Afvalscheiding

Wat voor soorten afval kan je scheiden?

Er zijn veel verschillende soorten afval die je kan inleveren. In Nederland hebben we drie verschillende soorten containers waar je het afval in kwijt kan. De blauwe container staat voor papier. Hier mogen onder andere kranten, tijdschriften en reclamefolders in. Maar daar mag dan weer geen keukenpapier en bakpapier in wat het weer extra verwarrend maakt. Dan heb je de groene container. Deze is bedoeld voor het GFT (groente, fruit en tuin) afval. Hier mogen onder andere schillen van groente en fruit, resten van vlees of vis, eierschalen, brood, theezakjes en onkruid uit de tuin in. De derde container is een grijze container. Die is bedoeld voor het restafval. Hierin ook in principe alles wat niet in het andere afval hoort. Daarnaast heb je ook nog ander soort afval wat je niet in een van deze drie containers moet gooien, maar meestal apart moet wegbrengen. De bekendste voorbeelden hiervan zijn PMD artikelen, glas en textiel. Voorbeelden van PMD artikelen zijn: plastic zakjes, plastic tasjes, blikken, plantenpotten en drankverpakkingen. In de glasbak horen voornamelijk wijnflessen, parfumflesjes, potten van groenten en frisdrankflessen van glas. In de textielbak horen onder andere: kleding, jassen, schoenen, riemen en gordijnen. Als laatste heb je nog het klein chemisch afval. Die mogen absoluut niet bij het andere afval gegooid worden. Dit afval kan je wegbrengen bij een milieubrengstation. Daarbij moet je denken schoonmaakmiddelen, verf, medicijnen, batterijen en spaarlampen.

Waarom scheiden mensen wel of geen afval

Wel scheiden

Nederland raakt langzamerhand steeds meer vertrouwd met het scheiden van afval. NCDO onderzocht in samenwerking met TNS/NIPO hoe Nederlanders aankijken tegen afval. Hoe staan Nederlanders en in het bijzonder Nederlandse jongeren ten aanzien van allerlei aspecten van afval? In hoeverre scheiden Nederlanders hun afval en waarom doen ze dit eigenlijk?

In Nederland scheiden verreweg de meeste Nederlanders thuis op de een of andere manier hun afval. Dit geldt zowel voor jongeren (90%) als voor oudere Nederlanders (94%). Hoewel Nederlanders in grote meerderheid aangeven hun afval te scheiden vinden we wel verschillen in het soort afval dat zij scheiden. Papier en karton en statiegeldflessen worden het vaakst van het overige afval gescheiden en blik en metaal het minst. Ouderen (83%) scheiden vaker dan jongeren (76%) glas van hun overige afval. Dit geldt ook voor klein chemisch afval (79% versus 70%), textiel (74% versus 66%), (elektrische) apparatuur (71% versus 56%), GFT afval (65% versus 56%), papier en karton (89% versus 85%), plastic (58% versus 51%) en blik en metaal (18% versus 13%). Ondanks het feit dat bijna alle Nederlanders aangeven hun afval te scheiden, blijken meer dan één op de vier jongeren (27%) afvalscheiding veel gedoe te vinden en dit geldt ook voor één op de vijf ouderen (19%).

82% van de Nederlanders is ervan overtuigd dat afvalscheiding bijdraagt aan een beter milieu. Ouderen (83%) scheiden vaker dan jongeren (76%) glas van hun overige afval. Dit geldt ook voor klein chemisch afval (79% versus 70%), textiel (74% versus 66%), (elektrische) apparatuur (71% versus 56%), GFT afval (65% versus 56%), papier en karton (89% versus 85%), plastic (58% versus 51%) en blik en metaal (18% versus 13%). Ondanks het feit dat bijna alle Nederlanders aangeven hun afval te scheiden, blijken meer dan één op de vier jongeren (27%) afvalscheiding veel gedoe te vinden en dit geldt ook voor één op de vijf ouderen (19%).  Ook blijkt dat het scheiden van afval zodat een deel gebruikt kan worden als compost voor de tuin voor ouderen (7%) een belangrijkere reden is voor het scheiden van hun afval dan voor jongeren (2%). Ouderen (92%) vinden het belangrijker dat afval hergebruikt wordt dan jongeren (86%). Hetzelfde geldt voor het scheiden van glas (91% versus 85%), papier en karton (92% versus 84%) en plastic afval (84% versus 73%) en het hergebruiken van kleding (86% versus 78%) en spullen (92% versus 86%). (NCDO

