Bulgarije

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: De komende dagen/weken wordt hier aan gewerkt.

Dit artikel is nog niet af.

Republiek Bulgarije Република България (Repoeblika Balgarija)
Hoofdstad	Sofia
Aantal inwoners	6.520.314 (2021)
Oppervlakte	110.879 km²
Regeringsvorm	Parlementaire republiek
President	Rumen Radev (sinds 2017)
Premier	Kiril Petkov (sinds 2021)
Godsdienst	Christendom (61,1%) Geen religie (9,3%) Islam (7,9%) Overig (21,8%)
Taal	Bulgaars (български, bălgarski)
Munteenheid	Lev
Volkslied	Mila Rodino
Nationale feestdag	3 maart
Landcode	BGR

Bulgarije, officieel de Republiek Bulgarije, is een van de oudste landen van Europa. Het land ligt op de Balkan, in het zuidoosten van Europa. Het land grenst in het noorden aan Roemenië. De grens tussen Roemenië en Bulgarije wordt grotendeels door de rivier de Donau gevormd. Verder grenst het land aan Servië, Macedonië, en in het zuiden aan Griekenland en Turkije. Aan de oostkant van Bulgarije ligt de Zwarte Zee. De hoofdstad van het land is Sofia. In totaal wonen er in Bulgarije zo'n 7 miljoen mensen, waarvan 1,4 miljoen in Sofia. Het land is verdeeld in 28 provincies. Bulgarije is lid van de Europese Unie, maar gebruikt niet de Euro. Er wordt namelijk betaald met de Lev.

Geschiedenis

Eerste bewoners

In de gebieden waar nu Bulgarije ligt, leefden heel vroeger de Thraciërs. Archeologen weten niet veel over deze Thraciërs. In de zesde eeuw trokken de Slaven de Balkan binnen. De twee volkeren vermengden zich en na een tijd ging de Thracische cultuur helemaal op in de Slavische cultuur. Eén eeuw later kwamen de Proto-Bulgaren naar het gebied. De Slaven en Proto-Bulgaren vormden samen het volk de Bulgaren. Ze versloegen later de Byzantijnen en stichtten het Eerste Bulgaarse Rijk. Het rijk werd alsmaar groter en groter. Er kwamen delen van Griekenland, Roemenië, Albanië en Joegoslavië bij. Aan het hoofd van het Bulgaarse Rijk stond een tsaar. Onder tsaar Boris I werd Bulgarije in 864 christelijk gemaakt. Het Eerste Bulgaarse Rijk bleef bestaan tot 1018. Toen viel het in handen van het Byzantijnse Rijk (Oost-Romeinse Rijk). In 1185 lukten het de Bulgaren om zich te ontdoen van de Romeinen. Na een succesvolle opstand tegen de Byzantijnen werd het Tweede Bulgaarse Rijk gevormd. Veliko Tǎrnovo werd de nieuwe hoofdstad. Dit rijk was wel een stuk kleiner dan het vorige Bulgaarse Rijk. Maar toch ging het goed met de Bulgaarse economie, handel en cultuur. Maar door onderlinge ruzies ging het steeds slechter met de Bulgaren. De Osmaanse Turken konden daarom makkelijk de hoofdstad Veliko Tǎrnovo bezetten. Een paar jaar later was heel Bulgarije in handen van het Ottomaanse Rijk.

