DNA

Friedrich Miescher

Dubbele helix (wenteltrap)

Wat is DNA?

In een lichaam bevinden zich wel 40 miljard cellen. In iedere cel zijn moleculen te vinden. Een molecuul zit in een kern van een cel. In de kern van de cel zit dan weer het DNA. DNA is een molecuul. Dit is heel klein en nauwelijks met het blote oog te bekijken. DNA is een afkorting van deoxyribonucleid acid. In het Nederlands deoxyribonuvleinezuur.

Johan Friedrich Miescher ontdekte DNA. Hij vond het in witte bloedcellen die hij in het afval van het ziekenhuis had gevonden. De wetenschappers Watson en Crick ontdekten dat een DNA molecuul eruit ziet als een dubbele helix. Dit lijkt op de vorm van een wenteltrap. De treden van de trap vormen de vier basen A(denine), T(hymine), C(ytocine) en G(uanine). Een A is altijd gekoppeld aan een T en een C aan een G. De leuningen zijn een suiker (desoxyribose) en een fosfaatgroep. Deze treden vormen een code. De code is door de letters af te lezen. Dit is afgesproken. Afhankelijk van in welke volgorde de basen worden aangetroffen in de helix (wenteltrap) zal dit een DNA-code kunnen vormen. De vier basen worden dus achter elkaar aangetroffen. Dat gaat heel ver door binnen een cel.

Om een code te kunnen aflezen gebeurt er nog veel meer binnen cel. Een cel lijkt op een kleine fabriek. Deze fabriek noemen we de eiwitten/proteïne. De krachten en bewegingen hiervan zijn heel precies bekend. Het DNA doet niets zelf binnen de fabriek, maar de eiwitten lezen het DNA. Voordat dit kan, moeten de eiwitten worden aangemaakt. Hier is ook RNA (ribonucleic acid), ook wel ribonucleinezuur bij nodig. Wanneer er dan binnen het DNA 3 juist opeenvolgende basen worden gevormd, ontstaat er aminozuur. Een reeks aminozuren vormt een eiwit. Deze bepaalde code om een eiwit te kunnen maken, wordt een gen genoemd. Deze genen bevinden zich in een chromosoom. Een chromosoom bevat dus weer DNA. Het DNA bepaald dus wel weer hoe de eiwitten eruit komen te zien. Dit bepaalt weer hoe mensen eruit komen te zien, bijvoorbeeld de kleur van je ogen. In iedere celkern bevinden zich 46 chromosomen. Daarvan krijg je er 23 van je moeder en 23 van je vader. Al het DNA in je lichaam wordt ‘genoom’ genoemd. DNA is dus eigenlijk een persoonlijke code. Deze persoonlijke codes maken een persoon uniek. DNA kan ook beschadigen. Dit komt vaak door invloeden van buitenaf. Hierbij kan gedacht worden aan sigarettenrook en zonlicht. Vaak herstellen de cellen zelf, maar het kan ook blijvend zijn.

Forensisch onderzoek

Forensisch onderzoek

Vingerafdruk

DNA bij politieonderzoek

DNA kan bij politieonderzoeken heel belangrijk zijn. Wanneer er een misdaad wordt gepleegd kan met DNA de dader worden achterhaald. Op het plaats delict, dit is de plaats waar de misdaad is gepleegd, wordt gezocht naar DNA-materiaal. Hier wordt een rechercheteam voor ingezet. Zij gaan dus op zoek naar DNA-materiaal, bijvoorbeeld haren, bloed, speeksel, huidschilfers en vingerafdrukken. Dit DNA-materiaal gaat naar het Nederlands Forensisch Instituut. Daar wordt het DNA-materiaal onderzocht met speciale vloeistoffen, computers en machines. Aan de hand van het gevonden DNA gaan zij op zoek naar een ‘match’. Pas als alles precies overeenkomt met een profiel is er daadwerkelijk een ‘match’. Het kan ook zijn dat er geen ‘match’ gevonden wordt, omdat het DNA-profiel niet volledig is. Tegenwoordig kan er door de nieuwe technieken snel DNA worden gehaald uit een kleine hoeveelheid gevonden materiaal. Hierdoor is de ‘match’ wel vaker onvolledig en dit kan dan verkeerd worden bekeken door een rechter, advocaat of de officier van justitie. Het gebeurd dus ook wel eens dat hierdoor fouten worden gemaakt en er een ‘verkeerde dader’ wordt gepakt!

Videolink

• DNA
• Forensisch Onderzoek
• DNA uit een cel halen

Bronnen

- Erfocentrum. (2014, 1 januari). Alles over DNA. Geraadpleegd van http://www.allesoverdna.nl/woordenboek/dna.html

- Het klokhuis. (2008, 26 maart). Technische recherche [Video]. Geraadpleegd van http://www.hetklokhuis.nl/tv-uitzending/830/Technische%20recherche

- Luijten, M. (2008). DNA. In Div (Red.), De betacanon (pp. 148-151). Amsterdam, Nederland: Meulenhoff.

- Malsch, M., Keijser, J. de, Luining, E., Weulen Kranenbarg, M., & Lenssen, D. (2016, 06 mei). Hoe hard is DNA-bewijs? Geraadpleegd van https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/39695/NJB18_Wetenschap.pdf;jsessionid=CDCE0CC9DDEF916C576F3E6D94C03403?sequence=1

- Nederlands Forensisch Instituut. (z.j.). Het Nederlands Forensisch Instituut. Geraadpleegd van https://www.forensischinstituut.nl/

- Politie. (z.j.). DNA. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/themas/dna.html

- Politie. (z.j.). Recherche. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/themas/recherche.html

- Universiteit van Nederland. (2015, 30 maart). Wat doet DNA nou eigenlijk precies? [Video]. Geraadpleegd van https://www.youtube.com/watch?v=ch8IuAikq0g

- Wijfjes, Y. (2014, 07 april). Spreekbeurtpakket- Alles over DNA [PDF]. Geraadpleegd van file:///C:/Users/Eigenaar/Downloads/LeveDNA%20spreekbeurt.pdf