Naast onderzoek over het huidige wereldbeeld van kinderen wordt er veel onderzoek gedaan naar toekomstbeelden van kinderen met betrekking tot duurzaamheid en milieu. Onderzoek laat zien dat kinderen al op jonge leeftijd een toekomstbeeld hebben over de wereld en zich zorgen maken over huidige (milieu)problemen die in de wereld bestaan. Page (2000) heeft bijvoorbeeld onderzocht hoe kinderen (4 en 5 jaar) in Australië denken over de toekomst en concludeerde dat zij al bezig waren met problemen als vervuiling, het milieu en oorlog. Bij veel kinderen bleek dat ze zich bewust waren van de negatieve effecten van bijvoorbeeld ontbossing en klimaatverandering.

De jongeren maken zich het meeste zorgen over het feit dat meer mensen en steden gelijk staan aan minder natuur. De afname van tropische regenwouden vinden jongeren hierbij belangrijker dan verdwijnende natuur in Nederland. Verder zien we dat de jongere doelgroep zich relatief vaker zorgen maakt over uitstervende dieren. Het beeld van de eenzame ijsbeer op een smeltende ijsschots, symbool voor het opwarmen van de aarde, maakt op veel jongeren indruk.

Niet scheiden

In 2017 heeft van L. van der Schoot van de universiteit van Utrecht een onderzoek gedaan onder respondenten. Hierbij moesten de respondenten die geen afval scheiden, redenen noemen waarom ze geen afval scheiden. Samenvattend komt uit dat onderzoek dat mensen geen afval scheiden op het moment dat er afvalscheidingsbak in de buurt is. Daarnaast scheiden sommige respondenten hun afval niet als ze haast hebben. Een aantal respondenten heeft twijfels over waar het afval heen gaat als het gescheiden is, en dit zorgt ervoor dat ze niet gemotiveerd zijn om hun afval te scheiden. Hieruit blijkt zelfs respondenten die aangaven het heel belangrijk te vinden om duurzaam te leven en hun afval scheiden soms ook momenten hebben dat ze niet gemotiveerd zijn. Dit komt voornamelijk omdat afval scheiden dan extra tijd en moeite kost. Er zijn dus grenzen aan hoever respondenten gaan om duurzaam te leven. De respondenten zijn dus niet altijd gemotiveerd om hun afval te scheiden.

Mensen kunnen dus momenten hebben dat ze niet gemotiveerd zijn om afval te scheiden, daarnaast zijn er mensen die denken dat het geen nut heeft omdat zij denken dat het afval allemaal op een grote hoop beland. Als er geen afvalscheidingsbak in de buurt is zijn mensen ook sneller geneigd om het afval in de gewone afvalbak te gooien, of als ze bijvoorbeeld haast hebben.

Wat kan je met gescheiden afval doen?

Hier is een overzicht over wat er met afval gebeurd nadat het gescheiden is ingeleverd:

GFT-afval

Gft-afval kunnen we recyclen tot nieuwe duurzame producten, zoals groen gas en compost. Schillen van aardappelen, kiwi's en bananen, de kroontjes van aardbeien en bladeren en takken uit de tuin worden bij elkaar gegooid in een vergister. In deze grote installatie wordt het gft-afval vergist met behulp van bacteriën. Dit vergistingsproces duurt ongeveer twee weken. Na twee weken is het gft-afval verwerkt tot biogas en tot digestaat. Dit digestaat wordt verder verwerkt tot compost. De compostopbrengst die overblijft na het vergisten is bijna even groot als wanneer het gft-afval meteen wordt gecomposteerd zonder te vergisten. Het gas is dus een extra product!

