Gouden Eeuw (Nederland)
.jpg)
In de tijd van de Republiek was er veel werk. In andere landen was er veel minder werk. Mensen trokken daarom ook uit gebieden waar weinig of geen werk was naar gebieden waar wel werk was.
Politiek
Nederland werd bestuurd door een stadhouder in de Gouden Eeuw. De stadhouders waren familie van Willem van Oranje en kwamen uit het Huis Oranje-Nassau (waar de huidige koninklijke familie van Nederland ook vandaan komt). Nederland was in die tijd een republiek, maar toch mochten alleen de rijken stemmen. Nederland werd bestuurd vanuit Den Haag. Maurits van Oranje was de eerste Nederlandse stadhouder en Willem V van Oranje was de laatste. Naast een stadhouder was er ook een parlement, de Staten-Generaal. Deze bestond niet zoals nu uit een Eerste en Tweede Kamer, maar uit één kamer. In de staten had ieder gewest maar één stem. Maar toch waren er per gewest niet evenveel personen. Iedere week vergaderde de Staten-Generaal. Deze vergadering bestond uit een lange tafel, waaraan de stadhouder, de griffier en de gedelegeerden. Een vergadering werd elke week in een ander gewest gehouden. Een bekende politicus uit deze tijd is Johan van Oldenbarnevelt. Hij wilde dat er geen stadhouder(die je ook kan zien als koning) was en dat Nederland een republiek werd. Johan werd uiteindelijk vermoord in opdracht van stadhouder Maurits.
Handel en Oorlog
De handel was een belangrijke bron in de Gouden Eeuw, waar de mensen hun geld mee verdienden. Ook werd er handel gedreven naar het Middellandse Zeegebied. Deze handel noemde men ‘de Straatvaart’, naar de Straat van Gibraltar. Daarnaast werd er ook handel gevoerd met Indië, Noord-Europa en Amerika.
Rond 1600 gingen de Nederlanders zelf naar India om hun specerijen te halen. Eerst deden dit de Spanjaarden en de Portugezen. Deze reizen waren duur en heel gevaarlijk, want er waren toen nog piraten. Daarom gingen rijke kooplui samenwerken. Ze wilden net als Vasco da Gama de snelste weg naar Indië nemen en daar moest de V.O.C. voor zorgen. Veel Nederlanders probeerden een snelle weg te vinden naar Indië. Willem Barentsz probeerde een weg via het noorden te vinden naar Indië, maar hij kwam vast te zitten op Nova Zembla. Jan Huygens van Linschoten wist uiteindelijk een kaart te stelen van de Portugezen. Nederland vaarde ook deze route en de Portugezen waren hier niet blij mee. Dit betekende oorlog op zee.
In de Gouden Eeuw heerste Nederland over de wereldzeeën. Frankrijk en Engeland, die dat daarvoor deden, hadden te veel problemen in eigen land. De kooplui in Engeland en Frankrijk waren jaloers op de Nederlandse vrachtvaarders (vrachtvaarders zijn mensen die op vrachtschepen werken). De Nederlandse kooplui verdienen namelijk veel geld. De Engelsen en de Fransen nemen maatregelen om de Nederlanders dwars te zitten en als dat niet lukt, willen ze het met geweld oplossen. Er komen twee oorlogen tussen Nederland en Engeland. In 1672 nemen de Engelsen, samen met Frankrijk, Keulen en Munster, nog een oorlog op zich tegen Nederland. Iedereen dacht dat dit het einde was voor Nederland, maar na veel inspanning wint Nederland.
De nijverheid gaf een goede welvaart. In Holland werd linnen en laken gemaakt. Er waren ook ververijen, zouten zeepziederijen enz. Zouten zeepziederijen kun je vergelijken met wat nu zeepfabrieken zijn. De landbouw en de veeteelt waren heel belangrijk in de 17de eeuw. De boeren verbouwden gewassen voor de nijverheid en de handel. Bijvoorbeeld vlas voor de linnen industrie en koolzaad en raapzaad voor de spijsolie. Ook werd er tabak verbouwd. Er waren schapen voor de laken industrie en koeien voor de melk en het vlees. Het was niet genoeg, dus er werd ook graan geïmporteerd uit Scandinavië. Maar we aten ook vis. De haring werd door iedereen gegeten. Vele dorpen en steden leefden van de visserij. In stadswapens komt de vis nog vaak voor. De visserij gaf de mensen werk en het was goed om als oefenschool voor zeelui te gebruiken.
