Griekenland: verschil tussen versies
(→Taal) |
(→Taal) |
||
| Regel 64: | Regel 64: | ||
===Taal=== |
===Taal=== |
||
{{zie hoofdartikel|Grieks}} |
{{zie hoofdartikel|Grieks}} |
||
| + | [[Bestand:Arkadiou Street, Rethymno.jpg|right|200px|thumb|Een Grieks straatnaambordje.]] |
||
De officiële taal van Griekenland is het [[Grieks]]. Dit is ook veruit de meest gesproken taal. Het Grieks is een heel oude taal en wordt al duizenden jaren gesproken. In Nederland en België leer je Oudgrieks als je [[gymnasium]] doet. Grieks was in de oudheid de taal van de rijken in heel Zuid-Europa en in het [[Midden-Oosten]]. Bijzonder aan het Grieks is dat het een eigen [[alfabet]] heeft, dat door geen enkele taal wordt gebruikt. Ook is het een eigen taalfamilie, binnen de [[Indo-Europese talen]]. Kleine minderheden in Griekenland spreken [[Turks]], [[Bulgaars]] en [[Albanees]]. |
De officiële taal van Griekenland is het [[Grieks]]. Dit is ook veruit de meest gesproken taal. Het Grieks is een heel oude taal en wordt al duizenden jaren gesproken. In Nederland en België leer je Oudgrieks als je [[gymnasium]] doet. Grieks was in de oudheid de taal van de rijken in heel Zuid-Europa en in het [[Midden-Oosten]]. Bijzonder aan het Grieks is dat het een eigen [[alfabet]] heeft, dat door geen enkele taal wordt gebruikt. Ook is het een eigen taalfamilie, binnen de [[Indo-Europese talen]]. Kleine minderheden in Griekenland spreken [[Turks]], [[Bulgaars]] en [[Albanees]]. |
||
Versie van 16 okt 2015 20:26
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Okay, dit krijg ik niet zo 1-2-3 af, maar het moet gebeuren |
|
Dit artikel is nog niet af. |
| Helleense Republiek Ελληνική Δημοκρατία (Elliniki Dimokratia)
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Athene |
| Aantal inwoners | 10.678.632 (2021) |
| Oppervlakte | 131.957 km² |
| Regeringsvorm | Parlementaire republiek |
| President | Katerina Sakellaropoulou (sinds 2020) |
| Premier | Kyriakos Mitsotakis (sinds 2019) |
| Godsdienst | Christendom (93%) Geen religie (4%) Islam (2%) Overig (1%) |
| Taal | Grieks (Ελληνικά) |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | Ymnos is tin Eleftherian |
| Nationale feestdag | 25 maart |
| Landcode | GRC |
Portaal  Griekenland
| |
Griekenland, officieel de Helleense Republiek, in het Grieks: Ελληνική Δημοκρατία, is een land in het zuidoosten van Europa dat aan Albanië, Macedonië, Bulgarije en Turkije grenst.
Het bestaat uit een vasteland met een schiereiland, de Peloponnesus. Bij Griekenland horen zo een 1500 eilanden en daarvan zijn er 160 bewoond. Griekenland is 132.000 km² groot en er wonen bijna 11 miljoen mensen. Het is een bergachtig land.
Griekenland staat vooral bekende om z'n stranden, eilanden, het eten en de rijke geschiedenis.
Geschiedenis
Oudheid
In de oudheid waren er al verschillende beschavingen in Griekenland. Op het eiland Kreta bloeide van 2600 tot 1400 voor Christus de Minoïsche cultuur en op het vasteland de Aegeïsche beschaving. Rond 1100 v.Chr. werden beide beschavingen onderworpen door de Doriërs, een volk uit het noorden dat militair sterker was maar cultureel minder ontwikkeld. Na deze aanvallen werd het weer wat rustiger in Griekenland. Er ontstonden verschillende stadstaten waarvan Athene en Sparta uiteindelijk de machtigste zouden worden. In 508 v.Chr. was er een belangrijke verandering in Athene: het werd een democratie, waar de bevolking mocht meebeslissen over de politiek. Maar het was niet helemaal democratisch, omdat vrouwen, slaven en vreemdelingen niet mochten stemmen. In Sparta had het volk helemaal niets te vertellen en was de samenleving helemaal gericht op het leger en de oorlog.
