Hamlet
| Hamlet, Prins van Denemarken | |
| |
| Informatie | |
| Schrijver | William Shakespeare |
| Taal (origineel) | Engels |
| Land | .svg){kind=small} Verenigd Koninkrijk
|
| Genre | Tragedie |
| Datum | 1600 - 1602 |
Portaal  Theater
| |
Hamlet, Prins van Denemarken is een toneelstuk dat William Shakespeare schreef tussen 1600 en 1602. Het is een van zijn bekendste tragedies en wordt nog steeds opgevoerd. In het kasteel Kronborg in Denemarken wordt Hamlet zelfs bijna iedere dag ten tonele gebracht, aangezien het verhaal zich in het kasteel zou hebben afgespeeld.
Het toneelstuk is vernoemd naar het hoofdpersonage Hamlet, de kroonprins van Denemarken. Hamlets vader werd vermoord door zijn oom Claudius, die vervolgens zijn moeder trouwt en zijn stiefvader wordt. Hamlet komt dit te weten door de geest van zijn vader, die hem komt opzoeken. Hamlet raakt hierna geobsedeerd met het vermoorden van zijn oom uit wraak. Ondertussen in Ophelia verliefd op Hamlet, maar pleegt zelfmoord uit verdriet. Dit maakt haar broer boos, die vervolgens geobsedeerd raakt met het vermoorden van Hamlet.
Het bekendste citaat uit het toneelstuk is To be, or not to be, that is the question (Te zijn of niet te zijn, dat is de vraag).
Verhaal
Hamlet is de kroonprins van Denemarken. Kort voordat het toneelstuk begon is zijn vader overleden. Hierna besloot zijn moeder zijn oom (Claudius) te trouwen. Hierdoor werd zijn oom koning van Denemarken. Hamlet heeft het moeilijk met de dood van zijn vader en is dit nog altijd aan het verwerken. Hij vindt dat zijn moeder zijn oom te snel getrouwd had. Terwijl een aantal wachters buiten staan te wachten zien ze een geest, die lijkt op de oude koning (Hamlets vader).
Het verhaal begint op het kasteel Elseneur in Denemarken. Hier wordt Horatio door de wachters geroepen, aangezien er een geest gespot is in de buurt van het kasteel. Horatio herkent de oude koning echter in de geest. Hoewel hij roept naar de geest, reageert deze niet. Horatio besluit dit vervolgens aan Hamlet te vertellen. Ondertussen stuurt Claudius de zoon van Polonius, Laertes, naar Parijs met zijn schip. Ook zegt hij dat Hamlet voortaan in Denemarken mag blijven en niet terug hoeft naar de universiteit van Wittenberg. Hierna vertelt Horatio Hamlet over de geest en besluit de nacht erna met de geest te spreken. Leartes neemt afscheid van zijn vader en zijn zus, Ophelia, voordat hij naar Parijs gaat. Hij waarschuwt Ophelia voor de liefde die Hamlet voor haar voelt, aangezien Hamlet een prins is en zij niet met hem kan trouwen. Hamlet weet de avond erna met de geest te praten. De geest (zijn vader) vertelt dat hij vermoord is door Claudius. Claudius vermoordde zijn vader door hem te vergiftigen en vertelde iedereen dat hij door een slang gebeten was. Hamlet wil hierna wraak uitoefenen op zijn oom. Vanaf deze dag verandert zijn gedrag ook erg.
Ophelia merkt als eerste de veranderingen in Hamlet gedrag. Zij vertelt het geschrokken aan haar vader. Polonius vertelt dit de dag erna aan de koning en koningin. Toch denken de koning en koningin eerder dat Hamlet het moeilijk heeft met de dood van zijn vader. Polonius wil daarna aantonen dat Hamlet gek is op Ophelia. De koning laat twee oude vrienden van Hamlet overkomen om hem te bespioneren. Hamlet heeft dit door. Hierna komt een groep toneelspelers aan, het toneelstuk De Muizenval gaan opvoeren. Hamlet gaat voor dit toneelstuk enkele regel schrijven.
De koning en koningin keuren het huwelijk tussen Ophelia en Hamlet goed als Polonius kan aanduiden dat de twee verliefd zijn. De koning verstopt zich achter het tapijt, terwijl Ophelia Hamlet probeert te verleiden. Hamlet is echter niet verliefd op Ophelia en de koning is hiervan overtuigd. De koning besluit Hamlet daarom naar Engeland te sturen. Bij het toneelstuk is het gehele hof, inclusief de koning en koningin. Het toneelstuk gaat over een koning die vermoord wordt door zijn broer, die vervolgens koning wordt en zijn vrouw trouwt. Claudius verlaat hierdoor de zaal en Hamlet gelooft dat dit het bewijs is dat Claudius zijn vader vermoord heeft. Hamlet wil dit die avond uitleggen aan zijn moeder, maar die wordt bang van de heftigheid waarmee Hamlet praat. Zij roept om hulp. Polonius, die achter een gordijn verstopt zit, komt binnen. Hamlet ziet vervolgens als enige de geest van zijn vader en vermoord per ongeluk Polonius. Hamlet verlaat de kamer en sleept het lijk van Polonius met hem mee.
