Burgeroorlog tussen Pompeius en Caesar

De Burgeroorlog tussen Pompeius en Caesar was een belangrijke oorlog in de Romeinse Geschiedenis. De oorlog vormde het eind van de Romeinse Republiek. Hierna zou namelijk de Keizertijd aanbreken. Caesar kreeg in deze oorlog de macht over het gehele Romeinse Rijk en werd dictator voor het leven.

Oorzaken

De spanningen tussen Pompeius en zijn aanhangers en Caesar en zijn aanhangers liepen hoog op. Een paar jaar eerder waren ze nog bondgenoten in het Eerste Triumviraat, maar nu brak er oorlog uit. Dit kwam door drie dingen:

• Caesar was een populares, Pompeius was een optimates. Dit waren de twee politieke partijen van Rome, en de partijen mochten elkaar absoluut niet.
• Caesar was populair onder het volk. De Senaat en Pompeius waren hier bang voor. Wat als Caesar een opstand zou beginnen? Dan zou het volk aan de kant van Caesar staan.
• Caesar had een groot leger dat erg trouw was aan hem. Pompeius had dit niet.

Verloop van de Oorlog

In 50 voor Christus liep Caesar's termijn als baas van de provincies Gallië en Illyrië af. De Senaat beval hem de heerschappij over zijn legioenen over te dragen aan de volgende baas, en zonder legers naar Italië terug te keren. Caesar vertrouwde dit echter niet. Hij dacht dat, omdat de Senaat bang was voor zijn populariteit en macht, hij opgepakt zou worden. Caesar trok dus met het 13e legioen (ongeveer 5000 soldaten) richting Rome. De rivier de Rubicon was de grens tussen Caesar's land en dat van Pompeius. Toen hij de Rubicon met zijn leger overstak begon de burgeroorlog officieel. Caesar werd uitgeroepen tot vijand van de staat en Pompeius werd dictator van Rome, om Rome te beschermen.

Terwijl Caesar naar Rome marcheerde stapten veel Italiaanse steden over naar zijn kant. Pompeius werd bang en vluchtte samen met de Senaat naar Griekenland. Binnen twee maanden (januari-maart) had Caesar Italië veroverd. Hij stelde zijn vrienden Lepidus en Marcus Antonius aan als leiders van Rome en ging met zijn leger naar Spanje, waar Pompeius regeerde en veel van zijn soldaten waren.

In Spanje wist Caesar in één veldslag vijf legioenen te verslaan, en nog twee legioenen gaven zich vrijwillig over. Alleen het beleg van de stad Massilia duurde lang. Zij gaven zich pas in oktober over. Ondertussen had Caeser's vriend Cato Sicilië veroverd, waarna hij door was gegaan in Noord-Afrika, waar hij na twee veldslagen om het leven kwam.

Daarna ging Caesar terug naar Italië en stak hij de Adriatische Zee over richting Pompeius in Griekenland, met zeven legioenen. Zijn vloot werd op de terugweg echter veroverd en in de brand gestoken, waardoor Caesar geen voorraden of nieuwe manschappen kon laten komen. In Griekenland vonden twee belangrijke slagen plaats: de Slag bij Dyrrachium, die Pompeius verrassend won, en de Slag bij Pharsalus waarbij Caesar een gigantische overwinning behaalde. Pompeius vluchtte naar Egypte, achtervolgd door Caesar.

Caeser en Cleopatra in een toneelstuk uit 1963

In Egypte regeerde de jonge koning Ptolemaus XIII. Hij hoopte bevriend te raken met Caesar, en toen Pompeius aankwam in Alexandrië liet hij Pompeius onthoofden. Caesar kwam in Egypte aan, en ontmoette daar Cleopatra. Cleopatra was de zus van Ptolemaus XIII, en ook nog eens de vrouw. Ze hadden alleen ruzie omdat Cleopatra te veel macht had. Ptolemaus was boos dat Cleopatra en Caesar bevriend waren, en Caesar was ook niet blij dat Ptolemaus zich bemoeide met zijn oorlog. Er begon een oorlog tussen Ptolemaus en Caesar, waarbij Caesar uiteindelijk won door versterkingen uit Syrië. Daarna ging Caesar naar Pontus (nu in Turkije) waar hij de opstandige koning Pharnaces in één slag versloeg. Over deze slag sprak hij later de beroemde woorden: Veni, Vidi, Vici, oftewel Ik kwam, Ik zag, Ik overwon.

De zoons en legeraanvoerders van Pompeius waren ondertussen in Noord-Afrika. Zij hadden een leger van wel 45,000 mensen, waarvan ongeveer de helft versterkingen van koning Juba van Mauretanië. Caesar had veel minder mannen, maar wist de Slag bij Thapsus toch beslissend te winnen. De troepen uit Mauretanië vertrokken halverwege de strijd, en de rest van het leger gaf zich over. De legerleiders en zoons van Pompeius wisten echter te vluchten naar Spanje.

De laatste plek waar aanhangers van Pompeius nog de macht hadden was dus in Spanje. Caesar trok daarheen en wist de beslissende Slag bij Munda, tussen de complete troepensterkte van de twee kanten, op een erg onhandige manier te winnen. Caesar wilde met zijn ruiters een aanval plaatsen. De ruiters van Pompeius waren echter aan de andere kant en reden weg om tegen Caesar's ruiters te vechten. Pompeius' soldaten dachten echter dat de ruiters op de vlucht sloegen en er brak paniek uit. Caesar's leger wist ze toen gemakkelijk te verslaan. Veel legerleiders kwamen om, inclusief een zoon van Pompeius.

Lijst van Belangrijke Slagen

• Beleg van Confidium - Caesar neemt de stad in
• Beleg van Brindisium - Caesar neemt de stad in
• Beleg van Massilia - Caesar neemt de stad in
• Slag bij Dyrrhachium - Overwinning voor Pompeius
• Slag bij Pharsalus - Overwinning voor Caesar
• Slag bij Alexandrië - Overwinning voor Caesar (tegen Egyptenaren en Pompeianen)
• Slag bij Zela - Overwinning voor Caesar (tegen Pontus)
• Slag bij Thapsus - Overwinning voor Caesar
• Slag bij Munda - Overwinning voor Caesar