Papier/karton

Na de inzameling gaat het oud papier naar een regionaal verwerkingsbedrijf. Door het papier na reiniging en sortering op te lossen in water wordt het papierpulp: vezelbrij. Vervuiling zoals plakband, paperclips en nietjes wordt verwijderd. Wordt van vezelpulp nieuw wit papier en karton gemaakt, dan wordt het pulp ontinkt en gebleekt. Pulp van oud papier is namelijk grijs door de drukinkt. Daarna wordt de pulp in de verhouding van 1% vezels en 99% water op de papier- of kartonmachine verwerkt tot nieuw papier en karton. Na droging is het product klaar. Het papier of karton verlaat de fabriek en gaat naar een grafisch bedrijf. Daar wordt het product bewerkt of bedrukt, afhankelijk van het eindproduct. Briefpapier, tijdschriften, folders en kranten komen direct bij de consumenten terecht, verpakkingen en etiketten gaan eerst naar de verpakkende industrie. Leuk weetje: de cyclus van papierbak tot nieuwe krant duurt twee tot drie weken. Soms ligt de krant dus langer thuis dan dat deze in de kringloop zit.

Glas

De glasbakken voor wit, groen en bruin glas worden geleegd door inzamelauto’s, waarin de verschillende kleuren glas gescheiden blijven. Dat is belangrijk, want als er een scherf groen of bruin glas in een verzameling wit glas zit, kan er geen wit glas meer van gemaakt worden. Van een “bonte” glasverzameling kan alleen groen of bruin glas gemaakt worden. De inhoud van de glasbak wordt naar een glasrecyclingbedrijf gebracht, waar eerst alle verontreinigingen eruit worden gehaald. Hiervoor wordt het glas eerst gebroken, waarna een sterke magneet alle metalen deksels en doppen verwijdert en een luchtstroom de verdwaalde kurken en etiketten eruit zuigt. Het maakt dus niet uit of je de appelmoespot met deksel en etiket in de glasbak gooit. Ten slotte worden alle stukken keramiek, steen en porselein door laserherkenning gedetecteerd en uit de glasstroom gehaald. Zodra het glas is gefilterd, gebroken en op kleur is gesorteerd volgt er een kwaliteitscontrole die controleert of het glas zuiver is. Is het nog vervuild, dan gaat het terug het recycleproces in. Voldoet de partij glas aan de gestelde normen, dan wordt het drie tot tien weken opgeslagen zodat de laatste resten organische vervuiling verdwijnt. Na deze periode is het glas schoon en wordt het naar glasverwerkers getransporteerd voor wie het dient als grondstof voor nieuw verpakkingsglas.

Textiel

Textiel dat bij het restafval belandt, wordt verbrand. Zonde, want textiel kan meestal prima worden hergebruikt of gerecycled! Kleding en spullen uit de textielbak worden gesorteerd. Spullen die nog goed zijn, gaan naar kringloopwinkels of Oost-Europa, Afrika en Azië. De rest van het textiel wordt grotendeels gerecycled: er wordt bijvoorbeeld vloerbedekking of vulmateriaal voor autostoelen van gemaakt. En van steeds meer vezels kan opnieuw kledingstof worden gemaakt.

Plastic afval

Daarnaast zijn er verschillende soorten plastic afval. Deze kunnen niet allemaal hergebruikt worden en sommige verdwijnen ook in de verbrandingsoven, maar de meeste ook wel.

Zwart plastic

Als eerste wordt er gekeken naar het zwart plastic. Zwart kan niet door infrarood-detectoren worden uitgeselecteerd. Al het afval wat dus zwart is van het PMD afval komt op de laagste categorie van recycling terecht. Composteren van knisperplastic vergt twaalf weken, maar in Nederland ligt afval nooit langer dan vijf weken te composteren. Dus wordt knisperplastic verbrand. Bloempotten komen ook op de laagste categorie terecht, want ze zijn zwart. Ze gaan naar de restcategorie van plastic.

