Apen: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (aap)
 
(60 tussenliggende versies door 16 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Infobox dier
−
[[Afbeelding:Chimpansee.jpg|thumb|200px|Een jonge chimpansee]]
  
  +
|Naam = Apen
  +
|Wetenschappelijke naam = Primatus
  +
|Afbeelding = [[Bestand:Chimpansee.jpg|250px]]
  +
|IUCN-status = 1
  +
|Leefgebied = [[Afrika]], [[Zuidoost-Azië]]
  +
|Leefomgeving = [[Tropisch regenwoud]] en [[oerwoud]]
  +
|Behoort tot de = Cercopithecidae en Hominoidea
  +
|AfbeeldingLeefgebied =
  +
[[File:Range of Lesser and Great Ape Species.jpg|250px]]
  +
}}
  +
'''Apen''' zijn [[zoogdier]]en die samen met de mensen en halfapen tot de [[primaten]] behoren. Je hebt de groep van [[apen van de Oude Wereld]] ('''''Cercopithecidae''''') afkomstig uit [[Afrika]] ten zuiden van de [[Sahara (woestijn)|Sahara]] en uit [[Zuidoost-Azië]].
   
  +
Ook heb je de [[apen van de Nieuwe Wereld]] ('''''Platyrrhini''''') afkomstig uit [[Noord-Amerika|Noord]]-, [[Midden-Amerika|Midden]]- en [[Zuid-Amerika]], zoals het [[doodshoofdaapje]] en het [[dwergzijdeaapje]].
−
De '''apen''' ('''Simiiformes''', ook wel Simiae of Anthropoidea) zijn een infraorde uit de orde der primaten (Primates). Alle primaten die niet tot de infraorde van de apen behoren worden halfapen genoemd. Een groep halfapen, de spookdiertjes, wordt beschouwd als de nauwste verwant van de apen en samen worden ze geplaatst in de onderorde Haplorhini.
 
   
  +
Verder zijn er zijn twee bestaande takken van de superfamilie '''Hominoidea''': de [[gibbons]] of kleinere apen; en de hominiden, of [[mensapen]], waaronder de [[mens]].
−
De apen zijn verdeeld in twee groepen ("parvordes"), de breedneusapen (Platyrrhini) uit Midden- en Zuid-Amerika en de smalneusapen (Catarrhini) uit Afrika en Azië. Deze parvordes worden soms als aparte infraordes gezien. Tot de smalneusapen behoren ook de mensapen, inclusief de mensen. In verscheidene talen wordt een onderscheid gemaakt tussen mensapen en andere apen (bijvoorbeeld het Engels: ''ape'' (mensaap) en ''monkey''). Het Nederlands maakt dit onderscheid niet en met het woord aap worden ook mensapen aangeduid.
  
   
  +
== Leefwijze ==
−
Apen leven voornamelijk in warmere streken, die veelal begroeid zijn met bomen. In de tropische regenwouden komen de meeste soorten voor. De meeste apen zijn dan ook goede klimmers, die een groot gedeelte van de dag in bomen doorbrengen. Slechts enkele soorten wagen zich op de open vlakte (bijvoorbeeld de huzaaraap) of in rotsachtige streken (verscheidene bavianen en makaken) of leven in koudere streken (bijvoorbeeld de Japanse makaak die in Japan tot boven de sneeuwgrens kan worden aangetroffen, of de stompneusapen uit de Himalaya). De gelada, een aan de bavianen verwante apensoort, leeft op de hogergelegen grasvlakten van het Ethiopisch Hoogland. Apen zijn over het algemeen herbivoren, die voornamelijk van vruchten, noten, bladeren, stengels en boomsappen leven. Sommige soorten eten ook dierlijk materiaal, als insecten en vogeleieren. Vooral kleinere apensoorten als de klauwaapjes leven voor een groot gedeelte van insecten. De meeste apen zijn groepsdieren, die leven in grote troepen. Solitaire soorten, als de orang-oetans, zijn ver in de minderheid.
  
