Koude Oorlog
| Koude Oorlog | ||
|
| ||
|---|---|---|
| Datum | 1945 - 1991 | |
| Locatie | Europa, Sovjet-Unie | |
| Overwinning voor | Geen overwinning. Sovjet-Unie viel uiteen. | |
| Strijdende partijen | ||
.svg){kind=small} Verenigde Staten.svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk
|
 Rusland, Sovjet-Unie
|
|
| NAVO | Warschaupact | |
| Leiders | ||
| Amerikaanse presidenten (1945- 1991) | Leiders van de Sovjet-Unie (1945- 1991) | |
| Troepensterkte | ||
| Amerikaanse Krijgsmacht en Defensieapparaat | Russische Krijgsmacht en Defensieapparaat | |
| Verliezen | ||
| n.v.t. | n.v.t. | |
Portaal  Geschiedenis
| ||
De Koude Oorlog (1945-1991) was een periode van gewapende vrede, na de Tweede Wereldoorlog, tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, en hun verschillende bondgenoten. De Amerikanen en de Britten vreesden dat Oost-Europa helemaal onder de invloed van de Sovjet-Unie zou komen. Wat ook als een gevaar gezien werd, was het aan de macht komen van communistische partijen in de democratieën van West-Europa. In de periode 1948–1953 was de Koude Oorlog op zijn hoogtepunt. In oktober 1962 werd het met de Cubaanse rakettencrisis zelfs bijna echt oorlog tussen de VS en de Sovjet Unie. Inmiddels is de Koude Oorlog voorbij.
Gewapende vrede
Wat betekent nu "gewapende vrede"? Een gewapende vrede is een tijd van vrede, terwijl er zo weer oorlog kan komen. Gewoon omdat de landen of partijen nog steeds boos op elkaar zijn, en het nog niet met elkaar eens zijn.
Na de Tweede Wereldoorlog
De Tweede Wereldoorlog was net voorbij. Het 3e rijk van Adolf Hitler ging in rook op. De hoofdstad Berlijn werd ingenomen.
De Geallieerden (overwinnaars) besloten dat Duitsland in 4 bezettingszones zou worden verdeeld. De Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk bezetten het Westelijk deel en de Sovjet Unie het Oostelijk deel. De Duitse hoofdstad Berlijn lag middenin de Sovjet zone. Omdat hier de Duitse regering zat werd Berlijn ook verdeeld.
De Sovjet Unie voerde in het Oostelijk deel het communisme in. De regering had hier alle macht. Ze bezitten fabrieken en grondstoffen. Ook bepaalden ze waar mensen moesten werken. Mensen die protesteerden, werden gestraft. In het Westelijk deel, dat zijn dus de Amerikaanse, Engelse en Franse zones, waren de bedrijven in handen van de ondernemers. De bedrijven probeerden zoveel mogelijk winst te maken. Hier bepaalden de mensen zelf waar ze gingen werken en waar ze hun geld aan uitgaven. Dit systeem werd het kapitalisme genoemd. De Sovjet zone en de Westerse zones vonden allebei dat hun systeem het beste was. De kapitalistische landen waren bang dat de Sovjet Unie het communisme overal in Europa wilde invoeren. De Sovjet Unie was bang dat ze werd aangevallen door de kapitalistische landen. En zo ontstonden 2 machtsblokken: het communistisch Oostblok en het kapitalistisch Westblok. Tussen het Oostblok en Westblok werden grenzen opgetrokken. Maar geen gewone grenzen. Eentje van prikkeldraad, mijnenvelden en wachttorens. Dit noemde je “Het IJzeren Gordijn”. Het was nu bijna onmogelijk om van het Westen naar het Oosten te reizen of andersom.