Blik

Daarentegen is blik makkelijk te recyclen. 92% van de metalen verpakkingen wordt gerecycled en ze worden ook uit restafval gehaald.

Shampooflacons

Flacons zijn van heel stevig plastic. Van lichtgekleurde flacons worden uiteindelijk flacons gemaakt voor onder meer een paar zeepmerken, van de donkere flacons worden onder meer zwarte flessen voor motorolie gemaakt en buizen, waar kabels in de grond door worden geleid.

Yoghurtbekertjes en margarinekuipjes

Een klein deel komt opnieuw als grondstof voor verpakkingsmateriaal uit de fabriek, onder meer voor verfemmers. Maar er worden ook gebruiksvoorwerpen van gemaakt. Fabrikant Greentom maakt er kinderwagens van.

Drankpakken

Deze gaan naar Wepa, een bedrijf bij Roermond, dat er tissues, handdoekjes en toiletpapier van maakt. Dat zijn producten die een sterke vezel nodig hebben, want ja: anders prik je erdoorheen. De plastic fractie, zowel het plastic laagje op het karton als de dop, worden nog niet verwerkt, maar daar wordt hard aan gewerkt, zegt Wepa. Dat er aluminiumfolie in de sappakken zit, is daarbij geen probleem. ‘We zijn bezig om de plastic fractie te verwerken tot bijvoorbeeld de zwarte wielen van speelgoed. Als dat lukt, zullen we er geen last van hebben dat er aluminiumdeeltjes in zitten.’

Folie

Plastic zakjes waar het brood in zat, tal van folies, plastic tasjes (LDPE): het gaat allemaal naar Cedo in Geleen. Cedo verwerkt de 40 duizend ton die het krijgt van Suez en anderen tot bijna evenveel ton vuilniszakken. Op termijn zegt het bedrijf ook verpakkingsplastic te kunnen maken. Voor alles behalve voedsel.

Bronwaterfles

Ideaal materiaal voor de afvalverwerker. Gemakkelijk te selecteren, gemakkelijk te verwerken. Je kunt er van alles van maken: truien, meubilair, tuinstoelbekleding en nog veel meer. 4Pet, een bedrijf bij Arnhem, maakt er verpakkingsmateriaal van. Pet is een van de weinige plastic verpakkingen die weer kunnen worden verwerkt tot verpakkingen voor voedsel. 4Pet verwerkt de heldere flessen nu tot schaaltjes, waarin bijvoorbeeld vlees of kaas komt. De minder schone fractie, meestal gekleurd, wordt verwerkt tot het plastic lint waarmee dozen of hele pellets worden omwikkeld; van dat spul waar je je vingers aan snijdt.

Chipszakken

Chipszakken en de meeste koffiezakken, met die aluminiumcoating aan de binnenkant, zijn prima te scheiden, maar niet te verwerken. Dat aluminium is niet van het plastic te scheiden. Al deze glimzakken worden verbrand.

Wat voor effect heeft scheiden van afval op het milieu

Er gebeurt dus heel veel met afval. Sommige mensen scheiden afval en sommige helemaal niet, maar wat voor effect heeft het scheiden van afval op het milieu. Er zijn een aantal voordelen aan het scheiden van afval. Er kunnen nieuwe producten van glas worden gemaakt. Kleding kan een nieuw leven krijgen. Er kan nieuw papier worden gemaakt, en er kan compost worden gemaakt van GFT-afval.

