Griekse mythologie

Een borstbeeld van de oppergod Zeus

De Griekse mythologie is de verzameling van de Griekse mythen en sagen. Dit zijn verhalen over goden, halfgoden en de relaties tussen goden en mensen.

De Grieken geloofden in meer dan één scheppergod. Zij waren polytheïstisch (poly = veel en theos = god) en vereerden vele goden. De godenverhalen werden aan elkaar doorverteld. Daarom zijn er soms verschillende versies van een mythe. De Griekse goden hadden buitengewone krachten en konden er ook als mensen uitzien. Ook gedroegen ze zich als mensen. Ze wilden allemaal graag de macht hebben en waren vaak jaloers, kwaad, maar ook vrolijk en heldhaftig. Wanneer er belangrijke beslissingen moesten worden genomen vroeg men vaak om raad. Men ging naar de tempel in Delphi om een orakel (een raadselachtige voorspelling van de goden) te vragen.

Hieronder een overzicht van de meest bekende Griekse goden.

Oorsprong

Hera, Hades, Demeter, Hestia, Poseidon en Zeus zijn zus en broers, allen kinderen van Kronos en Rhea. Uit angst voor de voorspelling dat hij door zijn zonen zou worden verstoten, at Kronos zijn kinderen direct na de geboorte op. Zijn vrouw Rhea wist met een list hun jongste zoon Zeus te redden. Eenmaal volwassen dwong Zeus zijn vader de verzwolgen kinderen terug te geven. Zeus deelde later de wereldheerschappij met zijn broers: Hades werd heerser over de onderwereld, Poseidon heerste over de zeeën en zelf behield hij de hoogste macht en de hemeltroon. Kronos stuurde ook Cyclopen, grote reuzen met een oog, naar het diepste van de onderwereld. Hades, Poseidon en Zeus wisten ze te bevrijden. Uit dank maakte de Cyclopen een onzichtbaarheidsmantel voor Hades, een drietand waarmee Poseidon aardbevingen mee kon veroorzaken en Zeus kreeg een bliksemschicht. Dat waren hun gave.

Zeus

Zeus is de machtigste van alle goden op Olympus. Maar ook de bekendste god. Als je de machtigste god bent ben je een oppergod. Als hemelgod beheerst hij alle weersverschijnselen: bliksem en donder komen rechtstreeks van hem. Zeus is getrouwd met zijn zuster Hera. Men zegt dat hun huwelijksnacht wel 300 jaar duurde! Zeus kan in alle vormen voorkomen zoals een zwaan. Om met Hera kinderen te krijgen moest hij eerst in haar kamer zien te komen. Hij veranderde zichzelf in een mus en vloog door het raam naar binnen. Hera vond het musje zo mooi dat ze hem knuffelde en stevig vasthield. Toen veranderde het musje in Zeus. Samen kregen zij 4 kinderen: Ares, Hebe, Eileithyia en Hephaistos. Zeus zag ook nog een mooie vrouw Leda, een koningin van Sparta, een grote stad. Hij wist haar te verleiden door zichzelf in een zwaan te veranderen. Leda werd verliefd op de zwaan en toen legde Leda eieren! Ze kregen Helena en nog veel meer kinderen. Zeus heet in de Romeinse mythologie Jupiter

Hera

Hera is de Griekse hemelvorstin en godin van het huwelijk en de geboorte. Ze was de zus en vrouw van haar machtige broer Zeus. Samen hadden zij 4 kinderen: Ares, Hebe, Eileithyia en Hephaistos, alhoewel men soms zei dat Hephaistos eigenlijk alleen maar het kind van Hera was. Hera spendeerde de meeste tijd om wraak te nemen op de stervelingen die minnaressen waren van Zeus (of ze nou onschuldig waren of niet) en hun kinderen die ze met Zeus kregen. Hera heet in de Romeinse mythologie Juno