Turkse overheersing

De Turken bleven maar liefst vijf eeuwen de baas in Bulgarije, van 1396 tot 1878. Het leven onder een Turkse sultan was zwaar voor de Bulgaren. Ze moesten veel belasting betalen. Veel mensen van de Bulgaarse adel bekeerden zich tot de islam, omdat ze bang waren dat ze anders werden afgezet. De andere gewone Bulgaren bleven trouw aan de orthodoxe kerk, ook al ging dat niet altijd even makkelijk. Er veranderde voor de Bulgaren verder niet heel veel, maar veel van de ontwikkelingen in Europa gingen aan Bulgarije voorbij. Pas in de negentiende eeuw kwam er ruimte voor commerciële en culturele contacten met het westen, dankzij sultan Abdulmejit. Deze sultan wilde van het Ottomaanse Rijk een modern rijk maken. Ook mocht je van hem vrij geloven wat je wilde. Het duurde nog wel even voordat de Bulgaren hun eigen kerk hadden, namelijk in 1870. Ook wilden steeds meer mensen nog meer vrijheid of zelfs onafhankelijkheid. De nationale held Vasil Levski probeerde een revolutie uit te roepen, maar in 1873 werd hij door de Turken opgehangen. Maar toch gingen nationalisten door met het eisen van onafhankelijkheid. Er kwam een gewelddadige opstand, maar deze werd neergeslagen door de Turken en het kosten veel mensen het leven, de zogenaamde Aprilopstand van 1876.

Onafhankelijkheid en oorlogen

West-Europa reageerde geschokt op het bloedvergieten in het oosten. Maar Rusland wilde in dit gebied juist een politieke invloed en verklaarde de oorlog aan de Ottomaanse sultan. West-Europa liet Rusland hun gang gaan. De Russisch-Turkse Oorlog brak uit en duurde van 1877 tot 1878. De Bulgaren die onafhankelijk wilden worden van het Ottomaanse Rijk hoorde bij Rusland. Rusland won de oorlog. Het onafhankelijke Groot-Bulgarije werd door een verdrag in maart 1878 gesticht. Wel kwamen de westerse landen in verzet. De Russische macht zou volgens hen een grote bedreiging zijn. Al in juli 1878 werd Groot-Bulgarije in drie stukken verdeeld. De Bulgaren waren woedend. Ze raakten onder andere Macedonië kwijt. Er kwam een nieuwe vorst en in 1908 verklaarde hij Bulgarije onafhankelijk en benoemde zichzelf tot tsaar. Maar toch konden de Bulgaren het nog steeds niet accepteren dat Macedonië niet meer van hen was. Maar Bulgarije was niet de enige. Ook de Serviërs en de Grieken vonden dat Macedonië bij hun land hoorden. In 1912 besloten ze gezamenlijk om de Turken van de Balkan te verdrijven en Macedonië te verdelen. Het lukte om de Turken uit de Balkan te verdrijven. Nu moest Macedonië worden verdeeld, maar dat ging niet helemaal volgens plan. Bulgarije verklaarde zijn bondgenoten de oorlog, maar ze werden zelf aangevallen door de Roemenen vanuit het noorden en zelfs de Turken vanuit het zuiden. Het was over voor Bulgarije en ze verloren veel veroverd gebied.

Wereldoorlogen en de tussenliggende periode

Tijdens de Eerste Wereldoorlog hoorde Bulgarije bij de Centralen (o.a. Duitsland). De Centralen verloren de oorlog. Ze verloren nog meer grondgebied en moesten veel schadevergoeding betalen. Ook werd het Bulgaarse leger een stuk kleiner.

Onder leiding van Aleksandǎr Stambolijski werd de eerste regering na de oorlog gevormd. Hij probeerde de armoede onder de bevolking te bestrijden. Hij kreeg veel politieke kritiek en in 1923 viel de regering. Stambolijski werd vermoord. Cankov was zijn opvolger. Hij was een anti-communist. Dat zat Rusland niet lekker. Rusland drong aan dat de Bulgaarse Communistische Partij samen met de Boerenpartij de macht zouden grijpen. Na twee mislukte aanslagen op de Bulgaarse tsaar volgde een felle strijd. Er volgden veel arrestaties en executies. In 1934 vond een politieke staatsgreep plaats, die werd gesteund door tsaar Boris III. Er kwam een nieuwe regering die andere politieke partijen verbood. Tsaar Boris III stelde een Koninklijke dictatuur in.