Positief effect

Dit is de visie volgens cleanprofs.nl

Als wij ons afval op de juiste manier scheiden, gaat het recycleproces sneller. Minder handelingen kosten minder geld. De jaarlijkse afvalverwerkingskosten zullen dalen. De gemeente mag namelijk niet verdienen op afvalstoffenheffing. De gemeente moet het geld dat zij overhoudt verrekenen met haar inwoners. Mensen zijn dus milieuverantwoord bezig en het is ook prettig voor de portemonnee. Daarnaast stimuleert de overheid ons om afval op de juiste manier te scheiden. In de supermarkt ontvangen we bijvoorbeeld statiegeld van de lege flessen die we inleveren. Het maakt een groot verschil als we allemaal meehelpen. Niet bedrijven, maar huishoudens blijken de grootste uitstoters van afval te zijn. Het niet-gerecyclede afval van de bouw, industrie en landbouw bij elkaar is namelijk minder dan het niet-gerecyclede afval in huis. Afval dat op straat belandt zorgt voor ergernis; het opruimen hiervan kost veel tijd en geld. Het is erg slecht voor het milieu, dier en mens.

Met weinig moeite zorgen we samen voor een schoner milieu, herbruikbaar afval en meer geld in onze portemonnee. Dus gooi uw etensresten netjes in de groene kliko, breng regelmatig uw glazen potten naar de glasbak en lever uw lege flessen in bij de supermarkt

Daarnaast heeft milieucentraal.nl ongeveer dezelfde visie op het gebied van afvalscheiding.

Restafval gaat naar afvalenergiecentrales en wordt daar verbrand. Dat levert weliswaar energie op, maar afval scheiden is toch beter. Gescheiden afval kan gerecycled worden en vormt zo weer grondstof voor nieuwe spullen. Daardoor zijn er minder nieuwe grondstoffen (zoals aardolie, ijzer, aluminium, katoen en zeldzame metalen) nodig. Ook is voor het recyclen (bijvoorbeeld omsmelten van metaal of glas) meestal minder energie nodig dan voor het verwerken van nieuwe grondstoffen. Daarnaast zet milieucentraal.nl nog eens vier punten op een rijtje waardoor afval scheiden goed is voor het milieu.

1 Het spaart grondstoffen uit: bijvoorbeeld bomen voor papier, aardolie voor plastic, (zeldzame) metalen voor apparaten en blik.

2 Landbouwgrond kan dan gebruikt worden om voedsel te verbouwen.

3 Recyclen kost meestal (veel) minder energie dan het winnen van grondstoffen en maken van nieuwe materialen. Voor nieuw aluminium is bijvoorbeeld 20 keer zoveel energie nodig als voor het omsmelten van oud aluminium. De kwaliteit van gerecyclede materialen is meestal net zo goed.

4 Recyclen zorgt voor minder broeikasgassen.

Geen effect/negatief effect

Het Centraal Planbureau constateerde in een rapport eind september 2017 dat het scheiden van plastic afval vrijwel niks oplevert voor een beter milieu. Volgens het CPB is het meeste afval niet geschikt voor hergebruik. Scheiden is bovendien duur. Dat komt, doordat het grootste deel van het gesorteerde plastic bestaat uit een mix van allerhande soorten en folies. Afvalverwerkers kunnen daar weinig mee beginnen. Daardoor is de prijs heel laag of zelfs nul, terwijl de kosten voor inzameling en verwerking hoog zijn. Anderzijds levert verbranden van het plastic wel elektriciteit en warmte op, en wordt de totale uitstoot van CO2 met 0.1 procent verminderd.

Het CPB noemt het intensiveren van de gescheiden-afval campagne niettemin ‘niet kansrijk’: hoe meer plastic afval er komt, hoe lastiger het wordt er weer vanaf te komen.

Maar dat kan je niet individueel vertalen, dat je er daarom maar mee op moet houden”, zegt ze. “Scheiden blijft goed, want het vermindert de uitstoot van CO2. Ga gewoon door zoals je bezig was, zorg dat je netjes bent in je afvalstromen. Doe geen plastic bij het oud papier, en gooi het ook niet in de bak voor groente- en tuinafval. Dat is echt heel slecht voor het milieu.”