Kunst
.jpg)
Naast Wetenschap was de 17de eeuw ook de eeuw van de kunst. In de schilderkunst waren een aantal dingen populair. Als eerste historiestukken, schilderijen die dingen uitbeelden van bijvoorbeeld veldslagen en andere gebeurtenissen. Daan waren er nog zelfportretten, landschappen, stadsgezichten, stillevens (vazen met bloemen, een banket, alles waar geen mensen of dieren in zitten) en alledaagse dingen. Veel bekende Nederlandse schilders komen uit de 17de eeuw. Bijvoorbeeld Jan Steen, Rembrandt van Rijn en Johannes Vermeer zijn beroemde schilders uit de Gouden Eeuw. Rembrandt werd het beroemdste. Hoewel hij nu één van de beste schilders ter wereld is, vonden mensen in de Gouden Eeuw sommige werken van hem niet mooi (waaronder de Nachtwacht). Toch was er naast schilderkunst ook andere vormen van kunst. Het Delfts blauw is een beroemd porselein uit Nederland. Er werd vroeger ook porselein uit China gehaald, nu is het Delfts blauw heel bekend en iets uit Nederland. Als je een keer een tegeltje gaat schilderen kan je dat met blauwe verf doen maar dat is geen Delfts blauw. Het Delfts blauw wordt heel bijzonder gemaakt. Ook Goudse pijpen komen uit de Gouden Eeuw, dit zijn potten van klei. In de 17de eeuw was dit echt iets dat bij de Republiek hoorde. Goudse pijpen zijn niet van goud, maar heten zo omdat ze uit Gouda komen.
Architectuur is ook iets uit de Gouden Eeuw. Veel bekende grachtenpanden komen uit de Gouden Eeuw. Onder andere in Amsterdam, Delft, Leiden, Middelburg, Gouda en Den Haag werden deze gebouwd. Toen waren dit hele belangrijke en grote steden. Jacob van Campen is een bekende architect uit de Gouden Eeuw. Zo bouwde hij het nieuwe stadhuis van Amsterdam, wat tegenwoordig het Paleis op de Dam is.
Wetenschap
De Gouden Eeuw is ook de eeuw van de wetenschap. In de renaissance vroegen mensen zich al dingen af en in de Gouden Eeuw ging dat gewoon door. Er zijn een aantal bekende wetenschappers uit de Gouden Eeuw. Als eerste had je Jan Adriaanszoon Leeghwater. Hij was een man die met behulp van gemalen grote meren droog pompte. Hij deed dit omdat de bevolking groeide en er te weinig land was in de stad. Daarom werd er in 1608 besloten grote meren droog te leggen. De droogmakerijen leverde de kooplui veel geld op. De nieuwe polders waren goed om gewassen te verbouwen. Leeghwater heeft onder andere de Beemster leeggepompt. Antonie van Leeuwenhoek was een bekende uitvinder uit die tijd, hij maakte een goede microscoop. Hij ontdekte bacteriën en cellen en andere zaken die met het blote oog niet te zien waren. Christiaan Huygens ontwierp het slingeruurwerk. Dit werd weer gebruikt voor in een klok.
Personen op een rij
_van_Niel_Steenbergen.jpg)
- Maurits van Oranje, de eerste stadhouder der Nederlanden en de zoon van Willem van Oranje.
- Johan van Oldenbarnevelt, een Nederlands politicus die tegen Maurits was. Hij werd uiteindelijk vermoord.
- Hugo de Groot, politicus en filosoof die ook tegen Maurits was. Hij werd opgesloten in Slot Loevestein en ontsnapte via een boekenkist.
- Rembrandt van Rijn, een Nederlandse schilder en één van 's werelds beste schilders. Hij schilderde onder andere de Nachtwacht.
- Jan Steen, een Nederlandse schilder.
- Johannes Vermeer, een andere Nederlandse schilder.
- Michiel de Ruyter, een Nederlandse zeeheld. Hij vocht op zee tegen Engeland in een oorlog.
- Christiaan Huygens, uitvinder van het slingeruurwerk.
- Antonie van Leeuwenhoek, uitvinder van de microscoop.
- Jan Adriaanszoon Leeghwater, waterbouwkundige die onder andere de Beemster wilde droog pompen.
- Willem Barentsz, zeevaarder die een weg naar Indië wilde vinden via het noorden, maar kwam vast te zitten in het ijs.
- Jacob van Campen, een bekend architect.
- Jan Huygens van Linschoten, spion die kaarten stal van de Portugezen.
Zie ook
- Portaal:Gouden Eeuw
- Renaissance
- Tachtigjarige Oorlog
- Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
- Geschiedenis van Nederland
Externe links
Videolinks
Filmpjes beeldbank:
- Wil je weten waarom de zeventiende eeuw de Gouden Eeuw wordt genoemd? Kijk dan naar deze clip.
- Bekijk deze clip als je wilt weten waarin de kooplieden handelden in de Gouden Eeuw.
- De schepen van de VOC voeren heen en weer naar Azië. Maar welke route namen ze? En welke gevaren kwamen ze tegen? Deze clip geeft je het antwoord.
- Grachtengordel in de Gouden Eeuw