In de jaren dertig was de tsaar onder de indruk geraakt door de successen van Adolf Hitler in nazi-Duitsland. Hitler bood zelfs een stuk grond aan Bulgarije. In maart 1941 sloot Bulgarije zich aan bij de asmogendheden. De westerse mogendheden verklaarden Bulgarije de oorlog. Bulgarije had zich opnieuw in een wereldoorlog gestort. Toch hielp de tsaar niet mee met operatie Barbarossa en van hem mochten er geen joden uit Bulgarije worden gedeporteerd. Hitler vond dat niet goed. In 1943 overleed tsaar Boris III en veel mensen vermoedden dat Hitler daar achter zat. Boris zou worden opgevolgd door zijn zesjarige zoontje, maar omdat hij nog te jong was werd zijn oom Kiril de baas. Maar het verzet in Bulgarije tegen de Duitsers en de Bulgaarse regering groeide. De partizanen, leden van het gewapende verzet, werkten nauw samen met de Sovjets en hadden zich verenigd in het Vaderlands Front. De communistische partizanen arresteerden de Bulgaarse regering. Daarom kwamen de communisten aan de macht. De nieuwe regering, die bestond uit Bulgaren, maar ook uit Russen, trad streng op tegen de burgers. Duizenden mensen werden gedood. Op 8 september 1944 sloot Bulgarije zich dus aan bij de geallieerden. De geallieerden wonnen de oorlog.

Communistische periode

In 1946 werd de monarchie, dus het koningshuis, afgeschaft en de Volksrepubliek Bulgarije ontstond. De communist Georgi Dimitrov werd de machtigste man van het land. Andere politieke partijen werden verboden. Eind 1947 werd een nieuwe grondwet aangenomen, deels bepaald door de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie, onder leiding van Jozef Stalin, had dus een beetje de macht in Bulgarije. Bulgarije moest alles doen wat de Sovjets zeiden. De Bulgaren kenden een tijd van angst. De economie was in handen van de staat. Turkse minderheden werden vervolgd. Ook kwam er weer ruzie tussen Bulgarije, Joegoslavië en Griekenland over Macedonië. Toen in 1954 Todor Zjivkov de leider werd, probeerde hij de macht langzamerhand naar zich toe te trekken. Hij probeerde weer een beetje contact met het westen te krijgen. Maar toch liet hij de mensen niet hun eigen gang gaan. Zjivkov was ook een communist en hij gaf geen vrijheid aan de mensen. Zjivkov wilde ook dat Turken opgingen in de Bulgaarse samenleving. Turks spreken in het openbaar was verboden en zelfs Turks onderwijs. Wie hier tegen op zag, moest het land verlaten. In 1989 verlieten meer dan 300.000 moslims (dus Turken) Bulgarije. Economisch gezien ging het dankzij Zjivkov wel beter, tot de jaren 80. Zjivkov was niet van plan om dit te herstellen en veel mensen werden boos. Michail Gorbatsjov werd in de Sovjet-Unie de baas. Hij wilde de Sovjet-Unie hervormen. Maar Zjivkov wilde dat in Bulgarije helemaal niet. Hij kon de opstandelingen met moeite tegenhouden. Pas op 10 november 1989 was het afgelopen voor Todor Zjivkov.

1990-nu

Het was moeilijk om van het communistische land een democratisch land te maken. Op 15 november 1990 werd de naam Volksrepubliek Bulgarije veranderd in de Republiek Bulgarije (het tegenwoordige Bulgarije). Het kostte veel moeite om Bulgarije te herstellen. Op 29 maart 2004 sloot Bulgarije zich aan bij de NAVO en op 1 januari 2007 bij de Europese Unie.

Indeling

Bestand:Bulgarije provincies.png

Oblasten van Bulgarije

Sinds 1999 bestaat Bulgarije uit 28 provincies (oblasten). Zie de lijst hieronder en de kaart hiernaast. Er bestaan ook nog 6 planregio's: Noord-West, Noord-Centraal, Noord-Oost, Zuid-West, Zuid-Centraal en Zuid-Oost.

