Imperialisme

Karikatuur over de Europese leiders die Afrika beheersen

De term imperialisme betreft een politiek of ideologie die als doel heeft om andere landen of gebieden te overheersen om er economische voordelen uit te halen, ofwel een culturele verandering te bereiken in deze gebieden. Dit gaat verder dan alleen kolonialisme, dat alleen gericht is op het in bezit nemen van gebieden. Al in het Romeinse Rijk was sprake van imperialisme. Het meest bekend is het moderne imperialisme, de tijd van de overheersing van Europa over meer dan de helft van de wereld rond de periode van 1870 tot 1914, het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.

Imperium

Het woord imperialisme is afkomstig uit het Latijn van imperium. Het Romeinse Rijk werd gezien als een groot imperium, een supermacht die over grote gebieden heerste, direct of indirect. In het geval van een directe overheersing, moesten de inwoners van het land verantwoording afleggen aan de eigen heerser, bijvoorbeeld een koning of een keizer. Indien het indirect was, dan moest de heerser van een land verantwoording afleggen aan een grotere heerser uit een ander land.

Modern imperialisme

Het meest bekend is het moderne imperialisme. Vooral nadat David Livingstone de binnenlanden van Afrika onder de Sahara had ontdekt, ontstond er een wedloop op de gebieden in bijna het hele Afrikaanse continent. In de 2e helft van de 19e eeuw wilde men veel land in bezit hebben, ze gingen veroveren en hun rijk uitbreiden, ook buiten Afrika. De oorzaken van het imperialisme waren:

• Mogelijkheid tot goedkoop bestuur: Uitvindingen als de stoomtrein maakten het mogelijk voor minder geld een groot gebied te controleren. Dit word een indirect bestuur genoemd
• Noodzaak tot grondstoffen: Europa had grondstoffen als katoen, rubber en olie zelf niet. De grondstoffen konden voor een lage prijs en grote hoeveelheden uit de landen gehaald worden = er konden goedkopere producten gemaakt worden, en dit leidde tot een goede binnenlandse afzetmarkt.
• Nationale gevoelens: Mensen in de 19e eeuw waren erg trots op hun volk, vaderland en geschiedenis: nationalisme. Ze waren nog trotser als ze veel koloniën hadden, in Europa viel niets meer te veroveren dus het veroveren moest buiten Europa (ze gingen dus naar Afrika en Azië).

Er konden uiteenlopende redenen nodig zijn, zoals:

• De Europeanen wilden de Europese beschaving verspreiden omdat deze beschaving volgens de bevolking beter was dan de beschaving van andere landen.
• De Europeanen wilden winst maken, de koloniën hadden grote economische mogelijkheden en konden veel winst opleveren.

Het modern imperialisme werd mogelijk gemaakt door de grote technologische voorsprong:

• De maxime werd uitgevonden (het eerst volautomatische geweer uit 1884)
• Uitvinding van de telegraaf
• Opening van het Suezkanaal
• Er werden spoorwegen aangelegd en er kwamen stoomtreinen
• Beter transportnetwerk

Video

• David Livingstone, de ontdekker van Afrika ten zuiden van de Sahara