Berlijn

Berlijn
Hoofdstad	Berlijn
Inwoners	3.644.826 (2018)
Bevolkingsdichtheid	4087 inw./km²
Oppervlakte	891,75 km²
Regerend burgemeester	Michael Müller (SPD)
Website	www.berlin.de
Portaal Duitsland

Berlijn (Duits: Berlin, spreek uit als "Berlien") is de hoofdstad van de Bondsrepubliek Duitsland en telt zo'n 3,5 miljoen inwoners (1943 4,5 miljoen). Het is daarmee de grootste stad van het land en na Londen de grootste stad van de Europese Unie. Berlijn ligt in het noordoosten van Duitsland, aan de rivier de Spree, is tevens een stadsstaat en als zodanig een van de 16 deelstaten van de Bondsrepubliek.

De geschiedenis van de stad gaat terug tot de dertiende eeuw. Berlijn was de hoofdstad van achtereenvolgens Pruisen (1701–1918), het Duitse Keizerrijk (1871–1918), de Weimarrepubliek (1919–1933) en Nazi-Duitsland (1933–1945). Na de Tweede Wereldoorlog was Berlijn gedurende meer dan veertig jaar een gedeelde stad, waarbij het oostelijke deel als hoofdstad fungeerde van Oost-Duitsland en West-Berlijn bij West-Duitsland hoorde. Na de Duitse hereniging in 1990 werd Berlijn de hoofdstad van de Bondsrepubliek Duitsland en de zetel van regering en parlement.

Berlijn is een hoogontwikkelde stad qua cultuur, politiek en wetenschap, maar ook een stad met veel natuur. Ca. 20% van Berlijn bestaat uit bossen en parken en 7% uit meren en rivieren.

Bestand:Rijksdaggebouw Berlijn.jpg

De Rijksdag, het Duitse parlementsgebouw

De Brandenburger Tor

De stad ligt aan de rivier de Spree en ligt middenin de andere deelstaat Brandenburg, waarvan Berlijn vroeger deel uitmaakte.

Geschiedenis

Middeleeuwen

Eigenlijk bestond Berlijn vroeger uit twee steden: Berlijn en Cölln. Cölln is afgeleid van Colonia, misschien een verwijzing naar kolonie (van Berlijn) of wellicht kwamen de eerste bewoners uit Keulen. De naam Berlijn is volgens sommigen afkomstig van het Slavische woord 'berl', dat moeras betekent; anderen denken dat het te maken heeft met het woord beer. De schrijver Jaap Harten begint zijn roman "De getatoeëerde Lorelei" als volgt:

"In het wapen van Berlijn staat een beer. Nu wil ik daar niet mee spotten, want vroeger (en niet eens zo lang geleden) hebben in de Berlijnse bossen, in Grunewald, Spandau en Jungfernheide, wilde beren rondgelopen, en de echte Pruis vindt het geen belediging met een wilde, ruigbehaarde beer vergeleken te worden."

Men neemt aan dat de graven Johan I en Otto III de stad Berlijn-Cölln rond 1230 gesticht hebben. Officiële stukken daarover ontbreken, maar het is wel waarschijnlijk. Al vóór de stadsstichting moet er echter bewoning zijn geweest. Op de Petriplatz werden in 2008 resten van een houten balk gevonden, afkomstig van een eik die in 1192 moet zijn gekapt. Beide plaatsen worden in het jaar 1251 (Berlijn) en 1261 (Cölln) voor het eerst genoemd. In 1307 gingen ze op in één stad, die in 1400 ongeveer 8.000 inwoners telde, maar hielden wel een eigen bestuur.

De stad breidde zich uit met omliggende dorpen, handel en nijverheid groeiden. Berlijn-Cölln werd Hanzestad en al snel begeerd door vorsten uit de directe of verdere omgeving, ja, zelfs Beieren had het oog op de stad laten vallen. Berlijn-Cölln kreeg menige aanval te verduren en moest in 1411 de hulp inroepen van de Duitse keizer.

Begin moderne tijd

De bekendste straat in Berlijn, Unter den Linden, werd reeds in 1647 ontworpen. Om een betere verbinding met de Tiergarten (niet de dierentuin, maar het huidige stadspark) te maken werd vanaf de Hundebrücke een laan aangelegd met zes rijen linde- en notenbomen, die daarom Unter den Linden werd genoemd. Pas vanaf 1673 kreeg de allee door de oprichting van gebouwen aan weerszijden en het toenemende verkeer meer betekenis.

Door de kroning van Frederik III tot koning Frederik I van Pruisen in 1701 kreeg Berlijn de status van hoofdstad van Pruisen.

In de negentiende eeuw zorgde de industrialisatie voor een snelle economische groei. De mensen trokken naar de steden om daar te gaan werken en ook te gaan wonen. Dat gold ook voor Berlijn, waar de ene na de andere nieuwe stadswijk verrees. Berlijn groeide als kool. In 1709 telde Berlijn 57.000 inwoners, in 1750 al 113.000, in 1815 (na een terugslag door de Napoleontische oorlogen) 193.000, in 1838 295.000 en reeds 8 jaar later 397.000 inwoners, waarmee Wenen werd gepasseerd.

Op 18 januari 1871 stichtte Otto von Bismarck na de Duitse overwinning in de Frans-Duitse Oorlog het nieuwe Duitse Rijk. Berlijn werd rijkshoofdstad met 800.000 inwoners, de ringbaan, een railtraject rondom de stad, werd geopend en de voorsteden kregen een steeds groter aandeel in de groei van Berlijn.