Hades

Hades is heerser van de Onderwereld, het diepste, donkerste en engste deel van de onderwereld heet de "Tartarus". Soms noemde men hem ook wel eens de Koning van de Doden, de God van Rijkdom of de God van Kostbare Metalen, omdat men deze metalen diep onder de grond vond en daar woonde Hades. Hades is het meest bekend door de mythe van de ontvoering van Persephone. Nadat hij Zeus om haar hand had gevraagd, ontvoerde hij Persephone naar de Onderwereld waar hij haar Koningin van de Onderwereld maakte. Hades verliet de onderwereld bijna nooit, maar er was een keer dat hij verliefd werd op Minthe, een Nimf. Toen Persephone erachter kwam werd zij verschrikkelijk jaloers en veranderde Minthe in een kruid dat men "mint" noemt. Hades had een mantel waarmee hij onzichtbaar kon worden. De Onderwereld lag in het verre Westen, aan de rand van de wereld. Hades is een verschrikkelijk god maar zeker geen kwaadaardige. Hij verliet nauwelijks de Onderwereld en mocht nooit op Olympus komen. Hades heet in de Romeinse mythologie Pluto of Dis (Pater)

Poseidon

Hij was de broer van Zeus en Hades en god van de zee, de aardbevingen en van de paarden. Poseidon en Amphitrite kregen 3 kinderen: Triton, Rhode en Benthesicyme. Net zoals Zeus was Poseidon niet erg trouw. Hij en Demeter kregen twee kinderen: Despoena (een Nimf) en Arion (een wild paard). Hij is ook de vader van Halirrhothius, Orion, Parnassus, Cycnus (die werd gedood door Achilles) en Eumolpus. Poseidon had ook 3 kinderen bij Aphrodite: Pelias, Rhodus en Herophilus. Ook is hij de vader van de Cycloop Polyphemus en het vliegend paard Pegasus. Poseidon heet in de Romeinse mythologie Neptunus.

Demeter

Demeter is de godin van landbouw en graan. Ze kreeg één kind met haar broer en vriend Zeus, Persephone. Toen Persephone werd ontvoerd was Demeter ten einde raad. Toen ze erachter kwam dat Hades haar kind had meegenomen werd ze woedend op hem en eiste haar dochter terug. Boos en kwaad stapte ze naar Zeus. Uiteindelijk mocht Persephone 3 maanden bij Hades verblijven en de andere 9 maanden bij haar moeder. Die 3 maanden dat ze weg is, is het winter en koud, zeggen de Grieken. Demeter was een godin die nooit echt op de voorgrond kwamen en altijd een beetje verdwenen was. Toch was zij er duidelijk voor de Grieken en is ze één van de machtigste godin van de Griekse mythologie. Demeter heet in de Romeinse mythologie Ceres.

Athena

Pallas Athena is de godin van de wijsheid en strategische oorlog. Ze beschermde wetenschap, kunstvaardigheid en ambachten. Ze was ook de godin van de vredige oorlog. Haar vogel was de uil. Volgens de Griekse mythen en sagen werd de godin met helm, speer en schild geboren uit het voorhoofd van Zeus. Daardoor had Zeus een bijzondere band met deze dochter. Het was zijn lievelingetje. Ze had gevochten tegen een Titaan, Pallas, toen ze hem had vermoord noemde ze zichzelf Pallas Athena. Athena was een van de drie maagdelijke godinnen (Hestia en Artemis waren ook maagdelijke godinnen) want ze werd nooit verliefd en kreeg geen kinderen. Athena heet in de Romeinse mythologie Minerva

Aphrodite

Aphrodite, is de godin van de liefde en vruchtbaarheid. Volgens Homerus is Aphrodite de dochter van Zeus en Dione. Hesiodos vertelt een ander verhaal: bij hem wordt zij geboren uit het schuim van de zee in Cyprus waar ook het belangrijkste heiligdom gewijd aan Aphrodite staat. Ze was getrouwd met Hephaestus, maar had liever Ares als minnaar. En met hem kreeg ze veel kinderen: Phobus, Deimos Eros, Harmonia en nog meer. Aphrodite heet in de Romeinse mythologie Venus.

Ares

Ares is de god van de oorlog. Hij is een zoon van Zeus en Hera. Beiden verafschuwden ze hun zoon Ares om wat hij allemaal deed. Trouwens, de meeste goden vonden Ares maar een vervelende god. Ares is nooit getrouwd geweest, maar had wel meerdere kinderen met Aphrodite. Ares werd meestal vergeleken met Eris, en met zijn tweelingzonen, Phobos (Paniek) en Deimos (Angst). Hades was ook zijn bondgenoot omdat hij er voor zorgde dat Ares veel verloren zielen kreeg om zijn oorlogen te voeren. Ares heet in de Romeinse mythologie Mars.