De koningin vertelt Claudius over de dood van Polonius. De koning laat Hamlet hierdoor onmiddellijk naar Engeland meenemen. Claudius wil dat Hamlet hier onmiddellijk gedood wordt en vertelt dit aan Hamlet in geheim. Ophelia raakt in een waanzin over de dood van haar vader. Hierdoor zingt ze alleen liefdesliedjes en kan met niemand spreken, behalve Hamlet. Laertes komt terug uit Parijs en wil wraak nemen op Hamlet vanwege zijn vader en zuster. De koning maakt bekent dat Hamlet verantwoordelijk wordt gehouden voor Ophelia en Polonius. De koning wil dat Laertes Hamlet uitdaagt voor een duel. Laertes krijgt een zwaar dat dodelijk gif aan de punt heeft. Hamlet wijst Ophelia echter af, waarna Ophelia zichzelf verdrinkt en sterft. De koningin vertelt vervolgens aan Laertes dat zijn zus dood is, waarna hij vastbesloten is het plan van de koning uit te voeren.
Hamlet en Horatio lopen over de begraafplaats precies op het moment dat Ophelia begraven wordt. Hij pakt een schedel op uit een gedolven graf, van een nar die hij kende. Laertes wordt kwaad op Hamlet, maar de koning kalmeert hem. Hamlet schreeuwt zijn liefde voor Ophelia uit en slaat op de vlucht. Hamlet wil zich met Laertes verzoenen en gaat op de uitnodiging van het duel in. Voor de zekerheid heeft de koning ook een beker met vergif, dat hij aan Hamlet wil aanbieden. Na de eerste ronde van het duel biedt de koning de vergiftigde wijn aan. Hamlet slaat dit af, waarna de koningin de beker pakt. Zij drinkt hieruit voordat de koning dit kan voorkomen. In de chaos die hierna komt verwondden zowel Laertes als Hamlet zich aan het zwaard en de koningin sterft. Laertes onthult zijn complot met de koning en Hamlet onthult het geheim dat de koning zijn vader vermoord heeft. Laertes verzoent zich met Hamlet. Hamlet dwingt de koning uit de vergiftigde beker te drinken en steekt de koning met het vergiftigde zwaar dood. Horatio, die alles aanziet, wil ook de vergiftigde wijn drinken. Hamlet wil dit voorkomen, aangezien iemand moet vertellen dat er gebeurd is. Hamlet en Laertes sterven, waardoor Horatio als enige leeft. Op dat moment komen de afgezanten uit Engeland binnen, waarna Horatio vertelt wat er is gebeurd. Hij wil dat Hamlet eervol wordt begraven, want hij zou een vorstelijke koning geweest zijn.
Personages
De volgende personages komen voor in Hamlet:
- Hamlet, de prins van Denemarken.
- Getrude, de koningin en de moeder van Hamlet.
- Claudius, de koning en de oom van Hamlet.
- Polonius, een raadsman van Claudius en vader van Laertes en Ophelia.
- Ophelia, de dochter van Polonius en zus van Laertes.
- Laertes, de zoon van Polonius en broer van Ophelia.
- Hamlet de oude (de geest), de vader van Hamlet. Hij is vermoord door Claudius.
- Fortinbras, de jonge prins van Noorwegen.
- Guildenstein en Rosencrantz, twee studievrienden van Hamlet.
- Horatio, een vriend van Hamlet.
- Bernardo, een wachter op het kasteel.
Analyse
Thema's
In Hamlet spelen verschillende thema's een belangrijke rol. Voorbeelden zijn:
- Twijfel: Tijdens het toneelstuk probeert Hamlet er zeker van te zijn dat Claudius zijn vader heeft vermoord. De grote vraag is hoe men iets zeker weet. Hoewel de geest van zijn vader het hem vertelt, weten we niet of dit echt de geest van zijn vader is. Misschien is het een vijand of speelt het zich af in het hoofd van Hamlet? Daarnaast kan Hamlet aan de handelingen van Claudius zien hoe denkt, maar denkt Claudius echt zo? Men kan eigenlijk pas stellen dat Hamlet zijn gelijk heeft als Claudius vertelt dat hij het gedaan heeft.
- De dood: Hamlet raakt geobsedeerd met het idee van de dood nadat zijn vader overlijdt. De geest van zijn vader en de schedel van de nar op de begraafplaats zijn voorbeelden van dit thema. De dood is ook verbonden met onzekerheid en de waarheid. Volgens Hamlet zou de dood namelijk antwoord geven op alle vragen. Hamlet wordt ook geplaagd door de vraag over zijn eigen dood. Hij stelt zich constant vragen of zelfmoord rechtvaardigd kan worden. Hoewel hij zelfmoord ziet als iets dat een einde aan zijn lijden maakt, is hij ook bang dat als hij zelfmoord pleegt niet in de hemel komt. In zijn beroemde citaat "To be or not to be" kiest hij daarom om te blijven leven en daardoor te lijden. Hamlet is bang voor het leven na de dood.
