Kanker

Gezondheidsklachten? Ga naar een dokter of huisarts! Volg geen adviezen over gezondheidsklachten van het internet op.

Kanker is een aandoening. Patiënten met kanker hebben agressieve cellen in het lichaam. Deze cellen kunnen tumoren vormen, maar zich ook verspreiden door het lichaam en andere cellen ziek maken. Kanker ontstaat doordat de celdeling niet goed verloopt. Cellen delen zich om nieuw weefsel aan te maken in het lichaam en oude cellen te vervangen.

Wanneer de cellen verkeerd gedeeld worden, kunnen tumoren ontstaan. Tumoren zijn een groep kankercellen op een bepaalde plaats in het lichaam. Als een tumor niet op tijd wordt weggehaald, kunnen cellen van de tumor losraken en zich verspreiden door het lichaam. Hierdoor verspreid de kanker zich naar andere delen van het lichaam. Dit wordt een uitzaaiing genoemd. Het ontstaan van kanker kan verschillende oorzaken hebben. Zo kan het komen door een leefstijl (zoals roken), blootstelling aan schadelijke stoffen (zoals asbest) of door aanleg (DNA). Dit laatste betekent dat als kanker in iemands familie voorkomt, kan het dit van ouder op kind worden overgedragen.

Er zijn verschillende soorten kanker. Deze kanker is vaak vernoemd naar het deel van het lichaam waar dit voorkomt. Zo komt longkanker voor in de longen. De geneesbaarheid hangt af van waar de kanker zit en in welk stadium de ziekte is. Bepaalde soorten kanker zijn namelijk makkelijker te behandelen dan anderen.

Ontstaan

Ontstaan van zieke cellen

Zieke cellen ontstaan uit gezonde cellen. Iedere dag vinden er in het lichaam celdelingen plaats. Deze celdelingen zijn nodig om dode cellen te vervangen, beschadigingen te herstellen en om te groeien. Vaak gaat de celdeling goed, maar soms gaat dit ook fout. In de cellen wordt het DNA gehouden. Bij het delen van de cellen wordt dit DNA gekopieerd. Uit één cel ontstaan namelijk twee nieuwe cellen, waardoor twee sets DNA nodig zijn.

Na een tijdje kan dit kopiëren van het DNA fout gaan. Hierdoor ontstaan er foutjes in het DNA en deze foutjes kunnen zich opstappelen. De foute cellen zijn niet meer in staat om deze fouten te vernietigen. Na een tijdje kunnen deze foute cellen zich ophopen. Hierdoor ontstaan gezwellen. Deze gezwellen bevinden zich vaak in het beenmerg, de slijmvliezen van de luchtwegen, de darmen en het bedekkende weefsel van de huid.

Goedaardige en kwaadaardige gezwellen

Om kanker op te sporen wordt vaak gekeken of de patiënt een gezwel heeft. Artsen maken onderscheid tussen goed- en kwaadaardige gezwellen:

• Een goedaardig gezwel of benigne is een gezwel dat geen kanker is. Deze gezwellen groeien als een ballon, waardoor het omliggende weefsel in de verdrukking raakt. De cellen van een goedaardig gezwel zaaien niet, waardoor ze zich niet verspreiden naar andere delen van het lichaam. De nieuwe cellen lijken ook veel op de rest van het weefsel. Er is een duidelijke grens tussen het gezwel en het omliggende weefsel. Goedaardige gezwellen kunnen pijn veroorzaken, organen verstoren en voor bloedverlies zorgen.
• Een kwaadaardig gezwel of maligne is een gezwel dat wel kanker is. Een kwaadaardig gezwel groeit dwars door het omliggende weefsel aan. Hierdoor tasten ze zenuwen, bloedvaten en organen aan. Ook laten de cellen los van het gezwel, waardoor er uitzaaiingen kunnen ontstaan. Kwaadaardige gezwellen zorgen voor koorts, uitputting en minder voedingsopname. Ook zijn kwaadaardige gezwellen in staat om bloedvaten aan te leggen.