Vanaf 500 v.Chr. moesten de verschillende stadstaten samenwerken tegen het Perzische Rijk in het oosten. Dat land had namelijk de Griekse stadstaten aan de westkust van het huidige Turkije veroverd. De Grieken die daar woonden kwamen in opstand, geholpen door de nog vrije stadstaten. Die opstand werd echter onderdrukt en de Perzische koning wilde wraak: in 490 v.Chr. stuurde hij een grote oorlogsvloot naar Griekenland. Bij het plaatsje Marathon werd een veldslag uitgevochten, die werd gewonnen door de Grieken hoewel de Perzen meer soldaten hadden. Maar in 480 v.Chr. kwamen de Perzen weer terug, veroverden ze Sparta en staken ze Athene in brand. Een jaar later werden ze weer definitief verslagen door de Grieken.
Na het eind van de Perzische Oorlogen bloeide de Oudgriekse beschaving, vooral in Athene. Er werd veel kunst gemaakt en veel beroemde wetenschappers en filosofen (mensen die veel nadenken over vragen) kwamen met nieuwe ideeën. Bekende Oudgriekse filosofen waren Plato, Socrates en Aristoteles. Maar op een gegeven moment, in 431 v.Chr., had Sparta genoeg van de Atheense macht en kwam er oorlog tussen de bondgenoten van Athene en de bondgenoten van Sparta: De Peloponnesische Oorlog. Die oorlog verliep rampzalig voor Athene en in 404 v.Chr. werd de stad dan ook verslagen. Sparta had nu dus de oppermacht, maar niet voor lang: In 371 v.Chr. werd de stad verslagen door de stadstaat Thebe. Ook de Thebaanse macht zou niet lang duren, want het Noord-Griekse koninkrijk Macedonië breidde zich steeds verder uit. In 338 v.Chr. versloeg koning Filippos II de Grieken en werd hij de baas over heel Griekenland. Zijn zoon Alexander ging zelfs nog verder en veroverde een enorm gebied, helemaal tot in India. Daarom werd hij bekend als Alexander de Grote. Na de dood van Alexander de Grote in 323 v.Chr. werd zijn rijk verdeeld onder zijn generaals. In de verschillende landen die die generaals bestuurden gingen veel Griekse kooplui, wetenschappers en kunstenaars wonen, die de Griekse cultuur verspreidden. Vooral de stad Alexandrië in Egypte stond bekend om de grote bibliotheek.
Romeinse provincie
In 197 v.chr. hadden de Grieken genoeg van de Macedonische overheersing en kwamen ze in opstand, waarbij ze hulp kregen van het Romeinse Rijk. Samen wisten ze de Macedoniërs te verjagen, maar in plaats van dat ze hun onafhankelijkheid terugkregen werden de Griekse stadstaten onderdeel van het Romeinse Rijk. In 146 v.Chr. namen de Romeinen wraak voor een opstand door de oude stad Korinthe te verwoesten. Griekenland werd onderdeel van de Romeinse provincie Macedonië totdat keizer Augustus er in 27 v.Chr. de zelfstandige provincie Achaea van maakte. Tijdens de Romeinse overheersing gebeurde er niet bijzonder veel, maar in de derde eeuw begon het Romeinse Rijk te verzwakken; in 267 n.Chr. werd Attica, de streek rondom Athene, geplunderd door de Goten. Uiteindelijk werd Griekenland weer belangrijker toen keizer Constantijn de Grote in het jaar 330 de Griekse stad Constantinopel (het huidige Istanbul in Turkije als hoofdstad van het oostelijke deel van zijn rijk instelde. In 395 werd het Romeinse rijk tenslotte verdeeld in twee delen: het West-Romeinse Rijk met als hoofdstad Rome en het Oost-Romeinse of Byzantijnse rijk met als hoofdstad Constantinopel. In het Byzantijnse Rijk was het Grieks de voertaal 
.