  +
De meeste apen leven in bomen, in het [[tropisch regenwoud]] of in andere gebieden waar het warm is zoals de [[savanne]]n. De meeste apen leven in groepen. Een uitzondering is de [[Orang Oetan]], die alleen leeft. Alle apen zijn vooral planteneters, maar eten ook insecten en eieren. Sommige soorten eten ook kleine vogeltjes en hagedissen. De chimpansee jaagt op grotere dieren en eet zelfs andere aapsoorten. Alleen de gorilla is een vegetariër en eet dus niets anders dan plantaardig voedsel. Veel aapsoorten hebben een [[staart]], die vaak langer is dan hun lichaam. Bij sommige soorten apen is de staart erg goed ontwikkeld: ze kunnen er dingen mee vastpakken. Door die soorten kan de staart ook gebruikt worden bij het klimmen. Zo'n grijpstaart vind je alleen maar bij apen uit Zuid-Amerika. [[Mensapen]], bijvoorbeeld [[gorilla]]'s en [[Chimpansee]]s, hebben geen staart.
  +
  +
Sommige soorten apen leven niet in bomen, maar op de grond, open vlaktes of in bergachtige gebieden. Sommige soorten bavianen leven bijvoorbeeld op rotsen. Ook zijn er een paar apen die niet in warme streken leven. De Japanse [[makaak]] leeft bijvoorbeeld hoog in de bergen. Zelfs in de [[Himalaya]] komen wel apen voor: de stompneusapen. Ze zijn ook te vinden in Indonesië.
  +
  +
Sommige apen hebben veel weg van mensen. Die noemen we [[Mensapen]] .
  +
  +
Mensenapen lijken veel op mensen. Apen die heel erg op ons mensen lijken, zijn [[chimpansee]]s. Ze hebben 98,4 % hetzelfde [[DNA]]. Ze eten vooral vruchten. De zaadjes poepen ze weer uit zodat ze niet vergiftigd raken. Zo helpen de apen ook met nieuwe bomen zaaien.
  +
  +
== Bedreigde diersoort ==
  +
Veel van de apensoorten worden bedreigd, vooral doordat hun leefgebied steeds kleiner wordt, bijvoorbeeld door ontbossing door de mens. Ook zijn in het verleden apen blootgesteld aan dierproeven ten behoeve van de mens, zoals het uitproberen van medicijnen. Vroeger werden verschillende apensoorten ook in circussen gebruikt. Dat is vrijwel niet meer het geval. Ook werden apen soms als huisdieren gebruikt. Een organisatie in Nederland dat apen opvangt en weer probeert aap te laten zijn is [[Stichting AAP]] in [[Almere]].
  +
  +
== Lijst van apen ==
  +
* [[Bavianen]]
  +
* [[Bonobo]]
  +
* [[Borneose orang-oetan]]
  +
* [[Chimpansee]]
  +
* [[Doodshoofdaapjes]]
  +
* [[Dwergzijdeaapje]]
  +
* [[Geelgroene meerkat]]
  +
* [[Gele baviaan]]
  +
* [[Gibbons]]
  +
* [[Gorilla's]]
  +
* [[Keizertamarin]]
  +
* [[Mensapen]]
  +
* [[Neusaap]]
  +
* [[Orang-oetans]]
  +
  +
== Lijst van [[halfapen]] ==
  +
* [[Lemuren]] (Maki's)
  +
* [[Pottos]]
  +
* [[Ringstaartmaki]]
  +
* [[Senegalgalago]]
  +
* [[Spookdiertjes]]
   
−
Apen zijn over het algemeen middelgrote boombewonende dieren. Bij veel soorten is de staart langer dan de rest van het lichaam. Bij enkele apen van de Nieuwe Wereld heeft deze staart zich ontwikkeld tot een grijpstaart. Bij mensapen ontbreekt de staart geheel. De benen zijn langer dan de armen, maar niet bij gibbons. Apen hebben relatief grote hersenen en een grote, bolvormige hersenkas, waarmee ze zich onderscheiden van de halfapen. Veel soorten worden als vrij intelligent beschouwd: ze zijn vindingrijk, speels en passen zich gemakkelijk aan veranderende omstandigheden aan. Ook zijn apen meer op hun zicht aangewezen dan de halfapen, die een beter ontwikkeld gehoor en reukzin hebben. De ogen staan recht naar voren gericht.
  
