

Gewicht

Gewicht betekent niet zomaar hoe zwaar iets is. Gewicht is ook een kracht. Het is namelijk de kracht die een object uitoefent op een ander object. Dit klinkt misschien een beetje raar, dus ik zal een paar voorbeelden geven: Als je op een weegschaal staat, dan kan je op de weegschaal zien hoeveel gewicht je uitoefent op de weegschaal. Je duwt het naar beneden. Dat is hoe zwaar je bent. Wanneer je aan een touw hangt dan oefen je gewicht uit op het touw (jouw gewicht trekt aan het touw). Maar jouw gewicht is niet altijd hetzelfde[4]!

Heb je wel eens in een achtbaan of een schommelschip hebt gezeten? Dan heb je misschien weleens gemerkt dat het lijkt alsof je zweeft. Je vliegt dan eigenlijk een klein beetje door de lucht. Je zit dan niet op de stoel of bank en je hangt ook nergens aan. Op dat moment oefen je dus geen gewicht uit, je bent gewichtloos[5]!

Veer- en spankracht

Veerkracht ontstaat wanneer een voorwerp wordt uitgerekt of gebogen. Niet elk voorwerp heeft veerkracht (glas kan je niet uitrekken bijvoorbeeld). Maar een duikplank kan je wel buigen. Dat noemen we veerkrachtige objecten[6].

Spankracht ontstaat wanneer een touw of kabel strak gespannen wordt. Hoe strakker iets gespannen staat, hoe meer spankracht er op zit. Denk bijvoorbeeld aan bungeejumpen. Als de springer helemaal naar beneden is gesprongen staat het koord heel erg strak, dit betekent dat er veel spankracht op staat[7].

Magnetische kracht

M-TIC: een spel met magneten

Magneten zijn materialen die andere magneten kunnen beïnvloeden vanaf een afstand. Dat beïnvloeden doen ze door middel van de magnetische kracht [8]. Magneten worden gebruikt om bijvoorbeeld kastdeuren te sluiten. Ook worden magneten veel gebruikt bij elektrische apparaten zoals in speakers, een computer, in een telefoon. Ook worden magneten bijvoorbeeld gebruikt in deurbellen en in verschillende spelmaterialen.

Magneten bestaan uit 2 "polen". De ene pool wordt de noordpool genoemd. De andere wordt de zuidpool genoemd. Twee verschillende polen trekken elkaar aan en twee dezelfde polen stoten elkaar af (een noordpool en een zuidpool trekken elkaar dus aan, maar twee zuidpolen stoten elkaar af)[9].

De woorden noordpool en zuidpool ben je misschien wel eens vaker tegengekomen, maar niet toen het over magneten ging. De aarde heeft namelijk ook twee polen en deze polen zijn ook magnetisch. De aarde is dus eigenlijk een hele grote magneet. Bedenk maar dat er in de aarde een hele lange magneet zit, maar de zuidkant van de magneet is bij de noordpool en de noordkant van de magneet op de zuidpool [10]. Doordat de aarde een magneet is, en tegenpolen elkaar aantrekken, wijst een kompas dus altijd naar het noorden. Het noordelijke uiteinde van de magnetische naald van je kompas zoekt dus altijd de zuidkant van de langwerpige magneet in de aarde op. Daardoor wijst de naald automatisch naar de Noordpool, het noorden dus.

Met magneten trek je niet alleen andere magneten aan, maar je kunt er ook metaal zoals ijzer mee aantrekken. Dat komt omdat ijzer van zichzelf al een beetje magnetisch is.

Wrijvingskracht

Wrijvingskracht (of weerstandskracht). Wrijvingskracht is heel snel en simpel zelf te ervaren. Wrijf maar eens snel in je handen. Merk je dat ze warm worden? Wrijvingskracht is namelijk een kracht die gaat over wat er gebeurd als twee objecten langs elkaar wrijven[11]. Deze objecten kunnen bijvoorbeeld twee handen zijn, schuurpapier en hout of zelfs lucht en een vliegtuig.

Er kan weinig wrijving tussen twee objecten zijn (Bedenk maar hoe makkelijk je over ijs kan glijden) en er kan veel wrijving tussen twee objecten zijn (over rubberen tegels kan je juist helemaal niet makkelijk glijden). Daarom zijn banden van rubber, dan glijdt een auto niet zomaar van de weg af. En daarom zijn scharnieren vaak van glad metaal, dan glijden de twee objecten soepel langs elkaar en hoef je dus niet hard te duwen.

Je merkt soms misschien wel dat je tijdens het fietsen de lucht tegen je aan kan voelen drukken. Hoe harder je gaat, en hoe harder de wind staat, hoe harder de wind tegen je aandrukt. Ook dit is wrijving. Vliegtuigen willen zo min mogelijk weerstand hebben, zodat ze gemakkelijk door de lucht kunnen vliegen. Als een vliegtuig weinig luchtweerstand heeft dan wrijft de lucht er minder hard tegenaan.