De arts kan besluiten om een goedaardig gezwel te laten zitten, aangezien het niet gevaarlijk is. In sommige gevallen wordt dit alsnog verwijderd. Een kwaadaardig gezwel moet bijna altijd behandeld worden om de kanker te genezen.

Invloeden bij het ontstaan

In principe kan kanker bij iedereen voorkomen, maar bepaalde mensen hebben meer kans op kanker. Dit kan komen door hun DNA. Sommige mensen hebben erfelijke aanleg voor kanker. Dit betekent dat kanker bij hun in de familie veel voorkomt. Hierdoor is de kans groter dat zij ook kanker kunnen krijgen, maar dit hoeft niet altijd.

Het DNA kan ook tijdens het leven beschadigd worden door schadelijke stoffen. Er zijn verschillende schadelijke stoffen die het DNA kunnen beschadigen. Vaak hangt dit samen met de levensstijl of de omgeving van de persoon. Zo heeft iemand die rookt een hogere kans op longkanker, aangezien er schadelijke stoffen in sigaretten zitten. Andere schadelijke stoffen zijn asbest, arseen en zware metalen als beryllium en radioactieve materialen als thorium en radium. Bepaalde straling kan ook het DNA veranderen, zoals UV-straling en radioactieve straling.

Mensen bepaalde ziektes, zoals hepatitis B en hiv (voorstadium van aids), hebben ook een hogere kans op kanker. Dit geldt ook voor mensen met chronische irritaties door hormonen of stoffen die hormonen actief beïnvloeden.

Soorten

Er zijn verschillende soorten kanker. Deze soorten zijn vaak vernoemd naar het deel van het lichaam waar ze voorkomen:

• Alvleesklierkanker
• Baarmoederhalskanker
• Borstkanker
• Blaaskanker
• Hersentumor
• Lymfomen
• Bloedkanker (leukemie)
• Botkanker (osteosarcoom)
• Huidkanker
• Maagkanker
• Neus- en keelkanker
• Nefroblastoom
• Nierkanker
• Teelbalkanker
• Vulvakanker
• Carcinoom
• Adenocarcinoom
• Sarcoom

Diagnose

Alarmsignalen

De alarmsignalen van kanker zijn:

• onbegrepen stoornissen in maagdarmkanaal.
• hoesten of heesheid die langere tijd aanhouden, dus langer dan enkele weken.
• bloedverlies via ontlasting, urine of sputum.
• knobbeltjes in borst of veranderde tepelvorm.
• onbegrepen pijnen
• gewichtsverlies door onbewust afvallen.
• algehele malaise, moeheid, anemie, nachtelijk zweten en koorts.

Stadia

Kanker kan ingedeeld worden in verschillende stadia. Hierdoor weten artsen hoever de kanker zich verspreid heeft en welke behandeling nodig is. Bij de stadia wordt vaak gebruik gemaakt van de TNM-verdeling. Deze drie letters staan voor drie stadia:

• T; staat voor voor tumor. De kanker bevindt zich op één plaats en heeft zich niet uitgezaaid.
• N; staat voor aantal lymfeklieren met metastasseren. De kanker heeft zich dus al verspreid, maar dit bevindt zich in één of een paar lymfeklieren.
• M: staat voor metastasseren op afstand. De kanker heeft zich verplaatst door het lichaam.

Opsporen van kanker

Artsen doen op verschillende manieren onderzoek naar kanker. Bepaalde vormen van kanker kunnen door de huid heen gevoeld worden, zoals borstkanker. Ook kunnen ze met het blote oog zichtbaar zijn, zoals huidkanker. Vaak gaat dit om knobbeltjes en vlekjes. Deze kunnen door een huisarts of een huidspecialist opgespoord worden.

