Gezichtsbedrog

Gezichtsbedrog maakt gebruik van gezichtsillusies. Dit zijn plaatjes die je ogen begoochelen door iets te laten zien wat er niet is. Het woord illusie komt uit het Latijn, waar het woord 'bedriegen' of bespotten betekent.

Zolang er mensen leven, zijn er al afbeeldingen die dingen laten zien die er niet zijn. Mensen proberen de plaatjes steeds beter en ingewikkelder te maken, want hoe groter of ingewikkelder het gezichtsbedrog, hoe leuker.

Soorten gezichtsbedrog

voorbeeld Ambigue

Ambigue figuren:

Dit zijn figuren waarin je twee verschillende dingen kan zien. Je hersenen willen van uit zichzelf altijd één keuze maken in wat je ziet, daardoor kan je nooit allebei de plaatjes op hetzelfde moment zien.

Hiernaast zie je bijvoorbeeld óf de oude vrouw, óf de jonge dame, nooit allebei tegelijk. Kan jij ze allebei ontdekken? Kijk dan maar goed, want je zal ze nooit allebei tegelijk zien.

Na-figuren

Na-figuren zie je, omdat je ogen erg lui zijn. In je ogen zitten kleurcellen. Als je een tijd naar een afbeelding kijkt worden die kleurcellen moe. Als je dan bijvoorbeeld naar een witte muur kijkt schakelt automatisch je oog over naar de tegenovergestelde kleurcellen om een beetje te kunnen uitrusten. Dan zie je dus het plaatje in de omgekeerde (negatieve) kleuren.

Visuele illusies:

Bij een visuele illusie is het zo dat je ergens lijnen van ziet die er niet zijn. Dit werkt zo: je ogen zien alleen maar in 2D, je hersenen bepalen uiteindelijk wat je zit in 3D. Je hersenen onthouden dingen, zodat je je niet steeds weer hoeft af te vragen waar je naar kijkt. Je weet bijvoorbeeld al heel snel dat als je naar een kast kijkt, je een kast ziet.

Maar bij een visuele illusie is het volgende probleem aan de hand: je hersenen gaan raden. Ze vullen zelf in waarvan ze denken dat het waar is. De lijnen die er in de afbeelding niet te zien zijn, denken je hersenen er bij. Dit maakt dat je ineens hele gekke afbeeldingen gaat zien, denk bijvoorbeeld aan de kunstenaar Escher.

Selectieve aandacht

Selectieve aandacht is ook een vorm van gezichtsbedrog. Je omgeving bevat vaak zoveel informatie, dat alle informatie niet tegelijkertijd verwerkt kan worden. Mensen selecteren bepaalde prikkels of gebeurtenissen uit de omgeving en deze worden door de hersenene met voorrrang behandeld. Het kan dus zijn dat je gefocust bent op één ding, waardoor iets anders je volledig ontgaat.

Omkeerbare figuren

Omkeerbare figuren zijn bijvoorbeeld de windmolen van hiernaast. Zonder dat je je ervan bewust bent, buigen de hersenen de tweedimensionale plaatjes om tot driedimensionale objecten. Omdat er twee mogelijkheden kunnen zijn (namelijk de wieken van de molen draaien óf links óf rechtsom) zullen de hersenen het ene moment optie één laten zien (bijvoorbeeld de wieken om links laten draaien) en het volgende moment optie twee (bijvoorbeeld de wieken om rechts laten draaien). Dit doen ze omdat er geen duidelijke keuze is en voor de hersenen beide keuzes dus van levensbelang kunnen zijn.

Geschiedenis

Er is veel bekent over de geschiedenis van gezichtsbedrog. In 1400 gebruikte men zelfs al gezichtsbedrog in een soort wedstrijd. Een kunstenaar die Zeuxis heette, schilderde duiven op een schildersdoek. Die duiven waren zo echt, dat er echte duiven bij kwamen zitten, een bewijs dat zijn gezichtsbedrog had gewerkt.

Later werd er veel gebruik gemaakt van gezichtsbedrog in schilderijen of schetsen. Zo schetste Pieter Saenredam een kerk vanuit verschillende perspectieven, wat ook een soort gezichtbedrog opleverde.

Rond 1850 begon men zichzelf steeds meer af te vragen waarom we de dingen zien zoals we ze zien. Fysioloog Franciscus Cornelis Donders ontdekte iets heel bijzonders: de blinde vlek. Door de ontdekking van de blinde vlek, konden een aantal optische illusies (illusies van het oog) worden begrepen. Als je bijvoorbeeld onderstaande afbeelding op ongeveer 30 centimeter afstand houdt, je linker oog dicht doet en met je rechter oog focust op het plusje, verdwijnt het minnetje naar mate je steeds dichterbij komt. Het minnetje komt in je blinde vlek terecht.

Nu, vele jaren later, wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar de invloed van gezichtsbedrog op je hersenen. Het is wel heel moeilijk om dit te onderzoeken, want er moet echt in de hersenen gekeken worden.

Externe link

• Een voorbeeld van gezichtsbedrog. Welk vlak is donkerder: A of B? (Engelstalig)