Apen: verschil tussen versies
k (aap) |
Label: Terugdraaiing |
||
| (17 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
| − | [[ |
+ | [[Bestand:Chimpansee.jpg|thumb|200px|Een jonge chimpansee]] |
| + | '''Apen''' zijn [[zoogdier]]en die samen net mensen en halfapen tot de [[primaten]] horen. De meeste apen leven in bomen, in het [[tropisch regenwoud]] of in andere gebieden waar het warm is. De meeste apen leven in groepen. Een uitzondering is de [[Orang Oetan]], die alleen leeft. Alle apen zijn vooral planteneters, maar eten ook insecten en eieren. Sommige soorten eten ook kleine vogeltjes en hagedissen. De chimpansee jaagt op grotere dieren en eet zelfs andere aapsoorten. Alleen de gorilla is een vegetariër en eet niets anders dan plantaardig voedsel. Veel aapsoorten hebben een [[staart]], die vaak langer is dan hun lichaam. Bij sommige soorten apen is de staart erg goed ontwikkeld: ze kunnen er dingen mee vastpakken. Door die soorten kan de staart ook gebruikt worden bij het klimmen. Zo'n grijpstaart vind je alleen maar bij apen uit Zuid-Amerika. |
||
| − | De '''apen''' ('''Simiiformes''', ook wel Simiae of Anthropoidea) zijn een infraorde uit de orde der primaten (Primates). Alle primaten die niet tot de infraorde van de apen behoren worden halfapen genoemd. Een groep halfapen, de spookdiertjes, wordt beschouwd als de nauwste verwant van de apen en samen worden ze geplaatst in de onderorde Haplorhini. |
||
| + | Mensapen, bijvoorbeeld [[gorilla]]'s en [[Chimpansee]]s, hebben geen staart. |
||
| + | |||
| + | Sommige soorten apen leven niet in bomen, maar op de grond, open vlaktes of in bergachtige gebieden. Sommige soorten bavianen leven bijvoorbeeld op rotsen. Ook zijn er een paar apen die niet in warme streken leven. De Japanse [[makaak]] leeft bijvoorbeeld hoog in de bergen. Zelfs in de [[Himalaya]] komen wel apen voor: de stompneusapen. |
||
| + | Ze zijn ook te vinden in Indonesië. |
||
| + | Sommige apen hebben veel weg van mensen. [[Mensapen]] noemen we die. |
||
| − | De apen zijn verdeeld in twee groepen ("parvordes"), de breedneusapen (Platyrrhini) uit Midden- en Zuid-Amerika en de smalneusapen (Catarrhini) uit Afrika en Azië. Deze parvordes worden soms als aparte infraordes gezien. Tot de smalneusapen behoren ook de mensapen, inclusief de mensen. In verscheidene talen wordt een onderscheid gemaakt tussen mensapen en andere apen (bijvoorbeeld het Engels: ''ape'' (mensaap) en ''monkey''). Het Nederlands maakt dit onderscheid niet en met het woord aap worden ook mensapen aangeduid. |
||
| + | Mensenapen lijken veel op mensen bv. gorrila's hebben 98 procent hetzelfde dna maar chimpansees en bonobo's hebben 99 procent hetzelfde dna als mensen en ze eten vooral vruchten en de zaadjes poepen ze natuurlijk weer uit en zo helpen de apen ook met nieuwe bomen planten |
||
| − | Apen leven voornamelijk in warmere streken, die veelal begroeid zijn met bomen. In de tropische regenwouden komen de meeste soorten voor. De meeste apen zijn dan ook goede klimmers, die een groot gedeelte van de dag in bomen doorbrengen. Slechts enkele soorten wagen zich op de open vlakte (bijvoorbeeld de huzaaraap) of in rotsachtige streken (verscheidene bavianen en makaken) of leven in koudere streken (bijvoorbeeld de Japanse makaak die in Japan tot boven de sneeuwgrens kan worden aangetroffen, of de stompneusapen uit de Himalaya). De gelada, een aan de bavianen verwante apensoort, leeft op de hogergelegen grasvlakten van het Ethiopisch Hoogland. Apen zijn over het algemeen herbivoren, die voornamelijk van vruchten, noten, bladeren, stengels en boomsappen leven. Sommige soorten eten ook dierlijk materiaal, als insecten en vogeleieren. Vooral kleinere apensoorten als de klauwaapjes leven voor een groot gedeelte van insecten. De meeste apen zijn groepsdieren, die leven in grote troepen. Solitaire soorten, als de orang-oetans, zijn ver in de minderheid. |
||
| − | Apen zijn over het algemeen middelgrote boombewonende dieren. Bij veel soorten is de staart langer dan de rest van het lichaam. Bij enkele apen van de Nieuwe Wereld heeft deze staart zich ontwikkeld tot een grijpstaart. Bij mensapen ontbreekt de staart geheel. De benen zijn langer dan de armen, maar niet bij gibbons. Apen hebben relatief grote hersenen en een grote, bolvormige hersenkas, waarmee ze zich onderscheiden van de halfapen. Veel soorten worden als vrij intelligent beschouwd: ze zijn vindingrijk, speels en passen zich gemakkelijk aan veranderende omstandigheden aan. Ook zijn apen meer op hun zicht aangewezen dan de halfapen, die een beter ontwikkeld gehoor en reukzin hebben. De ogen staan recht naar voren gericht. |
||
| − | [[Categorie:Zoogdieren]] |
||
[[Categorie:Woordenschat]] |
[[Categorie:Woordenschat]] |
||
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]] |
[[Categorie:Basiswoordenlijstgroep1]] |
||
| − | [[Categorie:Aap]] |
+ | [[Categorie:Aap| ]] |
[[es:Mono]] |
[[es:Mono]] |
||
Versie van 20 mei 2021 12:48
Apen zijn zoogdieren die samen net mensen en halfapen tot de primaten horen. De meeste apen leven in bomen, in het tropisch regenwoud of in andere gebieden waar het warm is. De meeste apen leven in groepen. Een uitzondering is de Orang Oetan, die alleen leeft. Alle apen zijn vooral planteneters, maar eten ook insecten en eieren. Sommige soorten eten ook kleine vogeltjes en hagedissen. De chimpansee jaagt op grotere dieren en eet zelfs andere aapsoorten. Alleen de gorilla is een vegetariër en eet niets anders dan plantaardig voedsel. Veel aapsoorten hebben een staart, die vaak langer is dan hun lichaam. Bij sommige soorten apen is de staart erg goed ontwikkeld: ze kunnen er dingen mee vastpakken. Door die soorten kan de staart ook gebruikt worden bij het klimmen. Zo'n grijpstaart vind je alleen maar bij apen uit Zuid-Amerika. Mensapen, bijvoorbeeld gorilla's en Chimpansees, hebben geen staart.
Sommige soorten apen leven niet in bomen, maar op de grond, open vlaktes of in bergachtige gebieden. Sommige soorten bavianen leven bijvoorbeeld op rotsen. Ook zijn er een paar apen die niet in warme streken leven. De Japanse makaak leeft bijvoorbeeld hoog in de bergen. Zelfs in de Himalaya komen wel apen voor: de stompneusapen. Ze zijn ook te vinden in Indonesië.
Sommige apen hebben veel weg van mensen. Mensapen noemen we die.
Mensenapen lijken veel op mensen bv. gorrila's hebben 98 procent hetzelfde dna maar chimpansees en bonobo's hebben 99 procent hetzelfde dna als mensen en ze eten vooral vruchten en de zaadjes poepen ze natuurlijk weer uit en zo helpen de apen ook met nieuwe bomen planten