⚫
[[Categorie:Zoogdieren]]
  
 
[[Categorie:Woordenschat]]
  
[[Categorie:Woordenschat]]
 
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]
  
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]]
−
[[Categorie:Aap]]
 +
[[Categorie:Aap| ]]
  ⚫
[[Categorie:Primaten]]
   
 
[[es:Mono]]
  
[[es:Mono]]

Huidige versie van 8 okt 2023 om 13:00

Apen
Primatus

Chimpansee.jpg

Ernstig bedreigd
Leefgebied Afrika, Zuidoost-Azië
Leefomgeving Tropisch regenwoud en oerwoud
Behoort tot de Cercopithecidae en Hominoidea

Range of Lesser and Great Ape Species.jpg

Portaal Portal.svg Biologie

Apen zijn zoogdieren die samen met de mensen en halfapen tot de primaten behoren. Je hebt de groep van apen van de Oude Wereld (Cercopithecidae) afkomstig uit Afrika ten zuiden van de Sahara en uit Zuidoost-Azië.

Ook heb je de apen van de Nieuwe Wereld (Platyrrhini) afkomstig uit Noord-, Midden- en Zuid-Amerika, zoals het doodshoofdaapje en het dwergzijdeaapje.

Verder zijn er zijn twee bestaande takken van de superfamilie Hominoidea: de gibbons of kleinere apen; en de hominiden, of mensapen, waaronder de mens.

Leefwijze

De meeste apen leven in bomen, in het tropisch regenwoud of in andere gebieden waar het warm is zoals de savannen. De meeste apen leven in groepen. Een uitzondering is de Orang Oetan, die alleen leeft. Alle apen zijn vooral planteneters, maar eten ook insecten en eieren. Sommige soorten eten ook kleine vogeltjes en hagedissen. De chimpansee jaagt op grotere dieren en eet zelfs andere aapsoorten. Alleen de gorilla is een vegetariër en eet dus niets anders dan plantaardig voedsel. Veel aapsoorten hebben een staart, die vaak langer is dan hun lichaam. Bij sommige soorten apen is de staart erg goed ontwikkeld: ze kunnen er dingen mee vastpakken. Door die soorten kan de staart ook gebruikt worden bij het klimmen. Zo'n grijpstaart vind je alleen maar bij apen uit Zuid-Amerika. Mensapen, bijvoorbeeld gorilla's en Chimpansees, hebben geen staart.

Sommige soorten apen leven niet in bomen, maar op de grond, open vlaktes of in bergachtige gebieden. Sommige soorten bavianen leven bijvoorbeeld op rotsen. Ook zijn er een paar apen die niet in warme streken leven. De Japanse makaak leeft bijvoorbeeld hoog in de bergen. Zelfs in de Himalaya komen wel apen voor: de stompneusapen. Ze zijn ook te vinden in Indonesië.

Sommige apen hebben veel weg van mensen. Die noemen we Mensapen .

Mensenapen lijken veel op mensen. Apen die heel erg op ons mensen lijken, zijn chimpansees. Ze hebben 98,4 % hetzelfde DNA. Ze eten vooral vruchten. De zaadjes poepen ze weer uit zodat ze niet vergiftigd raken. Zo helpen de apen ook met nieuwe bomen zaaien.

Bedreigde diersoort

Veel van de apensoorten worden bedreigd, vooral doordat hun leefgebied steeds kleiner wordt, bijvoorbeeld door ontbossing door de mens. Ook zijn in het verleden apen blootgesteld aan dierproeven ten behoeve van de mens, zoals het uitproberen van medicijnen. Vroeger werden verschillende apensoorten ook in circussen gebruikt. Dat is vrijwel niet meer het geval. Ook werden apen soms als huisdieren gebruikt. Een organisatie in Nederland dat apen opvangt en weer probeert aap te laten zijn is Stichting AAP in Almere.

Lijst van apen

Lijst van halfapen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Apen&oldid=818684"