Jan van Engeland

Koning Jan

Jan (Engels: John), beter bekend als Jan zonder Land (John Lackland) (Oxford, 24 december 1166 of 1167 — Newark Castle, 18/19 oktober 1216) was koning van Engeland tussen 1199 en 1216. Koning Jan was opvolger van koning Richard Leeuwenhart. Hij kwam uit het huis Plantagenet en onder hem werd de Magna Carta getekend, die de macht van de koning verkleinde.

Jan was de jongste zoon van koning Hendrik II en Eleonora van Aquitanië. Hendrik II gaf zijn zonen verschillende posten, maar Jan kreeg geen post op het vasteland. De Engelse troon had toentertijd verschillende gebieden in Frankrijk. Hierdoor kreeg Jan de bijnaam zonder Land, aangezien hij geen gebieden of bezittingen op het vasteland had. Jan kwam samen met zijn broer Richard Leeuwenhart in opstand tegen zijn vader. In 1185 mocht Jan over Ierland regeren, maar na de dood van zijn vader in 1189 kreeg hij geen bezittingen in Frankrijk of Engeland. Dit was tevens een onderbouwing voor zijn bijnaam.

Na de dood van Hendrik II werd zijn broer Richard Leeuwenhart koning van Engeland. Vanwege de Derde Kruistocht verliet deze zijn land. Jan spande hierdoor samen met de Franse koning Filips II. Jan reisde naar Engeland en deed een poging om de macht te grijpen. Hij werd echter door Richard gestopt in 1194. Richard stierf in 1199 en wees Jan aan als zijn troonopvolger. Jan werd in Engeland als koning erkent, maar de Franse bezittingen wilden hem niet. Zij schoven Arthur I van Bretagne naar voren als kandidaat. De kwestie leidde tot een oorlog in 1200, maar uiteindelijk werd er vrede gesloten. Jan moest hierdoor bepaalde Franse bezittingen opgeven. De vrede was van korte duur. In 1202 werden de Franse gebieden hem ontnomen nadat hij weigerde te verschijnen op het hof. Arthur I begon hierdoor een oorlog, maar Jan wist Arthur gevangen te nemen. In 1204 verloor Jan Normandië, maar wist Aquitanië te behouden. In 1206 wist hij opnieuw een tijdelijke vrede te sluiten.

Jan kwam echter in conflict met de paus toen hij de nieuwe aartsbisschop van Canterbury niet wilde erkennen. In 1209 werd hij door de kerk in de ban gedaan en in 1213 werd hij door de kerk niet meer erkend als vorst. Hierna wist hij vrede te sluiten met de paus. Inmiddels was de oorlog met Frankrijk weer opgelaaid. De Engelsen konden niet op tegen de Fransen. Dit zorgde voor veel woede onder de adel en de burgerij. De kerk steunde de adel en de burgerij. Zij verzette zich tegen de invloed van de koning. Nadat Jan meer geld moest hebben voor de oorlog werd hij gedwongen de Magna Carta te tekenen. Dit document beperkte de macht van de koning en vergrootte de macht van het parlement (en daarmee de adel, de kerk en de burgerij). De paus kwam echter voor de koning op en verklaarde de Magna Carta ongeldig.

Dit zorgde ervoor dat de opstandelingen de troon wilden overdragen aan de Franse kroonprins Lodewijk. Toen hij Londen binnenviel, vluchtte Jan naar het noorden. Hier overleed Jan in 1216. Hij droeg de troon over aan zijn negenjarige zoon Hendrik III.

	Koningen van Engeland, Schotland en het Verenigd Koninkrijk
Engeland (tot 1603 · lijst) Alfred de Grote (871-899) · Eduard de Oudere (899-924) · Æthelstan (924-939) · Edmund I de Geweldige (939-946) · Edred (946-955) · Edwy (955-959) · Edgar de Vreedzame (959-975) · Eduard de Martelaar (975-978) · Ethelred II (978-1016) · Sven Gaffelbaard (1013-1014) · Edmund II (1016) · Knoet de Grote (1016-1035) · Harold I (1035-1040) · Hardeknoet (1040-1042) · Eduard de Belijder (1042-1066) · Harold II (1066) · Edgar II (1066) · Willem I de Veroveraar (1066-1087) · Willem II (1087-1100) · Hendrik I (1100-1135) · Stefanus (1135-1154) · Hendrik II (1154-1189) · Richard I (1189-1199) · Jan (1199-1216) · Hendrik III (1216-1272) · Eduard I (1239-1307) · Eduard II (1307-1327) · Eduard III (1327-1377) · Richard II (1377-1399) · Hendrik IV (1399-1413) · Hendrik V (1413-1422) · Hendrik VI (1422-1461) · Eduard IV (1461-1470; eerste keer) · Hendrik VI (1470-1471) · Eduard IV (1471-1483) · Eduard V (1483) · Richard III (1483-1485) · Hendrik VII (1485-1509) · Hendrik VIII (1509-1547) · Eduard VI (1547-1553) · Jane (1553) · Maria I (1553-1558) · Elizabeth I (1558-1603) Schotland (tot 1603) Kenneth I de Veroveraar (c. 841-c. 858) · Donald I (858-862) · Constantijn I (862-877) · Aedh (877-878) · Giric (878-889) · Eochaid (878-889) · Donald II (889-900) · Constantijn (900-943) · Malcolm I (943-954) · Indulf (954-962) · Dub (962-967) · Culen (967-971) · Kenneth II (971-995) · Constantijn III (995-997) · Kenneth III (997-1005) · Malcolm II (1005-1034) · Duncan I (1034-1040) · Macbeth (1040-1057) · Lulach (1057-1058) · Malcolm III (1058-1093) · Donald III (1093-1094) · Duncan II (1094) · Donald III (1094-1097) · Edgar (1097-1107) · Alexander (1107-1124) · David I (1124-1153) · Malcolm IV (1153-1165) · Willem I de Leeuw (1165-1214) · Alexander II (1214-1249) · Alexander III (1249-1286) · Margaretha (1286-1290; wordt betwijfeld) · Regentschap (1290-1292) · Jan (1292-1296) · Regentschap (1292-1306) · Robert I (1306-1329) · David II (1329-1371) · Robert II (1371-1390) · Robert III (1390-1406) · Jacobus I (1406-1437) · Jacobus II (1437-1460) · Jacobus III (1460-1488) · Jacobus IV (1488-1513) · Jacobus V (1513-1542) · Maria I (1542-1567) · Jacobus VI (1567-1625; vanaf 1603 ook koning van Engeland) Engeland, Schotland en Ierland (1603-1707 · lijst) Jacobus I (1603-1625) · Karel I (1625-1649) · Engelse Gemenebest (1649-1660) · Karel II (1660-1685) · Jacobus II (1685-1688) · Willem III & Maria II (1689-1702) · Anna (1702-1707) Verenigd Koninkrijk (en Ierland) (1707-heden · lijst) Anna (1707-1714) · George I (1714-1727) · George II (1727-1760) · George III (1760-1820) · George IV (1820-1830) · Willem IV (1830-1837) · Victoria (1837-1901) · Eduard VII (1901-1910) · George V (1910-1936) · Eduard VIII (1936) · George VI (1936-1952) · Elizabeth II (1952-2022) · Charles III (2022-heden)