Huis Oranje-Nassau
| Huis Oranje Nassau | |
 Het wapen van het Huis Oranje-Nassau, Willem I van Oranje-Nassau | |
| Wapenspreuk | "Je Maintiendray Nassau" |
| Stamvader | Willem van Oranje 1544 (Stichter) |
| Familiehoofd | Willem-Alexander der Nederlanden vanaf 2013 |
| Titel(s) | |
|---|---|
| Stadhouder, Hertog, Groothertog, Prins, Prinses, Soeverein vorst, Koning, Koningin | |
Portaal  Monarchie
| |
Het Huis van Oranje-Nassau is een adellijk huis en het huidige koningshuis van Nederland. Het Huis Oranje-Nassau stamt uit het veel grotere Huis Nassau.
Geschiedenis
Oranje en Nassau
Het Huis Oranje-Nassau heeft een lange geschiedenis. De geschiedenis van Oranje-Nassau begint bij het Huis Nassau, waarvan het begin teruggaat tot de 11e eeuw en die voor het eerst voorkomt als graven van Laurenburg. Dit huis regeerde over het land Nassau, vandaar de naam dus. Willem van Oranje was ook lid van dit huis. Willem erfde in 1544 het Huis Orange en werd Prins van Oranje. Hij stichtte de dynastie Oranje-Nassau. Het vorstendom Orange (Frans: principauté d'Orange, Nederlands vaak ook prinsdom), is een klein voormalig vorstendom in de Provence, een streek in het zuidoosten van Frankrijk. In het Nederlands werd het historisch als Oranghien aangeduid en later verder vernederlandst tot Oranje. Het was aanvankelijk een graafschap en na 1163 een vorstendom dat tot 1713 zelfstandig bleef. Hij zorgde ervoor dat Nederland zelfstandig werd en zo kreeg het Huis Nassau invloed in Nederland. Nederland was toentertijd een republiek, wat bijzonder was in Europa. Toch had Nederland iets van een monarch (soort vorst), namelijk een stadhouder. Nadat Willem van Oranje vermoord werd in Delft, werd zijn zoon Maurits van Oranje, de eerste stadhouder van Nederland (1618 – 1625). Zo ging het steeds door van vader op zoon. De familie die afstamde van Willem van Oranje noemde men het Huis Oranje. Toch hadden andere delen van Nederland een stadhouder die uit het Huis Nassau kwam, aangezien Nederland soms meerdere stadhouders tegelijk had. Huis Oranje en Huis Nassau leefden gescheiden van elkaar. Dit veranderde toen Willem III van Oranje overleed. Hiermee was het Huis Oranje via de mannelijke lijn uitgestorven. De kleindochter van Willem van Oranje, Albertine Agnes van Nassau is een kleindochter via het vierde huwelijk van Willem van Oranje met Louise de Coligny. Haar vader Frederik Hendrik - prins van Oranje en Graaf van Nassau ( 1625–1647), is een halfbroer en opvolger van prins Maurits van Oranje. Frederik Hendrik is de stamvader van de zogeheten Friese tak en via zijn dochter Albertine (de 'stammoeder') die trouwt met haar achterneef, de Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau-Dietz (1613-1664, de 'stamvader'), ontstaat de bloedlijn en feitelijk het Huis Oranje-Nassau, de rechtstreekse lijn naar het huidige koningshuis. Willem Frederik voegt de Huizen Oranje en Nassau samen tot Huis Oranje-Nassau. Toch wordt Willem van Oranje altijd gezien als de stichter en stamhouder van het Huis Oranje-Nassau. De zoon en opvolger van Frederik hendrik is Willem II van Oranje - prins van Oranje en graaf van Nassau-Oranje (1647–1650). De situatie leidde tot een 1e periode zonder stadhouder. In deze tijd werd Johan de Witt (1653–1672) de feitelijke regeringsleider, maar wordt in 1672 op gruwelijke wijze vermoord. De zoon en opvolger van Willem II van Oranje is Willem III van Oranje - prins van Oranje van het huis Oranje-Nassau (1650–1702). Als Willem III van Oranje ongetrouwd en zonder wettelijke kinderen (erfgenamen) overlijd ontstaat de 2e stadhouderloze periode in de Republiek, behalve in Friesland, Groningen en Drenthe. De bloedlijn van Oranje-Nassau gaat door met de zoon van Albertine en Willem Frederik, Hendrik Casimir II van Nassau-Dietz - vorst van Nassau-Dietz, graaf van Katzenelnbogen, Vianden en Spiegelberg, baron van Liesveld en stadhouder van Friesland, Groningen en Drenthe (1664-1696). Zijn zoon en opvolger is Johan Willem Friso van Nassau-Dietz - vorst van Nassau-Dietz (1696-1711, vanaf 1702 Nassau-Oranje), prins van Oranje (1702-1711) en stadhouder van Friesland (1707-1711) en Groningen (1708-1711). Daar weer de zoon en opvolger van is Willem IV van Oranje-Nassau - prins van Oranje en vorst van Oranje-Nassau (stadhouder van Friesland 1711-1747, Groningen 1718-1747 en Gelre en Drenthe 1722-1747, tot 1731 is Maria Louise van Hessen-Kassel regentes over de vier provincies). Willem IV was de eerste erfstadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1747–1751).