Een gedeeld Duitsland
Het kapitalistische West-Berlijn lag als een eiland in de communistische zone. Jozef Stalin, de leider van de Sovjet Unie, wilde dat West-Berlijn zo snel mogelijk in handen kwam van de Sovjet Unie. Daarom blokkeerde hij alle wegen en rivieren die van West-Duitsland naar West-Berlijn liepen. De inwoners kwamen zo dus zonder voedsel en brandstof te zitten. Elektriciteit werd afgesloten. Stalin hoopte dat West-Berlijn het zou opgeven, maar de Verenigde Staten, Groot-Brittannie en Frankrijk waren vastbesloten om in West-Berlijn te blijven. Het Westen wilde geen oorlog met de Sovjet Unie, maar wilde de inwoners van West-Berlijn ook niet in de steek laten. Ze besloten vliegtuigen in te zetten om de inwoners te helpen. Elke 3 minuten landde er een vliegtuig in West-Berlijn met brandstof en voedsel. Een jaar lang heeft de blokkade geduurd, maar toen zag hun leider Stalin dat het zinloos was. Hij gaf de blokkade op. In West-Berlijn kon je weer alles krijgen wat je nodig had.
De spanning in Berlijn was dan wel gezakt, maar het wantrouwen tussen de twee grootmachten bleef. Om sterker te staan tegenover de vijand, spraken de Westblok landen af dat als een van hen werd aangevallen, de anderen zouden helpen. De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie werd opgericht. Ook wel kortweg genoemd: de NAVO. De Sovjet Unie en andere Oostbloklanden deden hetzelfde en verenigden zich in het Warschaupact.
Intussen vonden de Verenigde Staten, Groot-Brittannie en Frankrijk dat het tijd was om hun macht over te dragen. De Westerse zones richtten in 1949 hun eigen staat op: De Bondsrepubliek Duitsland (BRD). De hoofdstad werd Bonn. En met hun eigen regeringsleider: Konrad Adenauer. In dat zelfde jaar werd Oost-Duitsland ook een staat. De Duits Democratische Republiek (DDR). Hier kreeg alleen de communistische partij het voor het zeggen en die luisterde goed naar de Sovjet Unie. De DDR had als hoofdstad Oost-Berlijn. West-Berlijn was nog steeds in handen van de BRD.
De verschillen tussen de twee Duitslanden namen steeds meer toe. West-Duitsland en dus ook West-Berlijn, hadden na de Tweede Wereldoorlog hulp gekregen van de Verenigde Staten. Snel werd het land weer opgebouwd. Maar Stalin (de leider van de Sovjet Unie) had deze hulp aan de DDR verboden. Oost-Duitsland en ook Oost-Berlijn bleven in hun ontwikkeling achter. Dat leidde tot protesten onder de bevolking. Maar deze werden teruggedreven met hulp van grote Sovjet tanks.
Al die tijd mochten de Berlijners overal komen. West-Berlijn was zo aantrekkelijk voor de Oost-Duitsers dat ze massaal verhuisden. In 10 jaar tijd verlieten bijna 3 miljoen mensen de DDR. De communistische leiders waren bang dat als al die mensen verhuisden het slecht zou gaan met de DDR. Om de verhuizingen te stoppen sloten Oost-Duitse soldaten in 1961 onverwachts alle wegen af. Ze bouwden een muur om West-Berlijn heen, de Berlijnse muur. Vanaf nu kon niemand meer van Oost naar West reizen. Mensen die in Oost-Berlijn woonden en die in West-Berlijn werkten raakten hun baan kwijt en vrienden en familie werden ook door de muur van elkaar gescheiden en konden elkaar niet meer ontmoeten. De muur werd streng bewaakt. Iedereen die van Oost naar West probeerde te komen, werd neergeschoten. Maar mensen probeerden het toch. Zeker zolang de muur nog niet overal stond. Zelfs bewakers die de muur moesten bewaken ontsnapten naar West-Berlijn. Maar toen de muur uiteindelijk af was werd het een stuk moeilijker om naar West-Berlijn te gaan. Toch probeerden mensen het nog. De meest slimme verstopplaatsen werden gebruikt. Bijvoorbeeld een uitgeholde surfplank, een stoelzitting die helemaal was leeggehaald of ze waagden de vlucht met een eigen gemaakt vliegtuigje. Maar niet elke vluchtpoging lukte. Ongeveer 135 mensen waren tijdens hun vlucht gedood. De BRD protesteerde tegen de muur, maar veel verder kwamen ze niet. Want de leiders wilden een oorlog voorkomen.
