Gouden Eeuw (Nederland): verschil tussen versies

Versie van 19 nov 2014 16:34

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.
Toelichting: Dit kan wel een opknapbeurt gebruiken. Plaatjes, aanvullingen, ect.

Dit artikel is nog niet af.

Geschiedenis van Nederland
Bourgondische Nederlanden
Habsburgse Nederlanden
Spaanse Nederlanden
Tachtigjarige Oorlog
Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden
Gouden Eeuw
Bataafse Revolutie
Bataafse Republiek
Bataafs Gemenebest
Koninkrijk Holland
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
Belgische Revolutie
Koninkrijk der Nederlanden
Portaal:Nederland

De Gouden Eeuw was de tijd waarin het goed ging met Nederland. De Gouden Eeuw was in de 17de eeuw. Het was de tijd waarin Nederland uitgroeide tot één van de belangrijkste landen op aarde. Het was de tijd waarin het goed ging met de Nederlandse handel en economie. Daarnaast staat de Gouden Eeuw nog bekend om de wetenschap en de kunst.

Ontstaan

Om te kijken hoe de Gouden Eeuw onstond, moet je eigenlijk teruggaan naar de Middeleeuwen. In de Middeleeuwen had de kerk alle macht. Nederland hoorde bij de Spaanse Nederlanden. In Noord-Italië hadden mensen andere ideeën. Veel mensen luisterden naar wat de kerk zij. Men dacht de aarde plat was en de aarde het middelpunt van het heelal was. De ideeën van de mensen in Noord-Italië breidde verder uit. Hierdoor ontstond de Renaissance. Mensen gingen andere denken over dingen, zoals wetenschap en over geloof. In Wittenberg (Duitsland) ontstond de Reformatie. De mensen daar geloofden nog wel in het christendom, alleen niet meer in wat de paus in Rome zei. Tijdens de Refomatie scheidde de Rooms-Katholieke kerk en de Protestantse kerk van elkaar.

In de Nederlanden kwam uiteindelijk ook de reformatie. Aangezien de Nederlanden door Spanje werden bestuurd en de Spaanse koning Filips II zijn hele land katholiek wilde hebben, was dit een probleem. De Noordelijke Nederlanden wilde onafhankelijk worden van het zuiden. Samen sloten ze de unie van Utrecht. Hierdoor ontstond de Tachtigjarige Oorlog. Uiteindelijk kwam er het Twaalfjarig Bestand. In het eerste jaar van het Twaalfjarig Bestand ontstond de Gouden Eeuw. Eigenlijk bestaat de Gouden Eeuw uit twee delen:

De vroege Gouden Eeuw tijdens het Twaalfjarig Bestand.
De late Gouden Eeuw na de Tachtigjarige Oorlog.

Hoewel veel mensen zeggen dat de Gouden Eeuw ontstaan is tijdens het eerste jaar van het Twaalfjarig Bestand in 1609, zeggen sommige dat het in 1602 toen de VOC werd opgericht. De Gouden Eeuw heeft uiteindelijk tot 1702 geduurd.

Standen

In de Gouden Eeuw ging het goed met Nederland, maar toch waren er ook veel arme mensen. Er waren dan ook grote verschillen tussen arm en rijk. Er woonden ongeveer 2 miljoen mensen in Nederland. Nederland was rijk en machtig geworden. De kunst en de wetenschap bloeiden op. Rijken behoorden tot de hoogste stand. Dit waren vaak burgemeesters, politici en handelaren. De rijken hadden veel geld. In de grote steden kochten ze dan een huis dat vaak aan de gracht stond oftewel een grachtenpand. De grachtenpanden waren vaak rijk gesierd, hadden veel verdiepingen, waren diep en smal (er werd toen alleen belasting betaald op de breedte van zo'n pand). Rijken konden vaak specerijen en zout kopen. Deze kwamen helemaal uit Indië. Ook hadden ze veel luxe spullen, zoals schilderijen, zilverwerk, porselijn en boeken. In een huis van een rijk iemand stond vaak een poppenhuis om te laten zien hoe het was ingericht.