De Franse Tijd
Uiteindelijk werd de zoon van Willem IV van Oranje-Nassau, Willem V van Oranje stadhouder (1751–1795), maar hier waren veel mensen niet blij mee. Huis Oranje-Nassau had het voor elkaar dat elk gewest dezelfde stadhouder had. Willem V was een slechte stadhouder en daarom waren veel mensen tegen hem. In Frankrijk brak de Franse Revolutie uit. De Fransen vermoordden de koning en stichtten een republiek. Sommige Nederlanders wilden dit ook. Zij heten de patriotten. Andere Nederlanders waren voor de stadhouder, de orangisten. Uiteindelijk brak in Nederland, met steun van de Fransen, ook een revolutie uit. De stadhouder vluchtte naar Engeland en Nederland werd voor het eerst een republiek, de Bataafse Republiek (1795-1801). De republiek werd gesteund door Frankrijk. In Frankrijk was Napoleon keizer geworden. Hij was op een gegeven moment klaar met de Bataafse Republiek en stuurde zijn broer naar Nederland. Zijn broer, Lodewijk Napoleon Bonaparte, werd door Napoleon tot koning van Koninkrijk Holland benoemd van 1806 tot 1810. Hierdoor heerste het Huis Bonaparte in Nederland. Lodewijk werd door veel mensen gezien als een goede koning en kwam op voor de Nederlanders tegenover Napoleon. Uit angst voor een inval van de Fransen, trad Lodewijk af en vluchtte terug naar Frankrijk. Hierdoor werd een aantal dagen later Nederland ingenomen door de Fransen.
Nederland, België en Luxemburg
Ondertussen was stadhouder Willem V gestorven en zijn zoon, de latere Willem I der Nederlanden streed tegen Napoleon. In 1813 wist hij Nederland te bevrijden en Napoleon werd verslagen. Op het congres van Wenen waren veel landen het eens dat Frankrijk moest grenzen aan sterke landen. Daarom werden België en Luxemburg samengevoegd met Nederland. Willem I der Nederlanden werd hier soeverein vorst van. Een soeverein vorst is ongeveer hetzelfde als een koning, maar een soeverein vorst staat net een stapje lager dan een koning. Toen bij de Slag van Waterloo Napoleon echt verslagen werd, werd Willem (I) koning der Nederlanden. Zijn zoon en opvolger Willem Frederik George Lodewijk (koning Willem II) is koning der Nederlanden en Groothertog van Luxemburg van 1792 tot 1849. Willem III (Koning der Nederlanden en Groothertog van Luxemburg van 1817 tot 1890) was de laatste groothertog van Luxemburg uit het Huis Oranje-Nassau. In 1890 overleed Willem III en Luxemburg kreeg een nieuw adellijk huis, Huis Nassau-Weilburg. België hoorde toen ook bij Nederland, maar in 1830 brak de Belgische Revolutie uit en werd België zelfstandig.
Wie wordt de opvolger?