Middeleeuwen
Het West-Romeinse rijk viel in 476, maar het Byzantijnse rijk bleef bestaan. Wel werd Griekenland vaak binnengevallen, onder andere in de zesde eeuw door de Slavische volkeren en de Hunnen, in de negende eeuw door de Arabieren en in de elfde eeuw door de Vikingen. Tijdens de vierde kruistocht (1202-1204) werd Constantinopel veroverd door West-Europese ridders, die door de Grieken 'Franken' werden genoemd. Het Byzantijnse Rijk maakte plaats voor het zogenaamde Latijnse Keizerrijk en een aantal kleinere staten. Sommige eilanden, bijvoorbeeld Kreta en de Ionische Eilanden, werden onderdeel van de republiek Venetië. In 1261 wisten de Byzantijnen Constantinopel te heroveren, maar hun rijk zou nooit meer zo machtig worden als het ooit was. Uiteindelijk werd Constantinopel in 1453 veroverd door de Turken, die het tot de hoofdstad van hun Ottomaanse Rijk maakten. In de jaren die volgden werd ook de rest van Griekenland veroverd door de Turken, uitgezonderd sommige eilanden zoals Rhodos (veroverd in 1523) en Kreta (veroverd in 1669). Hoewel de Grieken het nu niet meer voor het zeggen hadden, bleven ze domineren in de handel en de scheepvaart, maar de hoge belastingen voor niet-moslims zorgden ervoor dat het slecht ging met de economie. Bovendien moesten Griekse families één op de vijf van hun zonen afstaan om te dienen in het korps van de janitsaren, een belangrijke eenheid in het Ottomaanse leger. Ze werden dan weggehaald bij hun gezinnen om een lange en zware training te volgen. Veel janitsaren kregen belangrijke posities in het Ottomaanse bestuur.
Onafhankelijkheid
Doordat de Grieken vaak werden onderdrukt door de Turken, was er veel verzet. Sommige arme boeren sloten zich aan bij de 'kleften', dat waren een soort struikrovers die vochten tegen de Turkse overheersing. In 1821 besloten de Grieken om openlijk in opstand te komen; de eerste jaren hadden ze veel succes, maar in 1824 kregen de Turken hulp van de Egyptische generaal Ibrahim Pasja, die in 1826 Athene heroverde. Een jaar later ging het echter weer beter met de Grieken toen ze hulp kregen van Engeland, Frankrijk en Rusland, die de Ottomaanse vloot versloegen bij de stad Navarino. In 1830 werden de Peloponnesos (een groot schiereiland in het zuiden) en het midden van Griekenland een onafhankelijke staat. De president werd Ioannis Kapodistrias en de hoofdstad Nauplion, maar al een jaar later werd de president vermoord en werd er besloten om van Griekenland een koninkrijk te maken. De eerste koning was Otto I uit Beieren. Hij was niet erg populair bij het volk, omdat het hem niet lukte de grote geldproblemen die het land had op te lossen. Hij werd dan ook afgezet in 1861, waarna de Deense George I de nieuwe koning werd. Onder zijn bewind werd het grondgebied uitgebreid: in 1864 de Ionische eilanden (voor de westkust), in 1877 Thessalië (in het midden) en na de Balkanoorlogen in 1913 Noord-Griekenland en Kreta. Datzelfde jaar werd George I vermoord; hij werd opgevolgd door zijn zoon Constantijn I.
Eerste Wereldoorlog & Grieks-Turkse oorlog
Toen in 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak, wilde premier Eleftherios Venizelos de kant kiezen van de Geallieerden, maar de koning was juist voor Duitsland: hij was namelijk getrouwd met de zus van de Duitse keizer Wilhelm II. Griekenland bleef dus neutraal, totdat de Geallieerden in 1917 Athene (sinds 1834 de hoofdstad) bombardeerden. Koning Constantijn vertrok naar Zwitserland en onder leiding van Venizelos ging Griekenland meevechten aan de kant van de Geallieerden. Constantijns zoon Alexander I werd de nieuwe koning, maar het volk wilde het liefst dat Constantijn weer zou terugkeren. Dat gebeurde dan ook in 1920, nadat Alexander I was overleden.
Ondertussen had Griekenland er als winnaar van de Eerste Wereldoorlog grondgebied bijgekregen: West-Thracië van Bulgarije en het gebied rond de stad Izmir (Smyrna in het Grieks) van Turkije. De Turkse president Kemal Atatürk was het hier niet mee eens en er ontstond een oorlog tussen Griekenland en Turkije, die eindigde toen de Turken in 1922 Izmir veroverden.