Daarnaast waren er nog de hoge armen, deze stonden onder de rijken. De armen waren de mensen die weinig verdienden. De armen woonden vaak in eenvoudige huizen en hadden weinig spullen. Echter hadden de armen vaak wel een huis en hadden vaak genoeg te eten. Ze woonden vaak in simpele huizen die niet erg gunstig gelegen waren. Voorbeelden van armen waren boeren, mensen die standaard producten maakten (zoals textiel en hout) en mensen die op schepen werkten. Vaak werkte de man en zorgde de vrouw voor de kinderen.

De derde groep waren de lage armen, deze hadden het vaak slechter dan de hoge armen en ze deden soms zwaar werk. Arbeiders en huisbedienden vielen hier onder. Arbeiders waren vaak mannen, zij werden ingeschakeld bij bouwproject, zoals het uitgraven van gracht. Huisbedienden waren vaak vrouwen en werkten bij de rijken thuis. Ze zorgden daar voor de huishouding (wassen, schoonmaken en dergelijke). Dan was er nog de laatste groep, de paupers.

In de tijd van de Republiek was er veel werk. In andere landen was er veel minder werk. Mensen trokken daarom ook uit gebieden waar weinig of geen werk was naar gebieden waar wel werk was.

Onder de stadsmuren leefden de paupers. Paupers waren arme mensen die geen vast werk hadden, rond liepen in oude kleren en niet meer aten dan een oude homp brood. Op het platteland waren de huizen van hout en er was meestal maar 1 kamer in te vinden. Daarin leefden de mensen met de dieren. De rook die van het vuurtje, dat in de kamer brandde, afkwam was erg ongezond. Het water haalde ze uit putten, maar meestal was dat water vies. Dus dronken de mensen liever bier. Kinderen dronken dat ook. De gewone mensen aten brood, gort (gemalen graan) en bonen. De boerengezinnen waren meestal groot, ze sliepen vaak in een bedstee. Dat is een bed in de kast.

Politiek

Wetenschap

Jan Leeghwater was een man die met behulp van gemalen grote meren droog pompte. Hij deed dit omdat de bevolking groeide en er te weinig land was in de stad. Daarom werd er in 1608 besloten grote meren droog te leggen. De droogmakerijen leverde de kooplui veel geld op. De nieuwe polders waren goed om gewassen te verbouwen. Ook werden er vruchten, bomen en bloembollen op gekweekt. Grote gebouwen staan nu op deze polders. Denk maar aan Schiphol, die op het Haarlemmermeer staat. Antonie van Leeuwenhoek was een bekende uitvinder uit die tijd, hij maakte een goede microscoop. Hij ontdekte bacterien en cellen en andere zaken die met het blote oog niet te zien waren.

Oorlogen

Handel

De handel was een belangrijke bron in de Gouden Eeuw, waar de mensen hun geld mee verdienden. Ook werd er handel gedreven naar het Middellandse Zeegebied. Deze handel noemde men ‘de Straatvaart’.

Rond 1600 gingen de Nederlanders zelf naar India om hun specerijen te halen. Eerst deden dit de Spanjaarden en de Portugezen. Deze reizen waren duur en heel gevaarlijk, want er waren toen nog piraten. Daarom gingen rijke kooplui samenwerken. Ze wilden net als Vasco da Gama de snelste weg naar India nemen en daar moest de V.O.C. voor zorgen.

In de Gouden Eeuw heerste Nederland over de wereldzeeën: Frankrijk en Engeland, die dat daarvoor deden, hadden te veel problemen in eigen land. De kooplui in Engeland en Frankrijk waren jaloers op de Nederlandse vrachtvaarders (vrachtvaarders zijn mensen die op vrachtschepen werken). De Nederlandse kooplui verdienen namelijk veel geld. De Engelsen en de Fransen nemen maatregelen om de Nederlanders dwars te zitten en als dat niet lukt, willen ze het met geweld oplossen. Er komen twee oorlogen tussen Nederland en Engeland. In 1672 nemen de Engelsen, samen met Frankrijk, Keulen en Munster, nog een oorlog op zich tegen Nederland. Iedereen dacht dat dit het einde was voor Nederland, maar na veel inspanning wint Nederland.