Uiteindelijk overleed de Nederlandse koning Willem III. Hij had drie zoons, die alle drie waren overleden, en een dochter die te jong was om te regeren. Zijn dochter heette Wilhelmina en zij en haar moeder waren de enigen die nog in leven waren van het Huis Oranje-Nassau in die tijd. Haar moeder, Emma van Waldeck-Pyrmont, nam het regeren tot haar achttiende over (koningin-regentes van 1890 tot 1898). Wilhelmina was van 23 november 1890 tot 4 september 1948 koningin der Nederlanden. Wilhelmina trouwde uiteindelijk met de Duitse prins Hendrik. Voor Wilhelmina was het belangrijk dat ze het adellijk huis in leven hielden. Desondanks kreeg Wilhelmina maar één dochter, Juliana. Ook kon je als vrouw zijnde deze titel Van Oranje-Nassau nog niet doorgeven, maar Juliana kreeg als eerste vrouwelijke troonsopvolger toch deze titel. Zij werd koningin der Nederlanden van 4 september 1948 tot en met 30 april 1980. Juliana trouwde met Bernhard von Lippe-Biesterfeld en samen kregen ze vier kinderen. De oudste dochter van koningin Juliana en Prins Bernhard, Beatrix der Nederlanden, werd koningin van 1980-2013. Zij trouwde met de latere Prins Claus, Jonkheer van Amsberg. Ze kregen drie zonen, waarvan de oudste Willem-Alexander der Nederlanden vanaf 2013 koning wordt. De in 2001 nog prins Willem-Alexander trouwt met Maxima Zorreguieta die in 2013 Koningin Maxima wordt. Ze krijgen drie dochters. De kroonprinses is Amalia der Nederlanden. Haar zussen zijn Prinses Alexia en Prinses Ariane der Nederlanden.
Op Stamboom Monarchie in Nederland kun je de stamreeks zien vanaf Koning Willem I.
Een populair koningshuis
De band tussen het Huis Nassau en Nederland ontstaat in 1403. Graaf Engelbrecht I van Nassau trouwt in dat jaar met Johanna van Polanen, vrouwe van Breda. Door hun groeiend familiebezit behoren de Bredase Nassaus al snel tot de hoogste edelen van ons land. Zij krijgen ook steeds belangrijkere functies toebedeeld van de Bourgondische en Habsburgse hertogen, die grote delen van de Nederlanden als landheren besturen. Zo bekleedt Graaf Hendrik III van Nassau (1483-1538) hoge burgerlijke en militaire ambten. Ook is hij betrokken bij de opvoeding van Keizer Karel V.
Het Huis Oranje-Nassau is één van 's werelds populairste koningshuizen. Dit begon eigenlijk al bij Willem van Oranje. Hij kwam voor het Nederlandse volk op en voerde de strijd tegen de Spanjaarden. De eerste echte koning van Nederlanden, Willem I, was ook wel een populaire koning. Hij bracht welvaart en banen. Toch was hij in België minder populair, aangezien de Belgen vonden dat hij het noorden van het land voortrok. Zijn zoon Willem II was dan weer wel populair in België, maar hij werd pas een paar jaar na de Belgische onafhankelijkheid koning. Over de populariteit van Wilhelmina wordt verschillend gedacht. Velen verweten haar dat ze "haar volk" in de steek had gelaten toen de Duitsers Nederland in 1940 binnenvielen en ze onmiddellijk uitweek naar Engeland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sprak ze via "Radio Oranje" het Nederlandse volk moed in terwijl ze zelf buiten schot bleef. Juliana was wel populair. Haar dochter Beatrix was in het begin helemaal niet populair, maar uiteindelijk werd ze dit wel. De huidige koning Willem-Alexander is ook erg populair, maar volgens sommige mensen is zijn vrouw Máxima Zorreguieta populairder.
Toch zijn er ook leden geweest die helemaal niet populair waren. Koning Willem III en stadhouder Willem V waren helemaal niet populair.
Regerende landen
In de volgende landen regeert het Huis Oranje-Nassau of heeft het huis regeert:
- Graafschap Orange
- Graafschap Nassau
- Graafschap Nassau-Dillenburg
- Koninkrijk Engeland
- Koninkrijk Schotland
- Koninkrijk Ierland
- Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (als stadhouder)
- Vorstendom Fulda
- Bisdom Fulda
- Vorstendom Corvey
- Graafschap Dortmund
- Heerlijkheid Weingarten
- Groothertogdom Luxemburg
- België (als onderdeel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden)
- Hertogdom Limburg (als privé-eigendom)