Om zeker te weten dat de een niet sterker werd dan de ander maakten de Verenigde Staten en de Sovjet Unie steeds meer atoomwapens. Met de wapens kunnen ze de wereld helemaal vernietigen. In de Tweede Wereldoorlog zijn al is atoombommen gebruikt. De mensen wisten wat voor verschrikkelijk wapen het was. De leiders van de landen wisten dat ook. In heel veel verschillende landen in Europa nam de regering maatregelen. Ze bouwden bijvoorbeeld schel kelders. Bij een atoomaanval zou je veilig moeten zijn voor een atoombom. Er werden wachttorens neergezet waar vrijwilligers de lucht afspeurden of er geen Sovjet vliegtuig aan kwam. (Nederland en België lagen in het kapitalistische blok dus ze konden niet aangevallen worden door de Verenigde Staten, want deze is ook kapitalistisch. De Sovjet Unie is communistisch, vandaar “een Sovjet vliegtuig”) Ondanks al deze dreiging kwam het gelukkig niet tot een oorlog. Wel hielden beide kanten grote militaire oefeningen om voorbereid te zijn als er een aanval komt vanuit het Oosten of het Westen.
Het einde van de koude oorlog
In Oost-Duitsland en andere Oostbloklanden ging het economisch slecht. Het voedsel was soms schaars en er was niet veel luxe. De mensen in het Oostblok werden steeds ontevredener, maar dit werd hardhandig onderdrukt met de Geheime Politie. De onvrede was vooral in Polen sterk, vooral nadat er een paus kwam die een Pool was. Dat was in 1977. Hij sprak veel over vrijheid en solidariteit toen hij een bezoek aan Polen bracht in 1979. Tussen de 10 en 20 miljoen Polen kwamen naar de paus. De Polen begonnen geweldloos te demonstreren en te staken, want ze begrepen dat de preken over hen gingen. De stakingsleider was Lech Walesa. Omdat veel Polen behoren tot de Rooms-Katholieke Kerk, werden ze geïnspireerd door de preken van de paus. De communistische leiders kregen steeds meer het gevoel dat het hele volk hen weg wilde hebben. In juni 1989 werden daarom vrije verkiezingen in Polen gehouden, op voorwaarde dat de communisten de meerderheid in het parlement mochten houden. De vakbond Solidariteit (zo genoemd vanwege de preken van de paus) won de verkiezingen met 99%. Bijna alle Polen wilden van de communisten af. Hongarije en andere Oostblok landen voelden dat ook. Zij gingen demonstreren voor meer vrijheid. In Leipzig begonnen na de zomervakantie van 1989 steeds grotere aantallen mensen te demonstreren voor meer vrijheid. Centraal stond de Nicolai Kerk in Leipzig, waar de dominee hen aanspoorde om vooral geweldloos te demonstreren. Om de economie in het Oostblok te helpen was de in nieuwe regeringsleider van de Sovjet Unie, Michail Gorbatsjov in 1986 al begonnen met hervormingen (perestroika), en meer persvrijheid (glasnost). Het ging echter moeizaam. Het Sovjetleger, dat altijd klaar stond om in te grijpen bij een opstand, trok hij terug uit Oost-Duitsland en de andere Oostbloklanden. En hij vond dat de regeringen van de Oostbloklanden zelf uit mochten maken hoe ze hun land bestuurden. Veel Oost-Duitsers waren het hier mee eens. Ze wilden politieke hervormingen en vrij kunnen reizen naar West-Berlijn en West-Duitsland. De mensen demonstreerden massaal. De DDR kwam steeds meer onder druk te staan. De DDR-regering deed alsof er niks aan de hand was, maar toch gaf de regering het toe. Burgers mochten voortaan vrij reizen van Oost-Duitsland naar West-Duitsland. En dat nieuws verspreidde zich razendsnel. Duizenden Oost-Berlijners kwamen naar de doorgangen van de muur en ze eisten dat de slagbomen opengingen. De grenswachters, die eerst elke vluchteling neerschoten, deden helemaal niets. In 1989 was de muur, na bijna 30 jaar, geen scheiding meer. De muur werd voor een groot gedeelte afgebroken. Een jaar later werden de twee Duitslanden, die 45 jaar lang verdeeld waren, weer één: het huidige Duitsland met als hoofdstad Berlijn!