De nijverheid gaf een goede welvaart. In Holland werd linnen en laken gemaakt. Er waren ook ververijen, zouten zeepziederijen enz. Zouten zeepziederijen kun je vergelijken met wat nu zeepfabrieken zijn.

De landbouw en de veeteelt waren heel belangrijk in de 17e eeuw. De boeren verbouwden gewassen voor de nijverheid en de handel. Bijvoorbeeld vlas voor de linnen industrie en koolzaad en raapzaad voor de spijsolie. Ook werd er tabak verbouwd. Er waren schapen voor de laken industrie en koeien voor de melk en het vlees. Het was niet genoeg, dus er werd ook graan geïmporteerd uit Scandinavië. Maar we aten ook vis. De haring werd door iedereen gegeten. Vele dorpen en steden leefden van de visserij. In stadswapens komt de vis nog vaak voor. De visserij gaf de mensen werk en het was goed om als oefenschool voor zeelui te gebruiken.

Kunst

Jan Steen, Rembrandt van Rijn en Johannes Vermeer zijn beroemde schilders uit de Gouden Eeuw. Een van de beroemdste schilders uit de Gouden Eeuw is natuurlijk Rembrandt.

Van Rembrandt zijn er meesterwerken gevonden zoals de Nachtwacht. Hij was een van de grootste schilders uit de Nederlandse geschiedenis, samen met Vincent van Gogh.

Het Delfts blauw is een beroemd porselein uit Nederland. Er werd vroeger ook porselein uit China gehaald. Nu is het delftsblauw heel bekend en iets uit Nederland. Als je een keer een tegeltje gaat schilderen kan je dat met blauwe verf doen maar dat is geen Delfts blauw. Het Delfts blauw wordt heel bijzonder gemaakt.

Goudse pijpen zijn gekleide pijpen/potten. In de 17e eeuw was dit echt iets dat bij de Republiek hoorde. Goudse pijpen zijn niet van goud, maar heten zo omdat ze uit Gouda komen.

Koloniën

Einde

Externe links

Videolinks

Filmpjes beeldbank:

