Hebban olla vogala
Hebban olla vogala is een hele bekende oude regel in het Oudnederlands.
Deze zin werd ontdekt in 1932 in Oxford door Kenneth Sisam op het schutblad van een Latijns manuscript uit de abdij van Rochester. De tekst dateert naar schatting uit het derde kwart van de 11e eeuw.
Tekst
De zin luidt (onleesbare letters vervangen door punten):
Hebban olla uogala nestas bigunnan hinase hi(c) (e)nda thu uuat unbidan uue nu
(een u staat vaak voor een v, uu voor een w)
Het is de vertaling van de Latijnse zin:
Habent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu. Quid expectamus nu(nc).
De vertaling luidt:
Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij.
Waarop wachten we nu?
Waarschijnlijk was dit een oud liefdesliedje dat de monnik kende toen hij deze zin opschreef. De zin wordt gezien als een van de alleroudste opgeschreven Nederlandse zinnen. De zin werd ca. 1100 opgeschreven door een Vlaamse monnik.
Nederlands?
Tegenwoordig wordt er aan getwijfeld of deze tekst wel als Nederlands gezien moet worden. De tekst is in Engeland geschreven door een Vlaamse monnik, en zou ook Oudengels met een Nederlands-Kentse invloed kunnen zijn, want in die tijd leek Engels nog een stuk meer op Nederlands dan nu.
Andere, oudere zinnen
Vaak wordt gedacht dat "Hebben olla vogala" de oudste Nederlandse zin is. Dit is niet waar. Er zijn zelfs vrij veel zinnen bekend van voor de 11de eeuw. Algemeen wordt aangenomen dat één zin in de Salische wet de oudste is! deze luidt vertaald: "Ik zeg je, ik bevrijd je, laat." Wel waar, is dat "Hebben olla vogala" de oudste bewaarde voluit "literaire" tekst is in het Nederlands.
Andere zinnen:
- An âuont in an morgan in an mitdon dage tellon sal ic in kundon, in he gehôron sal - "'s Avonds en 's morgens en 's middags zal ik vertellen en verkondigen, en hij zal horen" (uit een psalm)
- Visc flot aftar themo uuatare - "Een vis zwom in het water" (een bezwering)
- Gelobistu in got alamehtigan fadaer - "Geloof je in God de almachtige vader"