Men doet ook vaak microscopisch onderzoek. Dit betekent dat ze cellen van de tumor afnemen en onder de microscoop bekijken. Vaak gebeurt dit in een ziekenhuis en laboratorium. Door middel van een naald wordt vocht en een paar cellen uit de lichaam weggenomen. Dit wordt een biopsie genoemd. In sommige gevallen is hiervoor een kleine ingreep of operatie nodig. Indien nodig wordt het gehele gezwel dan weggesneden. Het gezwel of de cellen worden dan onder de microscoop bekeken. Hierdoor kan men zien of het goed- of kwaadaardig is.

Bij goedaardige gezwellen kan men besluiten het gezwel te laten zitten, maar men kan het ook verwijderen. Vaak is een goedaardig gezwel niet schadelijk, maar kan wel pijnlijk zijn of op een onhandige plaats zitten. Bij een kwaadaardig gezwel wordt altijd besloten om dit te verwijderen. Als het kwaadaardig gezwel al verwijderd is voor het onderzoek, moet de patiënt terugkomen voor verder onderzoek. Dan wordt in de gaten gehouden of alles verwijderd was en de kanker zich niet verspreid heeft.

Uitzaaiingen

Bij een uitzaaiing hebben de kankercellen zich door het lichaam verspreid. Hierdoor zijn kankercellen losgekomen van de tumor en zijn nu in andere delen van het lichaam terechtgekomen. Hierdoor tasten de cellen ook op andere plekken in het lichaam weefsel en organen aan. Dit uitzaaien wordt ook wel metatasseren genoemd.

Uitzaaiingen proberen zich door het lymfestelsel te verspreiden. De lymfeklieren zijn dan ook een gemakkelijk en toegankelijk doelwit. Eerst worden de lymfeklieren in de hals, oksels, darmen, lange aorta en liezen aangetast. Artsen controleren daarom ook altijd de lymfeklieren om te kijken of de kanker al aan het uitzaaien is. In sommige gevallen moeten er bepaalde lymfeklieren verwijderd worden. Als ze schoon zijn, betekent dit dat de lymfeklieren geen uitzaaiingen bevatten. De kans op uitzaaiing is dan klein, waardoor de kanker vaak makkelijker te behandelen is.

Ook kunnen uitzaaiingen plaatsvinden door middel van bloed, wonden van een operatie, de lichaamsholtes en slijmvliezen. Hoe de kanker zich verspreid, hangt af waar de kanker zit. Een tumor in de buikholte verspreid zich vaak door de poortader naar de lever. Longkanker verspreid zich door de longaders, naar het hart, de lever, hersenen en botten. Borstkanker kan zich verspreiden naar de longen en lever en later ook naar de botten.

Behandeling

Hoe kun je kanker genezen?

Deze ziekte is moeilijk te genezen, al zijn er wel verschillende technieken voor. Ze zijn ermee bezig om steeds betere medicijnen te maken. Er bestaan wel chemokuren, eventueel in combinatie met bestraling (radiotherapie). Bij een chemokuur krijg je hardnekkige medicijnen en injecties. Als je een chemokuur ondergaat kunnen vervelende en soms gevaarlijke bijverschijnselen optreden zoals misselijkheid, acne en overgeven. Maar wat nog het ergst is voor veel mensen: je wordt meestal kaal van chemo. Het is dus een verschrikkelijk ingrijpende behandeling, maar helpt vaak wel een beetje.

Je zult niet alleen tegen deze verschrikkelijke ziekte kunnen vechten en daarom zijn je familie en vrienden heel erg belangrijk om je te steunen. Daarom moet je hulp en steun van heel de familie en kennissen vragen. Je kunt ook naar een therapeut om hulp te vragen, en af en toe naar de dokter gaan. Bij de meeste vormen zul je geopereerd moeten worden om de tumor weg te halen.

Als je eenmaal veel uitzaaiingen hebt, is het meestal niet meer mogelijk om nog te genezen van de kanker. Er kan dan alleen nog worden geprobeerd om de ziekte zoveel mogelijk te vertragen.

