Didgeridoo
De didgeridoo, ook gespeld als didjeridu, is een blaasinstrument. Het wordt bespeeld met continu trillende lippen (net zoiets als 'brrrr') onder toepassing van een speciale ademhalingstechniek, de zogeheten circular breathing. De didgeridoo is minstens 1500 jaar geleden ontwikkeld door Aboriginal-volkeren in het noorden van Australië en wordt nu over de hele wereld gebruikt, hoewel het nog steeds het sterkst wordt gekoppeld met inheemse Australische muziek. De Yolŋu- naam voor het instrument is de yiḏaki, of korter geleden door sommigen, mandapul. In de Bininj Kunwok- taal van West-Arnhem-Land staat het bekend als mako.
Een didgeridoo is meestal cilindrisch (overal dezelfde doorsnede) of conisch (doorsnede van smal naar breed) en kan 1 tot 3 m lang zijn. De meeste zijn ongeveer 1,2 m lang. Over het algemeen geldt: hoe langer het instrument, hoe lager de toonhoogte of toonsoort. Conische instrumenten spelen echter een hogere toon dan de cilindrische instrumenten van dezelfde lengte.
Hoe het begon
Het is niet duidelijk hoe en wanneer de digeridoo is ontstaan. Een duidelijke rotsschildering in Ginga Wardelirrhmeng, aan de noordrand van het Arnhemse Landplateau, uit de zoetwaterperiode (die 1500 jaar geleden was begonnen) toont een didgeridoo-speler en twee zangmannen die deelnemen aan een Ubarr ceremonie. Men denkt dus dat het werd ontwikkeld door inheemse volkeren in het noorden van Australië, mogelijk in Arnhem-Land. Onderzoekers kwamen rond 1900 bij de inheemse bevolking in hetzelfde gebied ook didgeridoos van bamboe tegen. Er groeiden toen twee inheemse soorten bamboe langs de Adelaide River, Northern Territory.
De naam komt niet van het inheemse Aboriginal-volk, maar is gegeven door de krant Hamilton Spectator in 1908 en zou verwijzen naar een 'did-gery-do' (holle bamboe) en het geluid "didjerry, didjerry, didjerry enzovoort". De inheemse volken hebben hele eigen namen die totaal niet lijken op didgeridoo.
Traditionele didgeridoos worden meestal gemaakt van hardhout, vooral de verschillende eucalyptussoorten. De holte in het hout ontstaat door termieten. Tegenwoordig wordt ook kunststof gebruikt. Didgeridoos kunnen worden geverfd door hun maker of een toegewijde kunstenaar met traditionele of moderne verven, terwijl andere het natuurlijke houtnerfontwerp behouden met minimale of geen decoratie.
Het geluid is te veranderen door ook gebruik te maken van de menselijke stem. Door als het ware mee te neuriën ("hummen").
Didjeribone
De didjeribone is een uitschuifbare plastic variant, bedacht in 1981 door de Australische didgeridoo speler Charlie McMahon. Dit instrument is door het schuiven in de gewenste toonsoort te stemmen.
Links
- SchoolTV - Didgeridoo
- Muziekweb - Didgeridoo
- YouTube - Didgeridoo