Spelletjes

Bordspel De Gouden Eeuw

@@ Regel 5: / Regel 5: @@
 ==Ontstaan==
+Om te kijken hoe de Gouden Eeuw onstond, moet je eigenlijk teruggaan naar de Middeleeuwen. In de Middeleeuwen had de kerk alle macht. Nederland hoorde bij de [[Spaanse Nederlanden]]. In Noord-Italië hadden mensen andere ideeën. Veel mensen luisterden naar wat de kerk zij. Men dacht de aarde plat was en de aarde het middelpunt van het heelal was. De ideeën van de mensen in Noord-Italië breidde verder uit. Hierdoor ontstond de [[Renaissance]]. Mensen gingen andere denken over dingen, zoals wetenschap en over geloof. In [[Wittenberg]] (Duitsland) ontstond de [[Reformatie]]. De mensen daar geloofden nog wel in het christendom, alleen niet meer in wat de paus in Rome zei. Tijdens de Refomatie scheidde de Rooms-Katholieke kerk en de Protestantse kerk van elkaar.
+In de Nederlanden kwam uiteindelijk ook de reformatie. Aangezien de Nederlanden door Spanje werden bestuurd en de Spaanse koning [[Filips II van Spanje|Filips II]] zijn hele land katholiek wilde hebben, was dit een probleem. De Noordelijke Nederlanden wilde onafhankelijk worden van het zuiden. Samen sloten ze de [[unie van Utrecht]]. Hierdoor ontstond de [[Tachtigjarige Oorlog]]. Uiteindelijk kwam er het [[Twaalfjarig Bestand]]. In het eerste jaar van het Twaalfjarig Bestand ontstond de Gouden Eeuw. Eigenlijk bestaat de Gouden Eeuw uit twee delen:
+*De vroege Gouden Eeuw tijdens het Twaalfjarig Bestand.
+*De late Gouden Eeuw na de Tachtigjarige Oorlog.
+Hoewel veel mensen zeggen dat de Gouden Eeuw ontstaan is tijdens het eerste jaar van het Twaalfjarig Bestand in 1609, zeggen sommige dat het in 1602 toen de [[VOC]] werd opgericht. De Gouden Eeuw heeft uiteindelijk tot 1702 geduurd.
 ==Standen==
+In de Gouden Eeuw ging het goed met Nederland, maar toch waren er ook veel arme mensen. Er waren dan ook grote verschillen tussen arm en rijk. Er woonden ongeveer 2 miljoen mensen in [[Nederland]]. Nederland was rijk en machtig geworden. De kunst en de wetenschap bloeiden op. Rijken behoorden tot de hoogste stand. Dit waren vaak burgemeesters, politici en handelaren. De rijken hadden veel geld. In de grote steden kochten ze dan een huis dat vaak aan de [[gracht]] stond oftewel een [[grachtenpand]]. De grachtenpanden waren vaak rijk gesierd, hadden veel verdiepingen, waren diep en smal (er werd toen alleen belasting betaald op de breedte van zo'n pand). Rijken konden vaak specerijen en zout kopen. Deze kwamen helemaal uit Indië. Ook hadden ze veel luxe spullen, zoals schilderijen, zilverwerk, porselijn en boeken. In een huis van een rijk iemand stond vaak een poppenhuis om te laten zien hoe het was ingericht.
-In de Gouden Eeuw ging het goed met Nederland, maar toch waren er ook veel arme mensen. Er waren dan ook grote verschillen tussen arm en rijk.
-Er woonden ongeveer 2 miljoen mensen in [[Nederland]]. Nederland was rijk en machtig geworden. De kunst en de wetenschap bloeiden op. Anthonie van Leeuwenhoek maakte de eerste microscoop en Jan Swammerdam onderzocht er insecten mee. Christiaan Huygens vond de eerste slingerklok uit. Hugo de Groot was een beroemde schrijver, hij schreef over de regels van de oorlog en hij schreef de regels in de tijden van vrede.
+Daarnaast waren er nog de hoge armen, deze stonden onder de rijken. De armen waren de mensen die weinig verdienden. De armen woonden vaak in eenvoudige huizen en hadden weinig spullen. Echter hadden de armen vaak wel een huis en hadden vaak genoeg te eten. Ze woonden vaak in simpele huizen die niet erg gunstig gelegen waren. Voorbeelden van armen waren boeren, mensen die standaard producten maakten (zoals textiel en hout) en mensen die op schepen werkten. Vaak werkte de man en zorgde de vrouw voor de kinderen.
+De derde groep waren de lage armen, deze hadden het vaak slechter dan de hoge armen en ze deden soms zwaar werk. Arbeiders en huisbedienden vielen hier onder. Arbeiders waren vaak mannen, zij werden ingeschakeld bij bouwproject, zoals het uitgraven van gracht. Huisbedienden waren vaak vrouwen en werkten bij de rijken thuis. Ze zorgden daar voor de huishouding (wassen, schoonmaken en dergelijke). Dan was er nog de laatste groep, de paupers.
 In de tijd van de Republiek was er veel werk. In andere landen was er veel minder werk. Mensen trokken daarom ook uit gebieden waar weinig of geen werk was naar gebieden waar wel werk was.
@@ Regel 15: / Regel 24: @@
 Op het platteland waren de huizen van hout en er was meestal maar 1 kamer in te vinden. Daarin leefden de mensen met de dieren. De rook die van het vuurtje, dat in de kamer brandde, afkwam was erg ongezond. Het water haalde ze uit putten, maar meestal was dat water vies. Dus dronken de mensen liever [[bier]]. Kinderen dronken dat ook.
 De gewone mensen aten brood, [[gort]] (gemalen graan) en [[bonen]]. De boerengezinnen waren meestal groot, ze sliepen vaak in een [[bedstee]]. Dat is een bed in de kast.
-De rijke kooplui bouwden grote grachtenhuizen met mooie gevels in de grote steden. De mooie schilderijen die ze aan de muur hadden hangen, waren van bekende schilders. Rijke mensen hadden vaak een gouverneur in dienst, dat is een soort privéleraar. Ook legden ze grote meren droog, met behulp van Jan Leeghwater. Door die techniek worden nu nog steeds dingen gedaan.
 ==Politiek==