Korea
Aan de andere kant van de wereld, in Korea, is ook nog veel gebeurd tijdens de Koude Oorlog. Korea werd na de Tweede Wereldoorlog in 2 stukken verdeeld. Het Noordelijke deel was in handen van de Sovjet Unie en het Zuidelijke deel was van de Verenigde Staten. Het leek haast onmogelijk om de twee landen weer één te krijgen, omdat de Sovjet Unie communistisch was en de Verenigde Staten kapitalistisch. Toen viel Noord-Korea opeens Zuid-Korea aan. Het lukte Noord-Korea om Zuid-Korea bijna helemaal te veroveren. Maar Amerika vocht terug en kreeg hulp van VN-troepen. Zuid-Korea werd bevrijd en er werd nog een deel van Noord-Korea veroverd. Maar de Amerikaanse troepen werden weer teruggedrongen door het communistische China, dat aan Noord-Korea grensde. Toen China zich met dit conflict ging bemoeien, overwoog de Amerikaanse Generaal een atoombom op China te gooien. Dit gebeurde uiteindelijk niet en na 3 jaar oorlog werd er een wapenstilstand gesloten. Korea werd weer opgesplitst in Noord- en Zuid-Korea. In deze oorlog, die de Koreaanse Oorlog wordt genoemd, zijn ongeveer 1.100.000 militairen gestorven en miljoenen gewond geraakt. Ook zijn er zo'n 2 miljoen Koreaanse burgers omgekomen of gewond geraakt.
Cuba
In 1962 liet de leider van de Sovjet Unie, Nikita Chroestsjov, in het geheim raketten met kernkoppen plaatsen op Cuba. De raketten waren voor de Verenigde Staten een bedreiging. Op Cuba was de communist Fidel Castro de leider. In 1959 was Cuba door een oorlog communistisch geworden. Op Cuba hadden de Sovjets dus nu raketten geplaatst, bedoeld om de Verenigde Staten aan te vallen. Toen de Amerikaanse president Kennedy dit zag met behulp van spionagevliegtuigen, reageerde hij direct. Hij liet een blokkade van marineschepen rond Cuba leggen. De Amerikaanse schepen moesten de Russische schepen tegenhouden die op weg waren naar Cuba. Kennedy eiste van Chroesjtsjov dat hij de kernraketten liet weghalen en dat de raketbasis zou worden afgebroken. Ondertussen waren de Russische schepen met materiaal voor de raketbasis al op weg naar Cuba. Ze voeren richting de Amerikaanse vloten. Een kernoorlog lag erg dichtbij. Pas op het laatste moment keerden de Sovjet schepen om en voeren terug richting de Sovjet Unie. In totaal duurde de spanning rond Cuba 13 dagen.
Vietnam
Tussen 1955 en 1975 woedde er een oorlog in Vietnam. Het niet-communistische Zuid-Vietnam en de Verenigde Staten namen het op tegen het communistische Noord-Vietnam, China en de Sovjet-Unie. Deze 20-jarige oorlog was de langste oorlog in de geschiedenis van de Verenigde Staten, maar het was ook de eerste oorlog die Amerika verloor. Het was een verschrikkelijke oorlog waar veel landen aan meededen. Er vielen tussen de 1.300.000 en 2.700.000 doden en ongeveer 2.000.000 gewonden. Het aantal burgerslachtoffers was misschien nog wel hoger: tussen de 1.500.000 en 4.000.000 burgers stierven.