- Het land: Denemarken wordt in het boek afgebeeld als een "ziek lichaam". Het toneelstuk begint net nadat de troon overging op een nieuwe heerser. De vraag die gesteld wordt is of deze heerser wel de rechtvaardige koning is. Denemarken wordt vaak als ziek lichaam beschreven, dat ziek gemaakt wordt door de corruptie van de koning en koningin. Na zijn dood wordt Hamlet ook erkend als "iemand die een geweldige koning" zou zijn. Claudius wordt echter als corrupt en kwaadaardig afgebeeld.
- Psychologische problemen: de belangrijkste vraag van het toneelstuk is of Hamlet gek geworden is of zich slechts zou gedraagt. Aan de ene kant kun je zijn acties en uitspraken zien als iemand die compleet is doorgedraaid. Aan de andere kant kun je het zien als een logische reactie op een situatie die zo vreemd is. Hamlet betwijfelt zelf of hij nog steeds mentaal in orde is aan het einde van het toneelstuk.
Wraaktragedie?
_MET_DP800756.jpg)
Hamlet is een zogeheten wraaktragedie. Dit is een toneelstuk waarin wraak de reden is voor de tragische gebeurtenissen. Hamlet wordt vaak gezien als de bekendste wraaktragedie, maar het was niet de eerste. Een van de vroegste Engelstalige wraaktragedies was namelijk The Spanish Tragedy van Thomas Kyd. Die was zo populair, dat het waarschijnlijk Shakespeare inspireerde zijn eigen wraaktragedie te maken. Shakespeare leende veel elementen van Kyd, zoals het verschijnen van een geest en een held die gek wordt. Net als in The Spanish Tragedy moet de held twee obstakels overkomen. Dit is het vinden van de moordenaars en het uiteindelijk vermoorden van de moordenaars.
Vóór Hamlet was een wraaktragedie een erg serieus toneelstuk. Hamlet is weliswaar ook serieus, maar er is ook veel humor in te vinden. Dit werd overgenomen door latere schrijvers, waardoor de wraaktragedie meer donkere humor kreeg. Deze donkere humor is verbonden met het thema van wraak. Mensen in Shakespeares tijd wisten dat dat tragedies nooit een goed einde hadden; ze eindigden altijd in de dood. Hierdoor wisten de toeschouwers vaak al dat Hamlet het toneelstuk niet zou overleven, aangezien het gebruikelijk was. Toch weet Shakespeare ook het publiek te shockeren met de dood van Ophelia. Deze shock wordt versterkt doordat de dood niet op het toneel plaatsvindt. Het publiek weet het slechts doordat de koningin het vertelt. Hierdoor ervaart het publiek dezelfde shock als Laertes.
Bekende uitspraken
Hamlet heeft een aantal bekende citaten die in de Engelstalige literatuur vaak herhaald zijn. De bekendste citaten zijn:
- "To be or not to be, that is the question" (Te zijn of niet te zijn, dat is de vraag)
- "The rest is silence" (De rest is stilte)
- "There is nothing either good or bad, but thinking makes it so." (Er is noch goed noch kwaad dat niet door het denken tot stand wordt gebracht.)
- "There are more things in heaven and earth, Horatio, than are dreamt of in your philosophy" (Er is meer tussen hemel en aarde dan wij vermoeden, Horatio, of kunnen dromen.)
- "Something is rotten in the state of Denmark." (Er rot iets in de staat van Denemarken.)
In de populaire cultuur
Hamlet is verschillende keren verfilmd. De eerste keer was in 1900, toen een vijf minuten durende versie van het stuk gemaakt werd. In de jaren hierna werden allerlei stille films van het stuk gemaakt, in 1907, 1908, 1910, 1913, 1917, 1920 en 1921. In 1948 werd de eerste geluidsfilm van Hamlet gemaakt, dat een Oscar voor beste film won. Dit is de enige verfilming van Shakespeare die ooit een Oscar voor beste film won. De eerste kleurenfilm van Hamlet was de versie uit 1969. Dit is op de dag vandaag de bekendste adaptatie van de film. In 1996 en 2014 werden nieuwe versie opgenomen. In een versie uit 2000 vind plaats in de moderne tijd in Manhattan. De thema's en de plot vormden ook de inspiratie voor de Disneyfilm De Leeuwenkoning uit 1994. Ook inspireerde het de film The Empire Strikes Back, wat onderdeel is van het Star Wars-universum. Ook de horrorfilm Nightmare at Elm Street en de thriller North by Northwest zijn geïnspireerd door Hamlet. Ook zijn er verschillende verwijzingen naar Hamlet in televisieseries, zoals The Simpsons en Animaniacs
De Britse schrijver James Joyce maakt ook een verwijzing naar Hamlet in zijn beroemde roman Ulysses.