Nummer	Naam	Hoofdstad	Inwoners	Oppervlakte
1	Blagoëvgrad	Blagoëvgrad	333.577 (2006)	6.450 km²
2	Boergas	Boergas	418.750 (2006)	7.753 km²
3	Dobritsj	Dobritsj	205.541 (2006)	4.723 km²
4	Gabrovo	Gabrovo	135.780	2.023 km²
5	Chaskovo	Chaskovo	266.073	5.543 km²
6	Kardzjali	Kardzjali	158.541	3.209 km²
7	Kjoestendil	Kjoestendil	152.714	3.084 km²
8	Lovetsj	Lovetsj	159.214	4.129 km²
9	Montana	Montana	166.775	3.618 km²
10	Pazardzjik	Pazardzjik	297.781	4.459 km²
11	Pernik	Pernik	140.981	2.391 km²
12	Pleven	Pleven	305.025	4.334 km²
13	Plovdiv	Plovdiv	707.570	5.973 km²
14	Razgrad	Razgrad	139.094	2.637 km²
15	Roese	Roese	256.835	2.803 km²
16	Sjoemen	Sjoemen	198.106	3.390 km²
17	Silistra	Silistra	134.093	2.846 km²
18	Sliven	Sliven	209.694	3.544 km²
19	Smoljan	Smoljan	131.010	3.193 km²
20	Sofia	Sofia	259.961	7.059 km²
21	Stara Zagora	Stara Zagora	360.203	5.151 km²
22	Targovisjte	Targovisjte	135.262	2.716 km²
23	[[]]	[[]]
24	[[]]	[[]]
25	[[]]	[[]]
26	[[]]	[[]]
27	[[]]	[[]]
28	[[]]	[[]]

Bevolking

In Bulgarije wonen 6.924.716 mensen volgens de volkstelling van 2014. Dat zijn ongeveer 60 mensen per km². In 2011 was het inwonersaantal nog 7.364.570. Het inwonersaantal neemt de laatste tientallen af. De grootste groep mensen in het land zijn uiteraard de Bulgaren, zo'n 83,9%. Verder is 9,4% van de bevolking Turks en 4,7% zigeuner. Er wonen ook nog kleine groepen Russen, Armeniërs, Roemenen en Macedoniërs. Hoeveel Bulgaren er in Nederland wonen, is niet helemaal duidelijk. Waarschijnlijk zijn het er rond de 40.000.

In Bulgarije is het kindersterfte vrij hoog met 15 kinderen per 1000 levend geborenen. De gemiddelde levensverwachting voor mannen is 71 jaar en voor vrouwen 78 jaar.

Steden

Ongeveer 73% van de bevolking woont in steden. De grootste steden in het land zijn:

1. Sofia ... 1.403.000 2. Plovdiv ... 372.000 3. Varna ... 357.000 4. Boergas ... 275.000 5. Roese ... 176.000

6. Stara Zagora ... 163.000 7. Pleven ... 114.000 8. Sliven ... 96.000 9. Dobritsj ... 89.000 10. Blagoëvgrad ... 86.000

Religie

Ongeveer 40% van de bevolking gelooft. Daarvan behoren ongeveer 85,5% tot de Bulgaars-orthodoxe Kerk. Dertien procent van de gelovigen is islamitisch en 1,5% Rooms-katholiek. Er wonen in het land ongeveer 4000 joden. Voor de Tweede Wereldoorlog woonden er 50.000 joden in Bulgarije en daarvan is er geen één jood slachtoffer geworden van de Holocaust.

Taal

Het Bulgaars is de officiële taal van Bulgarije en het is daarom ook de meest gesproken taal in het land. De taal wordt met het cyrillische alfabet geschreven. Zo'n 12 miljoen mensen over de hele wereld spreken Bulgaars. Het behoort tot de Zuid-Slavische talen. Door minderheden wordt soms Turks en Romani gesproken.

Politiek

Sinds 1991 heeft Bulgarije een democratie. Om precies te zijn een parlementaire democratie. De president wordt gerekend als het staatshoofd en wordt om de vijf jaar gekozen. Rosen Plevneliev is sinds januari 2012 de president en de opperbevelhebber van de strijdkrachten. Bulgarije heeft een eenkamerparlement, de Nationale Vergadering van 240 afgevaardigden. Die heeft volgens de vernieuwde grondwet van 1991 de meeste macht. Sinds 29 mei 2013 is Plamen Oresharski, de premier van Bulgarije. Vanaf 18 jaar mag je stemmen. Bulgarije is lid van de Verenigde Naties, de NAVO, Europese Unie en de Raad van Europa. Van 1955 tot 1991 was het land lid van het Warschaupact.