De Wereldoorlogen

Een stukje van de Berlijnse Muur

Na het einde van de Eerste Wereldoorlog werd in 1918 in Berlijn de republiek uitgeroepen. In 1920 werden meerdere steden en gebieden rond Berlijn geannexeerd. Het nieuwe Groot-Berlijn telde toen bijna 4 miljoen inwoners. De stad was een bruisende metropool in deze periode, met een gevarieerd uitgaansleven waar plaats was voor uitbundig theater en experimentele cinematografie. Zo maakte Fritz Lang in 1927 in de filmstudio's van Babelsberg in Potsdam de duurste film van zijn tijd, Metropolis.

De nazi's gebruikten in 1936 de Olympische Zomerspelen in Berlijn voor propagandadoeleinden. Er waren zelfs plannen gemaakt om Berlijn vol te bouwen met megalomane (reusachtige) bouwwerken en de nieuwe naam Germania te geven, maar het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stak een stokje voor de realisering van deze gewaagde plannen. Sterker nog, Berlijn werd door de geallieerde bombardementen voor 53% verwoest.

In april 1945 begon de Slag om Berlijn. De troepen van de Sovjet-Unie vielen Berlijn binnen. Straat voor straat moest de stad veroverd worden. Honderdduizenden soldaten en burgers kwamen hierbij om het leven. Adolf Hitler pleegde op 30 april 1945 zelfmoord in een ondergrondse bunker. Een paar dagen daarop gaf Duitsland zich over.

In 1961 bouwden de Oost-Duitse communisten een muur, die West- van Oost-Berlijn scheidde. Dat was om een eind te maken aan de voortdurende vlucht van burgers uit Oost-Berlijn naar West-Berlijn om zo te ontsnappen aan de armoe en ellende in de DDR (Oost-Duitsland). Het lukte daarna nog maar aan weinigen om te ontkomen. Als je werd gesnapt, werd je doodgeschoten. Dat lot trof meer dan 100 mensen. Pas na de hereniging van Oost- en West-Duitsland in 1990 werd "De Muur", die zich uitstrekte over een lengte van 45 km rondom West-Berlijn, afgebroken.

Stadsdelen

Berlijn bestaat uit 12 stadsdelen of districten (Duits: Bezirke). Deze zijn weer onderverdeeld in 96 wijken (Duits: Ortsteile).

Stadsdeel	Inwoners	Oppervlakte	Kaart
Charlottenburg-Wilmersdorf	319,628	64.72
Friedrichshain-Kreuzberg	268,225	20.16
Lichtenberg	259,881	52.29
Marzahn-Hellersdorf	248,264	61.74
Mitte	332,919	39.47
Neukölln	310,283	44.93
Pankow	366,441	103.01
Reinickendorf	240,454	89.46
Spandau	223,962	91.91
Steglitz-Zehlendorf	293,989	102.50
Tempelhof-Schöneberg	335,060	53.09
Treptow-Köpenick	241,335	168.42

Bezienswaardigheden

Modern Berlijn: de Alexanderplatz met links de Fernsehturm

• Rijksdag (Duits: Reichstag)
• Brandenburger Tor
• Berliner Dom
• Rotes Rathaus
• Fernsehturm
• Restanten van de Berlijnse Muur

Partnersteden

• Boedapest, Hongarije, sinds 1991
• Buenos Aires, Argentinië, sinds 1994
• Brussel, België, sinds 1992
• Istanboel, Turkije, sinds 1988
• Jakarta, Indonesië, sinds 1993
• Los Angeles, Verenigde Staten, sinds 1967
• Londen, Verenigd Koninkrijk, sinds 2000
• Madrid, Spanje, sinds 1988
• Mexico-Stad, Mexico, sinds 1993
• Moskou, Rusland, sinds 1990
• Parijs, Frankrijk, sinds 1987
• Peking, Volksrepubliek China, sinds 1994
• Praag, Tsjechië, sinds 1995
• Tasjkent, Oezbekistan, sinds 1993
• Tokio, Japan, sinds 1994
• Warschau, Polen, sinds 1991
• Windhoek, Namibië, sinds 2000

	Deelstaten van Duitsland
Baden-Württemberg - Beieren - Berlijn - Brandenburg - Bremen - Hamburg - Hessen - Mecklenburg-Voor-Pommeren - Nedersaksen - Noordrijn-Westfalen - Rijnland-Palts - Saarland - Saksen - Saksen-Anhalt - Sleeswijk-Holstein - Thüringen

	Hoofdsteden in Europa
Onafhankelijke staten: Amsterdam · Andorra la Vella · Athene · Belgrado · Berlijn · Bern · Boedapest · Boekarest · Bratislava · Brussel · Chisinau · Dublin · Helsinki · Kiev · Kopenhagen · Lissabon · Ljubljana · Londen · Luxemburg · Madrid · Minsk · Monaco · Moskou · Nicosia · Oslo · Parijs · Podgorica · Praag · Pristina · Reykjavik · Riga · Rome · San Marino · Sarajevo · Skopje · Sofia · Stockholm · Tallinn · Tirana · Vaduz · Valletta · Vaticaanstad · Vilnius · Warschau · Wenen · Zagreb Afhankelijke gebieden: Douglas · Gibraltar · Longyearbyen · Mariehamn · Saint Helier · Saint Peter Port · Tórshavn