Soorten behandelingen

Er zijn verschillende behandelingen voor het bestrijden van kanker. Dit zijn:

• Een curatieve behandeling; deze behandeling richt zich op het uitroeien van de kanker. Vaak wordt dit gedaan door middel van een operatie, waarbij de tumor verwijderd wordt. In sommige gevallen moeten er ook lymfeklieren verwijderd worden. Hierna wordt gekeken of alles verwijderd is en er toch geen uitzaaiingen waren.
• Een adjuvante therapie; dit is een aanvullende therapie. Tijdens de behandeling wordt geprobeerd de achtergebleven kankercellen te doden of te verminderen. Er zijn verschillende vormen van adjuvante therapie, zoals:
  • Radiotherapie; behandeling met radioactieve straling die de cellen dood.
  • Chemotherapie; beschadigen de kankercellen en remmen snel delende cellen.
  • Hormonale therapie; als de kankercellen op celwand receptoren voor hormonale groeisignalen hebben dit geblokkeerd.
  • Immunotherapie; afweerversterkende medicatie geven.
  • Hyperthermie; kankercellen kunnen minder goed tegen warmte. Hierdoor worden ze verhit boven de 40 graden.
  • Thalidomide; zorgt ervoor dat de tumor geen eigen bloedvaten gaat aanleggen.

Wat als een patiënt niet meer beter wordt?

Het kan af en toe gebeuren dat een patiënt niet meer genezen kan worden. Zij hebben vaak dan nog een bepaalde tijd te leven. Deze tijd is afhankelijk van de soort kanker, de mate van verspreiding en de plek waar de kanker zit. Vaak leven uitbehandelde patiënten nog maar een paar maanden, maar het kan ook nog een jaar of twee duren.

Voor de patiënt, de familieleden en vrienden is het erg moeilijk om te horen dat de patiënt uitbehandeld is. Veel verpleegkundigen en artsen kunnen het daarom ook moeilijk vinden om het slechte nieuw te vertellen. Ook kunnen familieleden en vrienden hier moeilijk mee omgaan en is dit voor de patiënt ook lastig om te horen. Toch is het belangrijk dat er normaal met de patiënt wordt omgegaan. Familieleden en vrienden kunnen vaak op bezoek komen. Het is dan belangrijk om niet te overdrijven en normaal te doen. Hoewel je kan praten over de ziekte, is het ook belangrijk om over andere zaken te praten. Aangezien de patiënt erg moe kan zijn, is het belangrijk om niet te lang te blijven.

Aantallen

In Nederland werden in 2003 volgens de Nederlandse kankerregistratie ruim 73.000 gevallen van kanker vastgesteld. In 10% van deze gevallen is reeds eerder al een vorm van kanker gediagnosticeerd. Ieder jaar sterven in Nederland zo'n 38 000 mensen aan kanker. Op dit moment wordt geschat dat ongeveer 400 000 mensen in Nederland kanker hebben.

• Bij mannen komen met name de volgende typen kanker voor: prostaatkanker, longkanker en darmkanker.
• Bij vrouwen komen het meest voor: borstkanker, darmkanker en longkanker.

Kankersoorten die bij kinderen en jongeren het meeste voorkomen zijn leukemie, lymfomen en hersentumoren.

Scheldwoorden

Sommige mensen gebruiken kanker als een scheldwoord, maar dit wordt door veel mensen als heel erg gezien. Volgens veel mensen is schelden met kanker het allerergste scheldwoord. Dit komt doordat veel mensen de ziekte krijgen en veel mensen eraan overlijden . Hierdoor kun je mensen kwetsen, aangezien ze zelf kanker gehad kunnen hebben. Ook kunnen ze een vriend of familielid aan kanker verloren hebben. Schelden met kanker wordt daarom als erg disrespectvol gezien. Hierdoor zijn er acties om mensen te zeggen dit niet doen.