Hans van Mierlo (D66)
Henricus Antonius Franciscus Maria Oliva (Hans) van Mierlo (Breda, 18 augustus 1931 – Amsterdam, 11 maart 2010) was een Nederlands journalist en politicus namens Democraten 66. Van Mierlo was één van de oprichters van deze politieke partij en was jarenlang het gezicht van D66. Door de initialen van zijn voornamen kreeg hij binnen de partij de bijnaam Hafmo.
Hij richtte in 1966, samen met Hans Gruijters, de sociaalliberale Democraten 66 op. Van Mierlo was in die periode politiek leider en zat zowel in de Tweede als Eerste Kamer namens die partij. Hij was tevens minister van Defensie en minister van Buitenlandse Zaken. Van Mierlo stopte in 1998 met de politiek en kreeg de titel minister van Staat toegerekend.
Levensloop
Jeugd
Van Mierlo werd in Breda geboren in een rooms-katholiek gezien. Zijn vader was industrieel en gedurende de Tweede Wereldoorlog stak het gezin de Noordzee over om een jaar in Engeland te wonen. Na de oorlog keerde het gezin echter terug. Van Mierlo studeerde rechten aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Halverwege zijn studie ging hij de wereld rondreizen en eindigde in de Franse stad Perpignan. Hier werkte hij voor de lokale krant L'Independent. In 1960 voltooide hij zijn studie en werd doctor in Nederlands recht, met als specificatie internationaal privaatrecht. Van 1960 tot 1967 werkte hij bij het Algemeen Handelsblad in Amsterdam. Eerst was hij hier redacteur over het binnenland en later hoofd van de redactie van de opiniepagina.
Oprichting van D66
Als voorzitter van het initiatief-comité had Van Mierlo grote invloed op de oprichting van de nieuwe politieke partij. D66 zou toentertijd de politiek vernieuwen door democratische vernieuwingen te brengen. Voorbeelden hiervan waren het rechtstreeks referendum en het gekozen burgemeester- en premierschap. D66 wilde ook het oude politieke systeem doorbreken, waarin de traditionele politieke partijen de meeste invloed hadden. De oprichting van D66 lukte dan ook maar net in 1966, op 27 december. Het comité kon het op het laatste moment eens worden na dagenlang te vergaderen. Van Mierlo werd gekozen als de nieuwe voorzitter en fractievoorzitter namens de partij.
Volgens Van Mierlo zou D66 worden opgeheven zodra het zijn doelen had bereikt. Van Mierlo zou in 1966 hebben gezegd: D'66 verdwijnt wanneer we het huidige politieke stelsel mee hebben helpen opblazen. In 1990 kwam hij hierop terug door te zeggen dat hij op de langere termijn hierin geloofde. D66 werd niet alleen bekend door zijn vernieuwende ideeën, maar ook door de vernieuwende campagnespot. In dit spotje liep Van Mierlo door de Amsterdamse grachten en sprak de kiezer thuis rechtstreeks aan. Hoewel dit soort spotjes tegenwoordig niet echt bijzonder zijn, was het in die tijd ongewoon.
In de Tweede Kamer
Bij de verkiezingen van 1967 voor de Tweede Kamer behaalde D66 maar liefst zeven zetels. In de Tweede Kamer zocht D66 vooral de steun van de Partij van de Arbeid (PvdA) op. De twee partijen stonden bekend als Nieuw Links. Ook zocht D66 andere linkse partijen op voor het milieubeleid. Veel fractiegenoten vonden dat D66 zich beter moest richten op politieke vernieuwing en niet "de bijwagen van de PvdA" moest worden. Kort voor de verkiezingen van 1971 zette Van Mierlo met de PvdA en de Politieke Partij Radikalen (PPR) een zogeheten schaduwkabinet op. Dit zou het echte kabinet worden als de partijen genoeg zetels zouden behalen. Van Mierlo zou in dit kabinet vicepremier en minister zonder portefeuille worden. De plannen van het geplande kabinet bestonden uit het uitvoeren van het Progressief Akkoord.
Na de verkiezingen van 1971 steeg D66 van 7 naar 11 zetels. De partijen behaalde niet de meerderheid en werden ook geen onderdeel van het kabinet. De leider van de PvdA, Joop den Uyl, wilde Van Mierlo helpen met het oprichten van een progressieve volkspartij. Doordat het kabinet al snel viel, werden er nieuwe verkiezingen uitgeschreven. De PvdA, de PPR en D66 richtte opnieuw een schaduwkabinet op onder de naam Keerpunt '72. Bij de verkiezingen wist de PvdA de grootste partij te worden en trad samen met de partijen en de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en de Katholieke Volkspartij (KVP) in de regering. D66 verloor echter zetels en kwam op 6 zetels uit. Van Mierlo voelde zich hiervoor verantwoordelijk en trad af als fractievoorzitter. Hij werd opgevolgd door Jan Terlouw. Van Mierlo bleef echter Kamerlid en woordvoerder over defensie en buitenlandse zaken. De PvdA, de PPR en D66 lieten het idee door een gezamenlijke progressieve volkspartij vallen. De PPR zou later in de jaren negentig met enkele kleinere linkse partijen opgaan in GroenLinks. In 1977 vertrok Van Mierlo voor de eerste keer uit de politiek.