Het deel van de stad waar Grieken en Armenen woonden werd in brand gestoken, waarbij 50.000 tot 100.000 Griekse en Armeense burgers stierven. Tijdens de oorlog werden ook veel Turkse burgers vermoord door het Griekse leger. In 1923 sloten de twee landen het verdrag van Lausanne; hierin werd bepaald dat de meeste Turken Griekenland moesten verlaten en de meeste Grieken weg moesten uit Turkije: hierdoor kreeg Griekenland er anderhalf miljoen inwoners bij. In hetzelfde jaar werd Constantijn I opgevolgd door zijn zoon George II, maar al een jaar later werd hij afgezet en werd Griekenland een republiek. Griekenland had in deze tijd grote problemen: het ging slecht met de economie en het was lastig om voor werk, voedsel en huizen voor de nieuwe inwoners te zorgen. Van 1928 tot 1932 was Venizelos de president en zorgde hij ervoor dat het weer wat beter ging met de economie. In 1935 kwam George II weer terug, maar hij regeerde niet zelf: vanaf 1936 was de dictator Ioannis Metaxas de baas.
Tweede Wereldoorlog
In oktober 1940 werd Griekenland aangevallen door Italië, dat een bondgenoot was van Nazi-Duitsland en een jaar eerder al Albanië had veroverd. Het lukte de Italianen niet om Griekenland te veroveren, omdat de Grieken het landschap beter kenden. De Grieken sloegen terug en verjoegen het Italiaanse leger tot ver in Albanië. Tijdens deze oorlog kregen de Grieken hulp van de Britten, die troepen lieten landen op Kreta. Adolf Hitler was hier niet blij mee, omdat de Britten vanaf daar olievelden in Roemenië (ook een bondgenoot van Duitsland) konden bombarderen. Hitler besloot daarom om in april 1941 Griekenland te veroveren. De Duitsers versloegen het Griekse leger en Griekenland werd bezet door Duitse, Italiaanse en Bulgaarse troepen. In september 1943 koos Italië de kant van de Geallieerden en werden de Italiaanse gebieden overgenomen door de Duitsers. Door de bezetting konden de Grieken geen voedsel importeren en ontstond er hongersnood, waardoor 300.000 mensen stierven. In oktober 1944 werd Griekenland door de Duitsers overgegeven aan de Engelsen, hiermee werd Griekenland bevrijd.
Sinds de Tweede Wereldoorlog
Nadat de Tweede Wereldoorlog over was in Griekenland, brak er in 1945 een nieuwe oorlog uit. Deze kennen we nu als de Griekse Burgeroorlog. De communisten wilde de macht overnemen in Griekenland, maar de Britten en de Amerikanen schoten de regering te hulp. Toch heerste er geen rust. Het ging slecht met de economie en in de politiek ging het ook niet al te best. Daarom kregen de communisten veel aanhang van de bevolking, vooral in het noorden. In 1947 was de oorlog het ergst. De communisten waren goed-bewapend en ontvoerden 26.000 Griekse kinderen naar communistische buurlanden. In 1948 werd het rustiger, o.a. omdat de communisten geen wapens meer handen, en in 1949 was de oorlog afgelopen. De Griekse regering had gewonnen. Huizen waren verwoest, vee was verdwenen en mensen hadden geen vertrouwen meer in de regering. Hierdoor werd na de burgeroorlog de schade vergoed en de communistische partij werd verboden (hoewel dat nu niet meer het geval is). In 1956 kregen vrouwen kiesrecht en het land kon verder opgebouwd worden door hulp van de Verenigde Staten.
Maar ook na de Griekse Burgeroorlog bleef het soms onrustig. Griekenland werd immers omringd door communistische buurlanden, op Turkije na. Nadat er een geheim genootschap werd opgerold, waar de zoon van de premier lid van zou zijn. De premier werd ontslagen door de koning en vele kabinetten volgden. Op 21 april 1967 werd er een staatsgreep gepleegd en er kwam nieuwe een regering, het Kolonelregime. Griekenland werd minder democratisch en steeds meer een dictatuur. Tot en met 1973 duurde het kolonelregime, dat uiteindelijk na een studentenopstand werd afgeschaft. Datzelfde jaar werd er een gestemd over het houden van de monarchie. 70% stemde tegen, waarna de monarchie werd afgeschaft. Griekenland werd een republiek. In 1980 werd het land lid van de NAVO, maar na een jaar stapte het als protest weer uit de NAVO, omdat de organisatie de Turkse invasie van Cyprus niet bestrafte. Op 1 januari 1981 werd Griekenland lid van de Europese Unie en in 2002 werd de Griekse drachme vervangen door de euro. In 2008 maakte de regering bekend dat er een hele hoge staatsschuld was, hierdoor moest Griekenland van de Europese Unie veel bezuinigen.