Hephaistos

Hephaistos is de god van de smeedkunst en het vuur en smid van de goden. Hij is de zoon van Zeus en Hera. Hera vond Hephaistos zo lelijk dat ze hem van de Olympus afgooide. Hephaistos belandde pijnlijk op het eiland Limnos, waar hij werd opgevoed. Later nam hij wraak op zijn moeder Hera, door een troon te maken voor zijn moeder. Toen Hera op de troon zat, kon ze niet meer opstaan. Ze smeekte Hephaistos haar los te maken. Hephaistos maakte haar los, op één voorwaarde, hij zou trouwen met de mooiste godin, Aphrodite. Hera beloofde het en Hephaistos maakte haar los. Een paar weken later begon het huwelijk van de manke Hephaistos en de mooie Aphrodite. Maar Aphrodite was helemaal niet blij met haar manke en kreupele man. Ze was verliefd op Ares. Toen ze met Ares in bed dook, viel er een door Hephaistos gemaakte net naar beneden en zaten Aphrodite en Ares opgesloten in het net. Hephaistos rende naar buiten toe en riep alle goden bij elkaar om Aphrodite en Ares belachelijk te maken. Alle goden lachen in een deuk. Hephaistos heet in de Romeinse mythologie Vulcanus.

Hermes

Hermes is de god van de dieven, handelaren, kooplieden, reizigers, boodschappers, muziek, lier en handel. Hermes is de boodschapper van de goden. Elke god gebruikt Hermes, behalve Hera, zij gebruikt Iris. Hermes brengt later ook doden naar de onderwereld. Hermes staat erg bekend om zijn caduceus, een stok met twee kronkelende slangen. Die hij van Apollon heeft gekregen. Nu staat de caduceus symbool voor geneeskunde. Waarom Apollon Hermes die caduceus heeft gegeven komt doordat hij de runderen van Apollon had gestolen. Hermes heeft zijn lier aan Apollon gegeven. Door dit ruilgebeuren is de band tussen Hermes en Apollon sterker geworden. Hermes heet in de Romeinse mythologie Mercurius.

Artemis

Artemis is de godin van de jacht, het boogschieten, de maan en van de dieren in het bos. Ze is de tweelingzus van Apollo. De jager Aktaion ging jagen met zijn vijftig jachthonden. Toen hij dorst had ging hij drinken bij een beekje. Maar daar was Artemis naakt aan het baden. Hij zag haar gespierde en mooie lijf en werd meteen verliefd. Artemis merkte dat Aktaion haar zat te bekijken en veranderde hem onmiddellijk in een hert. Toen Aktaion weg rende volgden zijn eigen honden hem en stierf een afgrijselijke dood.

Apollo

Apollo is de god van het licht, de muziek, de schapen, de dolfijn, de hinde, de zwaan, de raaf, de kraai, de slang, de boog, de pijl, de lauwerkrans, de citer, de lier, de steden, de koloniën, de geneeskunde, het wild, de zon, de logica, de kunst, de wolf, het boogschieten, de jacht, de kudden, de profetie (voorspelling) en leider van de herders.

Hestia

Hestia is de godin van het huis, de haard, het gezin, de familie en het haardvuur. Ze is de oudste zus van Zeus. Hestia komt bijna nooit in een mythe voor en als ze in een mythe voorkomt heeft ze alleen een klein rolletje. Voor de rest was Hestia erg belangrijk voor de Griekse vrouwen, omdat Hestia de godin van het gezin en de familie is en vrouwen daar een belangrijke rol in spelen. Hestia heet in de Romeinse mythologie Vesta. Vesta was nog belangrijker voor de Romeinen. De Romeinen hebben zelfs een feestdag naar haar vernoemd. Op 9 juni was de Vestalia. Huismoeders brachten dan hun offers naar de tempel van Vesta en er werd aan het eind van de feestdag een groot vuur gemaakt.

Uitdrukkingen

Veel uitdrukkingen en spreekwoorden zijn afkomstig uit de Griekse mythologie. Voorbeelden hiervan zijn een tantaluskwelling, de doos van Pandora, een sisyfusarbeid, de Achilleshiel, een Oedipuscomplex, een augiasstal, een achillespees, een Odyssee, een Muze en een orakel(spreuk). Ook dragen heel wat planeten, sterren en andere hemellichamen namen uit de Griekse mythologie.