Toerisme

Bulgarije is al jaren lang één van de snelst groeiende toeristische bestemmingen van Europa. Er komen vooral toeristen en vakantiegangers naar de stranden aan de Zwarte Zee, skibestemmingen in de bergen en de hoofdstad Sofia. Bulgarije kent ook vele andere toeristische plekken met mooie steden en dorpen, erfgoed en kerken. Voor natuurliefhebbers is het zeer gevarieerde Bulgaarse landschap een uitdaging met zandstranden, kliffen, grotten, meren en nog veel meer. Toch is de Zwarte Zee-kust het meest geliefd onder buitenlandse toeristen.

Onderwijs

Vergeleken met andere Oost-Europese landen is het onderwijs in Bulgarije redelijk goed. In de communistische periode was het onderwijs al erg goed, maar het is door bezuinigingen behoorlijk verzwakt. Bulgaren vinden onderwijs belangrijk. Basisonderwijs en voortgezet onderwijs is gratis. Voor al het andere onderwijs moet je betalen. En ook is maar 1% van de bevolking een analfabeet. Een heel groot deel kan dus lezen en schrijven. Dit geldt helaas niet voor de Roma. Bulgaarse kinderen zijn leerplichtig vanaf 6 tot 16 jaar. Het basisonderwijs is ook goed in het land. Ze krijgen les in verschillende vakken, ook Engels. Voor 1989 moesten alle kinderen verplicht Russisch leren. Één schooldag duurt in Bulgarije niet zo heel lang, maar daar staat tegenover dat ze wel uren aan huiswerk zitten. Na de zevende of achtste klas moeten leerlingen een middelbare school kiezen. Je kan kiezen uit een technische school of een gymnasium. Gemiddeld zitten Bulgaarse kinderen 11 jaar op school, daarna doen ze een vervolgopleiding. In het hoger onderwijs zijn ook verschillende opleidingen. Omdat veel Bulgaren niet veel verdienen, is het voor velen niet te doen om een dure studie te betalen. Daarom gaan er ook steeds minder jongeren naar het hoger onderwijs. Dat was tijdens de communistische periode wel anders. Daarom zoeken sommige jongeren hun geluk in het buitenland. Er zijn veel hogescholen en universiteiten in Bulgarije. Je kan er opleidingen volgen voor elektronica, bouwkunde, geneeskunde, techniek en nog veel meer. Er zijn universiteiten in Sofia, Plovdiv, Veliko Tarnovo en Varna. De belangrijkste en oudste universiteit van het land is die van Sofia, opgericht in 1888. Er studeren ruim 21.000 studenten.

Weetjes

Wist je dat...

• ... Bulgarije het cyrillische schrift in gebruik heeft?
• ... ja-knikken als ontkenning geldt en nee-schudden als bevestiging?
• ... Bulgarije een wintersportland is?
• ... paard en wagen een alledaags verschijnsel is op de Bulgaarse wegen?
• ... Bulgaren bijzonder bijgelovig zijn?
• ... Bulgarije één van de oudste landen van Europa is?
• ... Bulgarije een echt fietsland is?
• ... Bulgaarse rozenolie één van de bekendste exportproducten van Bulgarije is? En dat er 3000 kilo rozenblaadjes nodig is voor één liter rozenolie?

Foto-galerij

• Bulgarije lokatie.png

  Locatie in Europa

• 

  Satellietfoto

• 

  Satellietfoto

Vlag en wapen

• 

  Vlag van Bulgarije

• Bulgarije wapen.gif

  Wapen van Bulgarije

• Bulgarije comwapen.gif

  Wapen van Bulgarije in de communistische periode

Externe link

• CIA worldfactbook

	Europese Unie
Lidstaten: België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden Ultraperifere gebieden: Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden Kandidaat-lidstaten: Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië