Denemarken
| Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken! |
| Koninkrijk Denemarken Kongeriget Danmark
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Kopenhagen |
| Aantal inwoners | 5.873.420 (2022) |
| Oppervlakte | 43.094 km² |
| Regeringsvorm | Constitutionele monarchie |
| Koning | Frederik X (sinds 2024) |
| Premier | Mette Frederiksen (sinds 2019) |
| Godsdienst | Christendom (75,8%) Geen religie (19,9%) Islam (4,4%) Overig (0,7%) |
| Taal | Deens (dansk) |
| Munteenheid | Deense kroon |
| Volkslied | Der er et yndigt land (burgerlijk) Kong Christian stod ved højen mast (koninklijk) |
| Nationale feestdag | 5 juni |
| Landcode | DNK |
.svg) Overzeese Deense gebieden | |
Portaal  Denemarken
| |
Denemarken is een land in Europa en is een schiereiland dat de Noordzee met de Oostzee scheidt, het grenst in het zuiden aan Duitsland.
In het Deens heet Denemarken Danmark. Het is een Scandinavisch land in Noord-Europa met ongeveer 5.556.452 inwoners (2013), en 128,9 inwoners per km². De hoofdstad is Kopenhagen (Deens: København). Denemarken is een monarchie, dat betekent dat Denemarken een koning of een koningin heeft, in dit geval is dat Koningin Margrethe.
De landcode is DK (de letters die je ook op een nummerplaat ziet).
De grootste stad is Kopenhagen; de hoofdstad. Andere grote steden zijn Aarhus, Odense en Aalborg.
Denemarken deelt zijn nationale luchtvaartmaatschappij, Scandinavian Airlines, met Zweden en Noorwegen.
Hoewel Denemarken lid is van de Europese Unie betaalt men er nog steeds met de Deense kroon: het ligt niet in de eurozone. Het is ook van onder andere de Verenigde Naties, Noord-Atlantische Verdragsorganisatie en de Wereldhandelsorganisatie lid.
Geschiedenis
Eeuwen geleden was Denemarken één van de machtigste landen ter wereld, dit door de Vikingen. Dit was tijdens de 8e en 11e eeuw, samen met de Noren en de Zweden (samen zijn die nu Scandinavië). Ze roofden, ze koloniseerden en ze plunderden in onze streken. In de 10e eeuw verenigde de Vikingenkoning Harald Blauwtand het land. Hij bekeerde ook de mensen tot het christendom.
In de 11e eeuw bestuurde Denemarken kort Engeland. In 1397 werd het verenigd met Noorwegen en Zweden. De unie met Zweden duurde tot 1523 en die met Noorwegen tot 1814. Het oudste stadje van Scandinavië ligt in Denemarken; Ribe, gesticht in 710.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Denemarken bezet door nazi-Duitsland. IJsland werd toen, op precies 17 juni 1944, onafhankelijk van Denemarken.
Volgens de grondwet van 1953 is Denemarken constitutionele monarchie.
Sinds 1973 is Denemarken lid van de Europese Unie.
Geografie
Denemarken is een vlak land. Het hoogste punt is de 171 meter hoge Møllehøj.
Denemarken bestaat voor het grootste deel uit het schiereiland Jutland, wat vast zit aan Duitsland. Er zijn ook veel eilanden. De grootste zijn Seeland, Funen, Lolland, Falster, Langeland, Als, Møn, Bornholm en Amager. Door al die eilanden heeft Denemarken een ontzettend lange kustlijn. Die is wel 7314 km lang.
Bestuurlijke indeling
Tot 2007 was Denemarken verdeeld in 13 provincies. In 2007 zijn de provincie's afgeschaft en vervangen door 5 regio's:
- Hoofdstad (Region Hovedstaden)
- Midden-Jutland (Region Midtjylland)
- Noord-Jutland (Region Nordjylland)
- Seeland (Region Sjælland)
- Zuid-Denemarken (Region Syddanmark)
Klimaat
Denemarken heeft een gematigd zeeklimaat (net zoals Nederland en België). De winter is erg streng; in februari is de gemiddelde temperatuur 0°. De laagste temperatuur ooit gemeten is -31°!
Het regent er ook veel: 600 millimeter. Tussen eind april en juni is het er het droogst.
's Zomers kan de temperatuur oplopen tot 30°.
Bevolking & cultuur
Groenland en de Faeröer behoren allebei tot Denemarken, wat het inwonersaantal doet stijgen naar ruim 5,5 miljoen inwoners. Er zijn het meeste Denen, maar tot de minderheden behoren ook mensen uit Groenland, Faeröerders en Duitsers.
Grootste steden
Dit zijn de 5 grootste steden, geordend naar inwonersaantal (gebaseerd op de cijfers van 2010).
| Grootste steden van Denemarken | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Plaats | Inwoners | Oppervlakte | |||||||
| 1 . | Kopenhagen | 548.443 inwoners | 77.2 km² | |||||||
| 2 . | Århus | 242.914 inwoners | 91 km² | |||||||
| 3 . | Odense | 166.305 inwoners | 304,3 km² | |||||||
| 4 . | Aalborg | 102.312 inwoners | 139 km² | |||||||
| 5 . | Esbjerg | 71.459 inwoners | 742,5 km² | |||||||
Taal
Het Deens is de enige officiële taal. Hierin zijn ook verschillende dialecten in te onderscheiden. Er wordt door een kleine minderheid in het zuiden van Jutland Duits gesproken. Verder zijn er ook nog vele immigrantentalen, zoals Turks, Faeröers, Arabisch, Zweeds en Noors.
Bekende Denen
Enkele bekende Denen zijn:
Godsdienst
Het grootste deel van de Denen is protestant (als volgeling van Maarten Luther), zo'n 79,1% (2013). In de hoofdstad was dat 65%. De staatskerk (hier Volkskerk genoemd) is ook protestant. Ieder jaar is zo'n 0,6% minder van de Denen lid van de Volkskerk.
Zo'n 3% van de bevolking is moslim. Na de aanslagen op 11 september 2001 is er in de Deense media felle kritiek geuit op de islam.
Deense keuken
De Deense keuken is vooral bekend omwille van zijn belegde boterhammetjes, ook wel smørrebrød genoemd, de gekookte of gekarameliseerde aardappelen, rode kool, gebraden varkensvlees en geroosterde eend.
Sport
De bekendste sporten in Denemarken zijn handbal en voetbal. Het handbalniveau in Denemarken is bij de hoogste in Europa. De hoogste voetbaldivisie is SAS Liga. Hier komen 12 clubs tegen elkaar uit. Omdat er lange kustlijnen zijn is zeilen goed mogelijk en dus wordt dat ook veel gedaan. Omdat het landschap vlak is, net als bij bijvoorbeeld Nederland, wordt er in Denemarken veel gefietst, dus wordt er ook aan wielrennen gedaan. Ook zaalsporten zijn erg populair, door de lange winters.
Economie
In Denemarken wordt er betaald met de Deense kroon. Deze wordt ook gebruikt in Groenland, maar niet in de Faeröer; zij hebben hun eigen munt, de Faeröerse kroon. Eén kroon is 100 øre. Er zijn munten van 50 øre, 1, 2, 5, 10 en 20 kronen. Sinds 1 oktober 2008 is de munt van 25 kronen afgeschaft. Voor speciale gelegenheden zijn er soms ook kronen met als waarde 50, 100, 200 of 1000. Er zijn ook biljetten met dezelfde waarde als de speciale kronen. Op 9 augustus 2013 was 1 euro gelijk aan 7,45901 Deense kronen.
Vroeger was Denemarken's belangrijkste bron van inkomen was landbouw, maar na 1945 breidde de industrie zo uit dat het aandeel (wat ze verdienden) van landbouw 50 jaar later teruggeschroefd is tot minder 5%, tegenover meer dan 25% voor de industrie. Traditioneel voor Denemarken zijn ook de visserij en de scheepsbouw, maar daar verdienen ze tegenwoordig ook minder mee.
De hoofdstad; Kopenhagen
De hoofdstad van Denemarken is Kopenhagen (Deens: København). Dit is ook, qua inwoners, de grootste stad; op 1 oktober 2011 woonden er 548.443 mensen. De stad is gesticht in de Middeleeuwen en werd aan het einde van deze periode ook de hoofdstad van Denemarken. Kopenhagen ligt aan de oostkust van het eiland Seeland en op het kleinere eiland Amager. In Kopenhagen bevinden zich ook de meeste bezienswaardigheden.
De naam "Kopenhagen" komt van Købmandshavn, wat "koopmanshaven" betekent. Die naam past niet meer bij het Kopenhagen van nu; het is geen havenstad meer en ook de industrie is grotendeels weg.
In 1996 was Kopenhagen de culturele hoofdstad van Europa. Ook het Eurovisiesongfestival vond er twee keer plaats: in 1964 en 2001. Het eerste échte Junior Eurovisiesongfestival in 2003 vond ook plaats in Kopenhagen.
Bezienswaardigheden
Legoland
In de stad Billund ligt Legoland. Hier zie je veel gebouwen van Lego. Ook zijn hier attracties en winkels waar je Lego kan kopen.
Dyrehavsbakken
In Klampenborg bevindt zich het oudste nog bestaande attractiepark ter wereld. Dit heet Dyrehavsbakken, kortweg Bakken.
De kleine zeemeermin
De kleine zeemeermin is een beroemd beeld in Kopenhagen. Het stelt het gelijknamige personage voor uit het sprookje van Hans Christian Andersen voor. Het is van brons en in 1913 gebouwd door Edward Eriksen, in opdracht van Carl Jacobsen.
Amalienborg
Amalienborg is de residentie van koningin Margrethe en haar twee zonen Frederik en Joachim en hun families. Het ligt in Kopenhagen. De gebouwen zijn van 1750, maar doen pas sinds 1794 dienst als residentie. Er zijn vier vleugels, allemaal vernoemd naar Deense vorsten.
Kasteel Kronborg
Kronborg is een slot en staat sinds 2000 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het ligt op het Deense eiland Seeland.
Statens Museum for Kunst
Het Statens Museum for Kunst (= het "Staatsmuseum voor Kunst") is een museum in Kopenhagen. Het is gebouwd in 1896 en ontworpen door Jens Vilhelm Dahlerup. In 1970 werd het uitgebreid door de architect Niels Koppel en in 1998 werd de nieuwste vleugel, ontworpen door Anna Maria Indrio, geopend.
Koningshuis
Denemarken heeft een koning(in). Sinds 1972 is dat Margrethe II, hoewel zij er eigenlijk is voor de sier. Ze is getrouwd met Henrik, en met hem heeft ze twee zoons: Frederik André Henrik Christian, de kroonprins, en Joachim Holger Waldemar Christian. Frederik heeft vier kinderen, samen met Mary Elizabeth Donaldson: Christian Valdemar Henri John, Isabella Henrietta Ingrid Margrethe, Vincent Frederik Minic Alexander en Josephine Sofia Ivalo Mathilde.
Joachim heeft ook vier kinderen; de eerste twee bij zijn eerste vrouw Alexandra Christina Manley: Nikolai William Alexander Frederik en Felix Henrik Valdemar Christian. Sinds 8 april 2005 zijn de twee officieel gescheiden. Daarna trouwde hij met Marie Cavallier. Met haar heeft hij ook twee kinderen: Henrik Carl Joachim Alain en Athena Marguerite Françoise Marie.
Ook Margrethes zus Benedikte en nicht Elsiabeth staan in de lijn van troonopvolging.
Verkeer en vervoer
_SE-REG.jpg)
Vanuit Nederland kun je naar Aalborg, Kopenhagen en Billund met het vliegtuig. De grootste luchthaven van het land is die van Kopenhagen. Dit is ook de grootste luchthaven van Scandinavië en de thuisbasis van SAS. Ook Aarhus, Esbjerg en Odense hebben kleine vliegvelden.
Je kan met de auto via Duitsland Denemarken inrijden. Dan ben je op het schiereiland Jutland. Via bruggen kom je op de eilanden, waar onder andere Kopenhagen en Odense op liggen. Bij Kopenhagen vind je de Sontbrug. Deze brug verbindt Kopenhagen met de stad Malmö in Zweden.
Onderwijs
Het Deense openbaar onderwijssysteem ontwikkelde grotendeels in de 19e eeuw. Het basisonderwijs bestaat uit een basisschool (bijvoorbeeld de volksschool, of privéonderwijs) waar ze 9 of 10 jaar les moeten volgen om naar het hoger onderwijs te kunnen gaan.
Er zijn 5 universiteiten: in Kopenhagen, Odense, Aalborg, Aarhus en Roskilde.
Nationale symbolen
Vlag
De Deense vlag is rood, met een wit Scandinavisch Kruis. Ze wordt ook wel Dannebrog genoemd, wat Deens is voor "Deense banier" of "Deens doek". De vlag is de oudste van de hele wereld die nog in gebruik is: de oudste, onbetwistbare (dat wil zeggen dat het echt is, geen twijfel mogelijk) bron is uit de 14e eeuw.
Volkslied
Denemarken heeft twee volksliederen, een burgerlijk en een koninklijk. Het burgerlijk volkslied is Der er et yndigt land (Nederlands: "Er is een lieflijk land"), het koninklijk is Kong Christian stod ved højen mast (Nederlands: "Koning Christian stond bij de hoge mast"). Het koninklijk volkslied wordt alleen gebruikt in het bijzijn van een lid van de koninklijke familie, en dan wordt vaak alleen het eerste vers gebruikt.
Fotogalerij
- Denemarken map.gif
Kaartje van Denemarken
- Denemarken sateliet.jpg
Satelietfoto
Externe links
- CIA worldfactbook
- Weetje Denemarken
- (en) Officiële website van het Deense ministerie van Buitenlandse Zaken
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||