Bevolking en cultuur
Bevolking
In Griekenland woonden in 2015 rond de 10.750.000 mensen. Hiervan was het overgrote deel Grieks (>95%). Verder wonen er ook nog kleine aantallen Turken, Albanezen, Macedoniërs en Bulgaren in Griekenland. Ook zijn er nog wat Russen, Roemenen, Armenen en Georgiërs. De gemiddelde levensverwachting is zo een 79 jaar.
Godsdienst
Griekenland is een erg christelijk land. Wel 98% is lid van de Grieks-Orthodoxe Kerk! Verder is nog 1,3% moslim en hangt 0,7% andere godsdiensten aan. Vroeger woonden er ook veel joden in Griekenland. Rond 1900 waren de joden in Thessaloniki zelfs in de meerderheid! Helaas zijn door de Holocaust en de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog ontzettend veel joden omgekomen. Ook zijn veel joden naar Israël vertrokken.
In Griekenland mag iedereen zijn eigen geloof hebben, maar de Grieks-Orthodoxe Kerk wordt in de grondwet toch genoemd als belangrijkste kerk, omdat zij ook veel met de Griekse geschiedenis te maken heeft. Er wonen rond de 50.000 rooms-katholieken in Griekenland.
Vroeger, tijdens de Griekse oudheid, geloofden de Grieken in de oud-Griekse goden. Tegenwoordig gelooft bijna niemand meer in deze goden, maar hun verhalen zijn nog steeds wereldberoemd.
Taal
Zie Grieks voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De officiële taal van Griekenland is het Grieks. Dit is ook veruit de meest gesproken taal. Het Grieks is een heel oude taal en wordt al duizenden jaren gesproken. In Nederland en België leer je Oudgrieks als je gymnasium doet. Grieks was in de oudheid de taal van de rijken in heel Zuid-Europa en in het Midden-Oosten. Bijzonder aan het Grieks is dat het een eigen alfabet heeft, dat door geen enkele taal wordt gebruikt. Ook is het een eigen taalfamilie, binnen de Indo-Europese talen. Kleine minderheden in Griekenland spreken Turks, Bulgaars en Albanees.
Eten
De Griekse keuken is enorm bekend in de wereld. Ook in Nederland. Erg veel Nederlandse dingen wat wij ook eten. Zoals: kaassaus, biefstuk, rijst, gehakt en nog veel meer. Maar er zijn natuurlijk ook veel typisch Griekse gerechten, bijvoorbeeld souvlaki (gegrilde stukjes vlees aan een spies), dolmades (wijnbladeren gevuld met rijst) of gyros (reepjes gekruid varkensvlees). Veel van deze gerechten zijn overgenomen uit de Turkse keuken. Grieken zijn bekende koffiedrinkers.
Werelderfgoed
Bestuur
Politiek
Bestuurlijke indeling
Geografie
Landschap
Klimaat
De kusten en eilanden zijn bij elkaar 15.000 km! Het is een heel leuk land voor een vakantie. De temperaturen in Griekenland zijn:
- In de zomer (van juni tot en met augustus) is de temperatuur ongeveer 20 tot en met 40 graden Celsius.
- In de lente en in de herfst is het ongeveer 15 graden Celsius.
Grootste steden
Economie & toerisme
Transport
Nationale symbolen
Volkslied
Het volkslied van Griekenland is Ymnos is tin Eleftherian (Ύμνος είς την Ελευθερίαν). Dit is niet alleen het volkslied van Griekenland, maar ook dat van Cyprus. Het heeft wel 158 alinea's, maar gelukkig voor de Grieken hoeven ze er maar twee te zingen. Het volkslied is geschreven in 1823. Sinds 1865 is het het volkslied van Griekenland en sinds 1966 dat van Cyprus.
Hieronder staat de tekst die in het volkslied gebruikt wordt.
|
Griekse tekst met Griekse letters |
Griekse tekst met Latijnse letters |
Vertaling naar het Nederlands |
Vlag en wapen
De vlag van Griekenland is blauw met wit met rechtsboven een kruis, dat staat voor de Grieks-Orthodoxe Kerk. De kleuren van de vlag zijn veranderd sinds 1821.
Het wapen van Griekenland is een blauw met wit kruis en een krans van bladeren eromheen. De kleur blauw in de vlag is het teken van de mooie blauwe zee, de kleur wit in de vlag van Griekenland staat voor de rustige golven in de zee.
Fotogalerij
- Griekenland lokatie.png
Locatie in Europa
- Griekenland sateliet.jpg
Satellietfoto
Satellietfoto
Externe links
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||